غلبه ضدارزش‌ها در سینما قابل کتمان نیست; خلأ نگاه کارشناسی در تولید و نقد
صدای شیعه: درباره سینمای انقلاب تا به حال اظهارنظرهای متفاوتی ارائه شده است. برای مثال عده‌ای سینمای ایران را بهترین سفیر فرهنگی برای جمهوری اسلامی نام برده‌اند که توانسته نام و آوازه فرهنگ و تمدن ایران اسلامی را در سراسر جهان طنین‌انداز کند. این دسته معتقدند سینما قادر است برای انقلاب اسلامی اهرمی خوب و تاثیرگذار در برفراشته کردن پرچم انقلاب باشد، اما نظر دیگری نیز در این حوزه وجود دارد که کاملاً مغایر با نظر قبلی است.
در این نگاه، سینما ابزار غربی توصیف شده که آثارش در خدمت فرهنگ بیگانه است و جز معدود کارها، دیگر تولیدات سینمایی ارزش توجه ندارند. این نوع برداشت از سینما که بسیار بدبینانه است بین قشر محدودی هواخواه دارد، ولی بالاخره تفکری است که نباید آن را نادیده گرفت. با این مقدمه می‌خواهیم گفت‌و‌گویی با پرویز شیخ طادی کارگردان انقلابی سینما داشته باشیم. این فیلمساز تمامی کارهایش به نوعی روایت‌گر ارزش‌های دینی و انقلابی است. وی چند سال پیش با ساخت «روزهای زندگی» تحسین مردم و منتقدان را برانگیخت و امسال نیز فیلم سینمایی «امپراطوری جهنم» را با محوریت داعش در انتظار اکران دارد.
سینمای ایران در 4 دهه گذشته اشکال مختلفی را تجربه کرده است. برای مثال در دهه 60، فیلم‌های انقلابی و دفاع مقدسی که ظاهری پروپاگاندا داشت به شدت در سینما باب بود. در دهه 70، آثار خانوادگی و در ادامه سینمای سیاسی باب شد و به نوعی این شکل سینما تا اواسط دهه 80 نیز ادامه داشت، اما طی یک دهه گذشته سینمای ایران جدا از سینمای گیشه مختص به آثاری شد که در آن موضوعات اجتماعی اولویت اصلی است. ارزیابی شما از سینمای ایران طی چهار دهه گذشته چیست؟ آیا سینما توانسته تصویرگر مناسبی برای ارزش‌های انقلاب اسلامی باشد؟
جواب این سؤال را به شکل صفر تا صد نمی‌توان داد. چون در مقاطعی می‌بینیم که فیلم‌های ایران به شکل مطلوبی به موضوعات انقلابی توجه کرده‌اند و در مقطعی دیگر دیده‌ایم که این توجه به هیچ وجه شکل مطلوبی نداشته است. این دوگانگی نیز به هیچ وجه به ارزش‌های مورد نظر بر نمی‌گردد، چون آموزه‌هایی نظیر جوانمردی، امانتداری، روزی حلال و ... نکاتی است که هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود و انقلاب اسلامی نیز بر پایه چنین آموزه‌هایی رواج پیدا کرده است، بنابراین اگر کم کاری در این حوزه وجود دارد به هیچ وجه به معنا بر نمی‌گردد، بلکه دلیل آن را باید در بین عوامل سینما جستجو کرد.
عده‌ای طی چند سال اخیر دائماً فریاد سر داده‌اند که سینمای ایران در پی تخریب ارزش‌های دینی و انقلابی است. آیا چنین برداشتی را درباره سینمای پس از انقلاب صحیح می‌دانید؟ آیا برای سینمایی که در جهان به عنوان سینمای اخلاقگرا شهره است چنین ویژگی را می‌توان متصور بود؟
اینکه در برخی مواقع ضد ارزش‌ها بر سینمای کشور غالب شده‌اند امری غیر قابل کتمان است، چون در این مواقع فیلم‌هایی رواج پیدا کرده‌اند که پیامشان همسو با انقلاب اسلامی نیست، اما در این زمینه یک نکته بسیار مهم وجود دارد، آنهم اینکه گاهی مواقع توجه نمی‌شود که برخی آثار ممکن است هشداردهنده باشند. برای همین این رویکرد باعث می‌شود این تصور پیش آید که آن کارها در پی ضربه زدن به آرمان‌های انقلاب هستند، در صورتی که هدف آنها تنها دادن هشدار است. این سو برداشت نیز عموماً به این دلیل به وجود می‌آید که سینما از دیدگاه کارشناسی مورد نقد قرار نمی‌گیرد، والا اگر چنین بود شاهد برخی هجمه‌‌های غیر منصفانه به سینما نبودیم.
من ناآگاهی موجود را تنها در امر نقد شاهد نیستم، بلکه این معضل در حوزه فیلمسازی نیز وجود دارد. منظور اینکه فیلمسازان ما نیز عموماً به موضوعات اجتماعی نگاهی کارشناسی ندارند، بلکه بیشتر برداشتشان بر پایه احساس استوار است که در آنها تنها می‌توان توجهات خبری و ژورنالیستی را مشاهده کرد. با این توضیح تا دیدگاه کارشناسی در حوزه نقد، تولید و فیلمسازی جایگاه اصلی خود را پیدا نکند، شاهد چنین برداشت‌های احساسی خواهیم بود.
موضوع دیگر به برخی تنش‌های سیاسی در سینما بر‌می‌گردد، یعنی تنش‌های سیاسی از رئوس سیاستمداران به دیگر بخش‌ها از جمله حوزه‌های فرهنگی می‌رسد؛ تنش‌هایی که در دنبال خود، تهمت و بی‌احترامی به همراه دارد و بیشتر بر پایه منافع سیاسی استوار است. برای همین اگر بتوانیم از رأس امور را درست کرده و سیاستمداران خود را از گرایشات و منافع سیاسی دور کنیم به نوعی این خصیصه را به دیگر بخش‌های اجتماعی نیز تعمیم داده‌ایم. بنابراین به فیلمسازان پیشنهاد می‌کنم برای پرداختن به موضوعات اجتماعی نه به یک کارشناس، بلکه با یک گروه کارشناس خبره مشورت کنند تا کارشان از دایره نظرات شخصی دور بماند.
در پاسخ به ادعای برخی که چه الزامی به پرداختن به موضوعات انقلابی در سینما بعد از گذشت 4 دهه مطرح است، چه پاسخی باید داد؟
برخی در نقد‌هایی که به این دسته تولیدات دارند این مسئله را بیان می‌کنند، در صورتی که غافل هستند سینما امروز می‌توانند نقش‌های مختلفی در جامعه داشته باشد که یکی از آنها نگارش تاریخ این سرزمین است. در حقیقت سینما تاریخ را با زبان تصویر ثبت می‌کند. برای همین نیاز است تا سینما تصویرگر آرمان‌های انقلاب باشد تا نسل‌های آینده بیشتر با تاریخ کشورشان آشنا باشند.
منبع: ایکنا
انتهای پیام