عبرت های عاشورا درس های بزرگ پیش روی ما در عزیز یا ذلیل شدن است; عدم اعتماد به دشمن یکی ازعبرتهای تاریخی برای مسلمانان است

صای شیعه: عبرت آموزی از هر حادثه ای موضوعی است که می تواند از تکرارهای نافرجام چنین حوادثی در آینده جلوگیری کند یا آموزه های ناب آن را به عنوان مصادیق خیر ونیکی به مردم جامعه بیاموزد. یکی از وقایع تاریخ اسلام که با گذشت بیش از چهارده قرن همچنان زنده و شور آفرین است حماسه حسینی است که در طول تاریخ منشاء برکات وتحولات اسلامی بی نظیری در جوامع مختلف اسلامی بوده است. به نظر می رسد یکی از موارد مهم وقابل تامل در حماسه عاشورا بحث عبرت اندوزی از آن چه در آن مقطع تاریخی گذشت است. وفاداری به امام زمان و عدم تکرار چنین فجایایی نیازمند توجه به عبرت ها و درس آموزی از آنهاست. قدس آنلاین در گفتگویی با حجت الاسلام والمسلمین محمد صابرجعفری کارشناس دینی و مدرس حوزه به این موضوع پرداخته است.

جعفری با اشاره به اهمیت عبرت آموزی از حادثه کربلا گفت: همانگونه که هر حادثه ای را باید از زوایای مختلف بررسی کرد واقعه عاشورا را نیز باید از چند منظر به تماشا نشست. در نگاه اول می توان به عنوان  یک ناظر و بیننده حادثه عاشورا را دید و از غم انگیز بودن آن حوادث محزون شد به نحوی که حتی به قدری انسان غمگین شود که دراثر آن اشکی نیز بریزد، هر چند درخصوص سید الشهدا (ع) تاکید شده که اشک ریختن بر آن واقعه آثار و برکاتی به دنبال دارد اما این نگاه فردی است که تنها ناظر به حادثه عاشورای حسینی است. وی ادامه داد: در این نگاه فرد آن واقعه را همانند یک داستان یا روایت دنبال می کند که در سال 61 هجری قمری در حادثه ای تلخ فرزند پیامبر و فرزندان و یارانش به دست دشمنانشان به شهادت رسیدند. اما نگاه دوم علاوه بر آنکه اصل موضوع را دنبال کرده، به دنبال تحلیل آن ماجرا می رود و به این موضوع فکر می کند که چرا مردم  آن زمان به امام عصر خود وفادار نماندند و با او ستیزه کردند اما عده ای وفادار ماندند و تا پای جان در راه آرمانهای امام حسین علیه السلام ایستادگی کردند بنابراین گروه دوم به دنبال مطالعه  تحلیل های تاریخی و کشف واقعیات وجزییات هستند.

این کارشناس مسائل دینی درباره نگاه سوم به واقعه کربلا تصریح کرد: اما نگاه سوم که مهمترین گام در حسینی شدن است نگاهی است که علاوه بر توجه به حادثه و تحلیل و تحقیق درباره آن به موضوع عبرت اندوزی واقعه عاشورا نگاه ویژه ای دارد. موضوع عبرت گرفتن آنقدر مورد توجه ومهم است که خداوند متعال در قرآن کریم در سوریه یوسف می فرماید: داستان حضرت یوسف عبرتی است برای سایرین تا از آن درس بیاموزند بنابراین هنگامی که با نگاه عبرت آموزی به حادثه عاشورا بنگریم قضایا  از دو نوع نگاه قبلی متفاوت می شود.

وی درخصوص  نگاه های عبرت آموز وتفاوت آنها از یکدیگر خاطرنشان کرد: دراین نگاه فرد خود را با طرح این سوال که اگر من در آن عصر و دوره حضور داشتم آیا در صف همراهان امام بودم  یا مخالفانش در عرصه عمل قرار می دهد، یا با تطبیق آن حادثه با حوادثی که امروز دشمنان اسلام در صحنه های مختلف داخلی و خارجی اعم از هجمه های فرهنگی یا کشتار مسلمانان ایجاد می کنند به این موضوع می اندیشد که من چگونه می توانم به امام زمان خود خدمت کنم؟ با چنین نگاهی صورت قضایا متفاوت می شود در واقع فرد خود را در آن واقعه سهیم کرده و در آن نقش آفرینی می کند.

