وظایف مؤمنین در هفتۀ ولایت چیست؟
به گزارش صدای شیعه؛ آیت الله مظاهری در آستانۀ فرا رسیدن عید سعید غدیر در بیانات اخلاقی خود به تشریح وظایف مومنین در هفته ولایت پرداخت.
خلاصۀ بیانات اخلاقی این مرجع عالیقدر را در ادامه بخوانید:
نیم نگاهی به واقعۀ عظیم غدیر
در خصوص غدیر خم و اتفاق مبارکی که در آن عید بزرگ رخ داده است، چندین آیه در قرآن کریم و روایات متعدّدی از اهل‌بیت«علیهم‌السّلام» وجود دارد. شأن نزول آیات غدیر و نیز منبع روایات غدیر، افزون بر کتب معتبر روایی شیعه، در کتب اهل سنّت نیز به وضوح آمده است، امّا استناد به روایات غدیر در این مجال نمی‌گنجد و فرصت دیگری می‌طلبد. اوّلین آیه‌ای که در این خصوص نازل شد، می‌فرماید:
«یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَه»[1]
ای پیامبر، آن وظیفه‌ای را که بر عهدۀ تو قرار دادیم، باید انجام دهی و به مردم ابلاغ کنی. اگر این کار را نکنی، هیچ کاری انجام نداده‌ای؛ یعنی اسلام منهای ولایت مساوی با هیچ است. زحمات بیست سالۀ تو هیچ نتیجه‌ای ندارد، مگر این که این کار را به انجام برسانی. همچنین چون خداوند متعال می‌دانست عده‌ای زیر بار نمی‌روند و کارشکنی می‌کنند، خاطر پیامبر«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» را از این جهت هم راحت و آسوده کرد و فرمود: «وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاس»[2]
پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» در غدیرخم، پس از اقامۀ نماز، خطاب به مسلمین فرمودند: «ألَسْتُ اولی بِکُمْ مِنْ انْفُسِکُمْ؟»[3] آیا من از خودتان به خودتان اولی نیستم؟ از آنجا که خداوند در قرآن فرموده بود: «النَّبِیُّ اوّلى بِالْمُؤْمِنینَ مِنْ أَنْفُسِهِم»[4] همگی فرمودۀ ایشان را تصدیق کردند. این جا بود که آن حضرت دست امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» را گرفتند، بالا بردند و فرمودند:
«مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ»[5]
پس از آن پیامبر«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» به شیعیان دعا و به دشمنان شیعیان نفرین کردند و فرمودند:
«اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالَاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَه»[6]
بعد، آیۀ شریفه نازل شد: «الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَرُوا مِنْ دینِکُمْ فَلا تَخْشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ»[7]
از این به بعد در مورد دینتان از کفّار هراسی نداشته باشید؛ چون دارای حکومت هستید و در رأس آن کسی مانند علی«سلام‌الله‌علیه» قرار دارد. تا کنون پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» محور حکومت بود و دشمن امیدوار بود که با رحلت ایشان، اسلام هم نابود شود، امّا از امروز دیگر جای نگرانی نیست و دشمن مأیوس شد. امّا بترسید از روزی که اختلاف میان خودتان، زمینۀ نابودی را فراهم کند. بترسید از روزی که به خاطر دشمنی با علی«سلام‌الله‌علیه»، او را در سقیفه کنار بگذارید که بدبخت می‌شوید. خداوند متعال در ادامه می‌فرماید:
«الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً»[8]
یا رسول الله! معنا ندارد که بعد از تو، اسلام منهای ولایت باشد. دین منهای ولایت ناقص است، زیرا قانون منهای اجرا معقول نیست. پس همان‌طور که تو مجری قوانین الهی بودی، بعد از تو نیز امیرامؤمنین باید حاکم و مجری قانون باشد و همان‌گونه که مردم پشتوانۀ حکومت اسلامی تو بودند، لازم است از حکومت با محوریّت و امامت علی نیز حمایت کنند.
سپس پیامبر اکرم«صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» سه شبانه روز از مردم بیعت گرفتند و همگی، حتّی کسانی که بعداً سقیفۀ بنی ساعده را تشکیل دادند، با بیعت خود، حکومت علی«سلام‌الله‌علیه» را پذیرفتند.
