استغفار وسيله رهايي انسان; مراتب ششگانه استغفار از زبان امام علی (ع)
صدای شیعه: غفران و مغفرت از جانب خداوند متعال، به اين معني است که بنده خود را از اينکه عذاب به او برسد، نگهداري کند و معناي استغفار آن است که انسان همان معني را از پروردگار طلب کند و تنها با زبان نباشد، بلکه عملا نيز خواستار آن باشد. بايد دانست که استغفار غير توبه است، زيرا توبه عبارت از پشيماني است، البته با تصميم بر ترک و برگشت نکردن به گناه، اما استغفار طلب مغفرت است.
در آيات زیادی به موضوع استغفار اشاره کرده است. از جمله آیه 33 سوره انفال می فرماید: و خداوند بنا ندارد ایشان را با اینکه تو در میانشان هستی و مادام که استغفار می کنند عذاب کند.
همچنین آیه 52 سوره هود می فرماید: و ای قوم، از خدای خود آمرزش طلبید و به درگاه او توبه کنید تا از آسمان بر شما رحمت فراوان نازل گرداند و بر قوت و توانایی شما بیفزاید، و زنهار به نابکاری و عصیان روی مگردانید. و نيز آیه 64 سوره نسا چنين فرموده؛ و اگر گنهکاران به سوي تو آيند، پس از خدا طلب آمرزش کنند و فرستاده خدا برايشان طلب مغفرت کند، هرآينه خدا را توبه پذير مهربان خواهند يافت.
روايات هم در اين زمينه بسيار مي باشد. از پيامبر اکرم (ص) روايت شده که فرمود: براي هر دردي دوايي است و دواي گناهان استغفار است.1 و نيز از آن حضرت نقل شده که فرمود: خوشا به حال کسي که روز قيامت در نامه عملش زير هر گناهي"استغفرالله"بيابد.2
از پیامبر (ص) روايت شده است: آيا به شما خبر ندهم از چيزي که اگرآن را به جا آوريد، شيطان از شما دور خواهد شد، چنانکه مشرق از مغرب دور است، گفتند بفرماييد، فرمود؛ روزه صورت او را سياه کند، و صدقه پشت او را بشکند، و دوستي در راه خدا و مواظبت بر عمل شايسته رگ پشت او را قطع نمايد، و استغفار رگ دل او را مي برد، و براي هر چيزي زکاتي است و زکات بدنها روزه است.
از حضرت علي(ع) روايت شده است: من در شگفتم از کسي که نا اميد است در حالي که با او استغفار است.3
مراتب اعلاي استغفار در کتاب "فلاح السائل" نقل شده است. روزي اميرمومنان علي(ع) درميان مهاجرين و انصار نشسته بود، که مردي ازآنها گفت؛ استغفرالله. حضرت به سويش التفاتي کرد، مانند شخص غضبناک و به او فرمود، واي بر تو! آيا مي داني استغفار چيست؟استغفار اسمي است که بر شش قسم واقع مي شود. آنگاه حضرت فرمود؛استغفار بلندترين درجه است،که بر مجموع شش معني واقع مي شود: اول، پشيماني برآنچه گذشت؛ دوم، تصميم بر عدم بازگشت به طور دائم؛ سوم، حقوق مردم را ادا کني تا خدا را خالص ملاقات نمايي که بر تو وِزْر و وبالي نباشد؛ چهارم، بپاداري هر واجبي را که آن را ضايع کردي پس حقش را ادا کني؛ پنجم، گوشتي از حرام روئيده، آن را با اندوه آب نمايي که پوست به استخوان چسبيد و ميان آنها گوشت جديدي رويد؛ ششم، به بدن درد و زحمت بندگي را بچشاني، چنانکه به آن شيريني معصيت را چشانيده اي، پس در اين وقت مي گويي؛استغفرالله.
در حقيقت اگر کسي که بخواهد از گناه فرار کند و نفس خود را با استغفار آزاد نمايد و از حبس و زندان چاه معاصي نجات بخشد، بايد چنانکه حضرت علي(ع) فرموده استغفار نمايد، ولي اگر اين مرتبه را تحصيل نکند لااقل مرتبه پايين تر را از دست ندهد که همان استغفار باشد.
البته لازم به تذکر است که استغفار نباید فقط لقلقه زبان باشد، بلکه باید حرکت لب و زبان باشد با تصميم بر ترک معصيت و ندامت از عمل گناه. جابربن عبدالله می گوید رسول خدا(ص)فرمود؛ بياموزيد استغفار بزرگ را! آنگاه آن را بيان فرمود؛ اللهم انت ربي لا اله الا انت خلفتني و انا عبدک و انا علي عهدک و ابوء بنعمتک علي و ابوء بنعمتک علي و ابوءُ لک بذنبي فاغفرلي إنه لا يغفر الذنوب الا انت.5
----------------------
1- بحار، ج 93 ، ص 279
2- بحار، ج 93 ، ص 280
3- بحار، ج 93 ، 284
4- بحار، ج 93، ص 285
5- بحار، ج 93، ص 279
انتهای پیام