حجت الاسلام جعفری اظهارداشت: دراین وضعیت فرد با عبرت اندوزی از حادثه کربلا درس می گیرد و از خود می پرسد که اگر یک بار دیگر چنین حادثه ای درعصر ما اتفاق بیفتد من در کدام موضع خواهم بود؟ مسلما چنین فردی به دنبال تحلیل حوادثی است که بعد از رحلت پیامبر بر جامعه اسلامی حادث می شود به نحوی که بعد از حدود پنجاه سال از رحلت پیامبر مسلمانان فرزند پیام آور خدا را شهید می کنند حتی دربین آنها کسانی حضور داشته اند که پیامبر را درک کرده اند. این چنین تحلیلی امروز می تواند منشاء خدمات و برکات ارزنده ای برای حفظ دستاوردهای مثبت انقلاب اسلامی باشد چرا که چنین نگاهی به خودی خود می تواند به آماده کردن فضا برای ظهور منجی عالم بشریت کمک کند. وی افزود: مسلما با این نگاهِ جامع، فرد بی توجهی وغفلت نمی کند چرا که می داند در اثر یک بی توجهی و غفلت ممکن است از امتحان الهی سرافکنده خارج شود وهمچون مردم کوفه رسوای عالمیان شود. همانگونه که امام حسین علیه السلام در روز عاشورا خطاب به کوفیان فرمودند که شما بودید مرا با عجله به سمت خود می خواندید. آیا اینها نامه های شما نیست؟ بنابراین با تجهیز شدن به نگاه سوم می توان از وقوع چنین حوادثی درعصر حاضر که دشمنان فتنه گریهای زیادی در جامعه اسلامی دارند  جلوگیری کرد.

قائم مقام بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود(عج)   آفت دنیا زدگی بعد از رحلت پیامبر را از عوامل مهم بی توجهی به حادثه عاشورا خوانده و به قدس آنلاین گفت:  هرچند مقام اول و دوم یعنی سوگواری بر عزای حسینی و تحلیل حوادث عاشورا بسیار مهم است اما یک قدم بالاتر از آن تامل در چگونگی یاری و نصرت رساندن به اهل بیت علیهم السلام است نه محزون بودن صرف. وی ادامه داد:  یکی از عبرت های عاشورا دنیازدگی است که در صف کفر دیده می شود آنها آنقدر واله و شیدای دنیا شده بودند که غیر از دنیا چیزی ندیدند و نتوانستند سخنان ولی خود را درک کنند حتی بسیاری از کسانی که سوابق قابل توجه اسلامی وجهادی داشتند بعد از رحلت پیامبر (ص) که به سمت دنیا مداری حرکت کردند و به آنها امتیازهای ویژه ای داده شود و توانستند اموال وغنائم  زیادی به دست آورند به تدریج  به سرمایه داران بزرگی تبدیل شدند. سرمایه دارانی که دیگر شور و حال  مجاهدت، ایثار و از خود گذشتگی را نداشتند یا به کم اما حلال دنیا قانع نبودند بنابراین از همان زمان امامت امیرالمومنین علی علیه السلام عدالت علوی را تاب نیاوردند.

جعفری تصریح کرد: این افراد قادر به تحمل برابری با محرومان جامعه نبودند بنابراین همواره برای گرفتن امتیاز و ویژه خواری تلاش می کردند تا اینکه حتی در برابر امام زمان خود ایستادند. متاسفانه دنیا مداری آفت ایمان واقعی است و در همه اعصار ودر دوره ما نیز در بین برخی از مسئوولین مشاهده می شود. این روزها رسانه ها با تبلیغات فریبنده و به  بهانه های مختلف روحیه مصرف گرایی، تجمل گرایی ودنیا مداری را ترویج می کنند. ریاست انجمن علمی مهدویت حوزه خاطرنشان کرد: دشمنان اسلام به دنبال اسارت انسانها در دام دنیا هستند تا از آنها برای اهداف شوم خود استفاده کنند. دنیا مداری در تمامی دوره ها آفت زا و فتنه برانگیز است اگر مسئولین ما ساده زیست نباشند و خدای ناکرده  به دنبال دریافت حقوق های نجومی و اختلاس و فساد مالی باشند خود اصلی ترین عامل اشاعه فعل حرام و منکر در جامعه خواهند بود چرا که به فرموده امیرالمومنین علی علیه السلام مردم به دین حاکمان خود شبیه ترند تا به دین پدرو مادرخود!!

این استاد حوزه با تاکید بر اهمیت توجه به برخوردها در واقعه عاشورا یادآور شد: بخش دوم از عبرتها در برخوردهای حادثه عاشورا  قابل تامل است. یک برخورد دعوت از امام به بیعت و همراهی با یزد است و یک برخورد نیز نحوه مواجه امام با یزید است. یک برخورد همراهی یاران امام از مدینه تا کربلاست و برخورد دیگر هم کسانی که مصلحت ها را بر وظیفه دینی خود مقدم می دارند و نه تنها درباره خود حتی سعی درمنحرف کردن امام از قیام خود دارند با این مضمون که کشته خواهید شد و می توانیم با یزید گفتگو و مذاکره کنیم بود. وی ادامه داد: افرادی که به بهانه های مختلف اعم از تنبلی؛ ترس و عدم شجاعت  به وظیفه خود عمل نمی کنند اصلی ترین زیان دیدگان حادثه عاشورا به شمار می روند در حالی که آن سوی میدان مردان دلاوری که وفادارانه تا پای جان از امام خود دفاع می کنند عبرتهای خوبی برای سرافرازی وآزادگی در تمامی دوره های زندگی بشریت هستند.