آنچه بیان شد، خلاصه‌ای از واقعۀ غدیر خم بود که به صورت فشرده بیان شد. مرحوم علامۀ امینی در کتاب «الغدیر»، مرحوم میر حامد حسین در «عبقات الأنوار» و شهید قاضی نور الله شوشتری در «إحقاق الحق»، مصادر این واقعه را از کتب اهل سنّت نقل کرده‌اند. انصافاً با صراحت قرآن کریم و نیز با این منابع و مصادر، کسی نمی‌تواند در قضیّۀ غدیر، تشکیک و تردید ایجاد کند.
وظایف مؤمنین در هفتۀ ولایت
هفتۀ ولایت -هجدهم تا بیست و چهارم ذی الحجه- هفتۀ با عظمتی است و روزهای آن روزهای با شکوهی هستند. در هفتۀ ولایت، آیات بسیار مهمّی نظیر آیات غدیر، آیۀ ولایت، آیۀ تطهیر و آیۀ مباهله، در شأن اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» نازل شده که باعث افتخار و سربلندی تشیّع است.
روزهای هفتۀ ولایت باید سراسر اظهار محبّت به اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» باشد. همچنانکه باید موجب تقویت بنیۀ اعتقادی در زمینۀ امام شناسی شود و مهم‌تر از آن دو، این هفته باید یک معلّم اخلاق برای شیعیان باشد تا بتوانند پس از آن، به واجبات اهمیّت دهند و از گناه و معصیت اجتناب جدی داشته باشند و به انجام مستحبات نیز به قدر توان و نشاط بپردازند.
در ادامه، وظایف شیعیان در هفتۀ ولایت، در سه بعد اساسی تبیین می‌گردد.
بعد اول: تعظیم شعائر الهی
در هفتۀ ولایت، مجالس جشن و سرور، دید و بازدید و آذین‌بندی خیابان‌ها و معابر عمومی، باید فراوان باشد. ذکر امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» باید بسیار گفته شود. در مجالس باید سخنرانان مسئلۀ ولایت را تبیین کنند و مداحان اشعار زیبایی در مدح اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» و در موضوع ولایت بخوانند. البته در این خصوص باید توجه شود که محتوای سخنرانی‌ها و مداحی‌ها باید از آیات شریف قرآن کریم گرفته شود. دست کم سیصد آیه در قرآن کریم پیرامون امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» و ائمه«سلام‌الله‌علیهم» وجود دارد. با وجود این آیات، نباید در مجالس جشن، اشعار افراطی خوانده شود. بنابراین از خواندن اشعار و بیان سخنانی که بهانه دست بدخواهان شیعه می‌دهد، باید پرهیز جدی شود.
بعد دوم: تقویّت بنیۀ اعتقادی
نکتۀ دیگری که باید همیشه و به خصوص در هفتۀ ولایت به آن اهمیّت داده شود، اینکه شعار باید همراه با عقیده باشد. شیعه باید امام‌شناس باشد و به طور کلی در اعتقادات، مطالعه و تحقیق کامل بنماید و به صورت استدلالی مبانی اعتقادی خود را تقویت کند.
شیعه، به خصوص جوان شیعه باید بداند چرا امیرالمؤمنین علی«سلام‌الله‌علیه» خلیفۀ بلافصل پیامبر اکرم«صلی‌الله‌علیه وآله وسلّم» است. هر شیعه‌ای باید با استدلال بتواند اثبات کند که چرا ائمّۀ دوازده‌گانه«سلام‌الله‌علیهم» امام هستند؟
کتاب‌های اعتقادی همانند احقاق‌الحق و الغدیر در این زمینه فراوان است. جوانان باید این کتب ارزشمند را مطالعه کنند و پس از اینکه قضیۀ ولایت برای خودشان حل شد، با ارائۀ دلیل برای دیگران نیز بیان و اثبات نمایند.
در حوزه‌های علمیّه و دانشگاه‌ها باید در این خصوص گفتگوهای فراوانی صورت پذیرد و به موضوع اعتقادات بیش از این اهمیّت دهند. در هفتۀ ولایت نیز در مجالس جشن و سخنرانی‌ها باید دلائل شیعه برای امامت ائمۀ اطهار«سلام‌الله‌علیهم» تبیین شود و آیات مربوطه شرح داده شود.