جعفری درخصوص نیرنگ دشمن  در فریب مومنان و الحاق آنها به خود به خبرنگار قدس آنلاین گفت: بخش دیگری از عبرت ها برخورد طاغوت و جریان باطل  با امام ومومنین است که گاهی با چهره امان دادن پا پیش می گذارد. این مسئله درطول تاریخ  بارها وبارها تکرار شده  دشمن هر زمان احساس ضعف کند درخواست امان می دهد تا نفسی تازه کند. این روزها در سوریه شاهد تکرار تاریخ هستیم هنگامی که گروه های تکفیری دچار ضعف می شوند  برای تجدید نفس و قوا آتش بس اعلام می کنند بنابراین این شیوه دشمن در تجدید قواست.

ریاست انجمن علمی مهدویت حوزه خاطرنشان کرد: در جنگ صفین هنگامی که دشمن خود را شکست خورده دید و مالک اشتر تا خیمه معاویه رسد آنها قرآنها را بر نیزه کردند و شعار گفتگو سردادند که با محوریت قرآن گفتگو کنیم در حالی که هدف آنها تغییر تاکتیک بود نه صلح و گفتگو؛ دشمن هر زمان که در صحنه عمل شکست خورده ازطریق جنگ نرم و با فریب افکار عمومی به دنبال آماده سازی خود برای یک حمله بزرگ تر است. گاهی دشمن امان نامه می دهد تا دربین صفوف حق نفوذ ایجاد کرده  ومقاومت آنها را بشکند.   وی ادامه داد: در جریان کربلا دشمن درصدد بود تا با امان نامه حضرت علی اکبر و عباس را به سمت خود فرا بخواند شاید ازاین طریق بتواند اتحاد عاشوراییان را خدشه دار کند تا با غوغا سالاری ادعا کنند که یاران امام حسین نیز از او جدا شدند. ایجاد جنگ روانی از مهمترین حربه های دشمن  است هر چند که اگر امان نامه  ای بدهند هیچ گاه به آن پایبند نخواهد ماند همانند رفتاری که با جناب مسلم بن عقیل داشتند. هرچند محمد بن اشعث و عبیدالله ابن زیاد  به جناب مسلم بن عقیل امان دادند اما به راحتی آن را زیر پا گذاشتند. دشمن تا زمانی که بر اوضاع مسلط نشده از همه حربه ها و وسیله ها برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کند. قرآن کریم به صراحت درباره دشمنان اسلام گفته است که آنها به هیچ چیزی تعهد ندارند بنابراین مسائل یادشده در عدم اعتماد به دشمن یکی ازعبرتهایی است که در حوزه سیاسی اجتماعی برای ما درس آموز است.

حجت الاسلام جعفری درادامه با اشاره به نمونه ای از عبرتهای لطیف واقعه عاشورا بیان داشت: عبرت دیگری که در حادثه عاشورا دل انگیز است نوع برخورد وتعامل امام حسین در بحبوحه جنگ با خانواده وفرزندان و اطرافیان است. لطافت محبت امام حسین علیه السلام شامل حال همه می شود حتی با فرزند شش ماهه اش مهربانی خاصی دارد و در وضعیت جنگ او را مورد محبت قرار می دهد ودر آغوش می گیرد. در آخرین لحظات زندگی مبارکش با مهربانی با خانواده خداحافظی می کند و در کنار مبارزه آخرین نمازش را با عرفان و معنویت بی نظیری اقامه می کند.   وی در خاتمه گفت: بی شک تمامی موارد یاد شده از جمله عبرتهایی است که نشان می دهد اگر جامعه از  فضای ایمانی خارج شود و اگر جامعه تنها به ظاهر دین  بسنده کند واز مباحث معرفتی و جایگاه امام وهمراهی با امام زمان خود دور شود باید منتظر قهقرا ونابودی وایستادن در برابر ولی خدا باشد. انباشته شدن شکم از مال حرام وترویج گناه در جامعه و بی توجهی به انحرافاتی که هر روز گسترش می یابد از جمله مصادیقی است که میتواند به تدریج جامعه را از مسیر دین جدا کند، و طبیعی است درچنین حالتی فرد در برابر ولی خدا و دین خدا ایستادگی می کند و هر زمان ممکن است عاشوراهای دیگری تکرار شود.