فضائل امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» و ائمّۀ هدی«سلام‌الله‌علیهم» باید برای مردم بازگو شود. مهم‌تر اینکه، شبهات اعتقادی باید رفع شود. مطالعه و تحقیق در موضوع ولایت باید به قدری باشد که همه بتوانند شبهاتی که در این زمینه مطرح می‌شود را با دلیل و برهان پاسخ گویند.
بعد سوّم: پیروی از اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم»
بعد سوم وظایف شیعیان، که در هفتۀ ولایت باید بروز و ظهور بیشتری داشته باشد، پیروی از اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» است. شیعه باید علاوه بر اظهار محبّت به ائمّۀ اطهار«سلام‌الله‌علیهم» و افزون بر اعتقاد قلبی به امامت آن بزرگوران، آنان را سرمشق خود قرار دهد و در زندگی از ایشان تبعیّت و پیروی نماید. سیمای تشیّع باید در پیشانی هر شیعه‌ای نمایان باشد و رکن اساسی تشیّع، عمل به دستورات دینی و تبعیّت از قرآن و عترت است.
هفتۀ ولایت، فرصت ارزشمندی برای تمرین پیروی از اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» است. در این هفته همه باید تلاش کنند گفتار و کردار خویش را با عملکرد ائمّۀ هدی«سلام‌الله‌علیهم» تطبیق دهند و در حدّ توان اعمال خود را به اعمال آن ذوات مقدس شبیه نمایند.
خدمت به خلق خدا، در سیرۀ اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» بروز ویژه‌ای دارد و شیعیان باید با پیروی از ایشان، هرچه می‌توانند برای رفاه دیگران تلاش نمایند. رسیدگی به مستمندان باید برنامۀ همیشگی زندگی یک شیعه باشد. اما دست کم در هفتۀ ولایت همه باید به قدر توان به فقرا و مستمندان رسیدگی کنند.
ساده زیستی ائمّۀ هدی«سلام‌الله‌علیهم» فضیلت دیگر سیرۀ آن ذوات مقدس است که باید سرمشق شیعیان باشد. تجمّلات و تشریفات بی‌جا، مطلقاً در زندگانی حضرات ائمّۀ اطهار«سلام‌الله‌علیهم» وجود نداشته است؛ با اینکه آن بزرگواران و به خصوص امرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» با وجود مزارع و قنات‌هایی که احداث نمودند، می‌توانستند به ثروت زیادی دست یابند. اما آن ثروت را به جای اینکه در راه تجمّلات به کار گیرند، صرف تقویت اسلام می‌کردند و به مستمندان می‌بخشیدند.
اهمیّت به نماز و به خصوص نماز اول وقت و به جماعت نیز در سیرۀ امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» و سایر ائمّۀ هدی «سلام‌الله‌علیهم» برجستگی دارد. نماز آن ذوات نورانی باید سرمشق شیعیان باشد.
مساجد شیعیان باید در وقت نماز، مملوّ از جمعیّت باشد و در هنگام نماز باید همه‌جا خلوت باشد و همۀ کارها تعطیل شود و همه به نماز اول وقت، در مسجد و به جماعت بپردازند. لااقل در هفتۀ ولایت باید مساجد پر از جمعیّت باشد و همه به نماز اهمیّت بدهند تا از این نظر بتوانند شباهتی به امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» پیدا کنند.
این موارد قطره‌ای از دریای بیکران فضائل اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» بود که باید سرمشق شیعیان گردد.
یک شیعه، هم باید شعار و اظهار محبّت به اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» داشته باشد، هم از حیث اعتقادی از بنیۀ قوی و محکم برخوردار باشد و هم از نظر عمل، خود را شبیه اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» گرداند.
پی‌نوشت‌ها
================
1. مائده / 67
2. همان
3. أسدالغابة، ج 3، ص 605؛ تاریخالیعقوبى، ج 2، ص 112 و ... [با اختلاف اندکی در عبارات]
4. احزاب / 6
5. الإصابة، ج 2، ص 140؛ تذکرة الخواص، ص 37؛ العقد الفرید، ج 5، ص 61
6. الاستیعاب، ج 3، ص 1099؛ أنسابالأشراف، ج 2،ص 108؛ البدایةوالنهایة، ج 5، ص 209 و...
7. مائده / 3
انتهای پیام