سخنان مهم رییس مرکز تحقیقات مجلس درباره حریم خصوصی افراد

«حجت الاسلام و المسلمین احمد مبلغی» طی سخنانی پیرامون ضرروت توجه به حفظ حریم خصوصی افراد اظهار داشت: حریم خصوصی در اسلام زیرساخت جدی و اغماض ناپذیر برای "معنویت"، "تربیت" و "جامعه سازی" است، لازم است حوزه های علمیه تا دیر نشده است به سمت "موضوع شناسی حریم خصوصی" و "معیار شناسی تجاوز به آن" و "محدوده این تجاوز" و "تطبیق آن بر فضای مجازی" (یعنی: مصداق شناسی تجاوز الکترونیکی) به پیش بروند.

معیار داخل بودن در حریم خصوصی یا خارج بودن از آن

این استاد حوزه علمیه قم افزود: اما اينکه فعل، وضعيت و انديشه افراد در چه زماني جزو حريم خصوصي و چه زماني حريم عمومي است و مرز اين دو حریم کجاست به ظرف تحقق آنها که اجتماعي و یا غير اجتماعي است، بستگی دارد.

رییس دانشگاه مذاهب اسلامی ادامه داد: ظرف اجتماعي به اين معناست که اين‌سه در جامعه تحقق پيدا مي‌کند يا ظهور دارد. و ظرف تحقق غير اجتماع آن است که فعل یا وضعیت یا فکر شخص به‌گونه‌ای است که هيچ کس غير از خودش به آن دسترسي و آگاهي ندارد و این  جزو حريم خصوصي است.

حجت الاسلام و المسلمین مبلغی اظهار داشت: فعل واقع از سوي شخص در ظرف اجتماع را می‌توانیم به دو دسته تقسيم کنيم: يک بار به‌گونه‌اي است که جوانبي از فعل قابل مستور نگه داشته شدن است و صاحب فعل آن را مستور نگه مي‌دارد. اگر کوشش شود جوانب مستور نگه‌داشته‌شده افشا شود، این افشاگری تجاوز به حريم خصوصي است.

استاد حوزه علمیه قم یادآورشد: مقصود از جوانب مستور نگه‌داشته‌شده آن جوانبی است که شخص مايل به اخفاي آن است، نه مکشوف شدن آن؛ به‌ويژه آنکه با افشای این جوانب صورت فعل انجام گرفته در جامعه عوض گردد و شخصيت فرد لکه‌دار ‌شود.

احمد مبلغی گفت: در این صورت با وجود اينکه اين فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، باید آن را جزو حريم خصوصي به‌حساب ‌آورد؛ اگرچه وقتي فعل در ظرف جامعه رخ مي‌دهد، به‌معناي آن است که به‌صورت مکشوف در حال انجام است ولی طبعا پوشيده داشتن نسبت به جوانب و ابعادي از آن است.

گونه دوم موضوعی است که جوانب آن قابل پوشیده نگه داشتن نیست.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی یادآورشد: در کنار اين‌ دو، افعالي وجود دارد که به‌تنهايي مربوط به خود شخص نيست، بلکه مربوط به او و اطرافيان اوست، که مصداق بارز آن خانواده اوست. اگر محيط خانوادگي را امري بين وضعيت فردي محض و اجتماعي محض بگيريم، مي‌توان از آن به حالت نيمه‌اجتماعي تعبير کرد.

احمد مبلغی ادامه داد:  اين وضعيت يا افعال مربوط به فضاي خانوادگي دو صورت دارد: يک‌بار در محيط خانواده استقرار دارد. طبعاً محيط خانواده ظرف اجتماعي به‌معناي مکشوف براي افراد جامعه نيست. ورود به اين وضعيت خانوادگي در صورتي که از سوي فرد پوشيده نگه داشته شده باشد، نوعي تجاوز به حريم خصوصي است. گاهي نیز اين وضعيت خانوادگي مثل فعل فرد در ظرف جامعه رخ مي‌دهد.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر احراز نکنيم فرد خواهان مخفي نگه داشتن امری است يا نه، آيا مکشوف کردن آن يا رفتن به سمت کشف آن تجاوز به حريم خصوصي تلقي مي‌شود، گفت: هر امر پوشيده نگه‌داشته‌شده‌اي به‌صورت نوعي حاکي از علاقه شخص به مستور بودن آن است؛ چه آن که پوشیده داشتن آن يک امر عقلايي و عرفي است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز میل شخص او به اخفاء آن بود.

احمد مبلغی گفت: با این بیان، معياري براي حريم خصوصي پيدا می‌شود و آن اینکه، نفس رصد کردن و رفتن به سمت امور نامکشوف، تجاوز به حريم خصوصي تلقي می‌شود؛ چون فرد را در معرض مسائلي قرار می‌دهد که مستور نگه داشتن آن براي صاحب حریم، مطلوب و مورد درخواست و علاقه او است.

حریم خصوصی، نسبی یا مطلق؟

استاد حوزه علمیه قم با طرح این سوال که آيا حريم خصوصي نسبي داريم ؟ گفت: مقصود از حريم خصوصي نسبی امور مربوط به يک فرد است که به دلايلي براي افرادي از جامعه مکشوف شده است. آیا کوشش براي فهم اين مسائل و کشف آنها که طبعاً به دامنه آگاهان به يک وضعيت خصوصي می‌افزايد، تجاوز به حريم خصوصي است ؟

وی افزود: اصولاً مکشوف شدن امور مربوط به حريم خصوصي براي عده‌ای نمی‌تواند مجوز تجاوز به اين حريم باشد؛ چون اين تجاوز شما را از یک وضعیتی مطلع می‌کند که فرد خواهان مستور نگه‌داشتن آن است و طبعاً اگر هم براي عده‌ای مکشوف شده باشد، وی خواهان آن است که دامنه اين انکشاف بيشتر نشود. ازاین‌رو در اینجا تجاوز به حريم خصوصي صدق می‌کند.

احمد مبلغی یادآورشد: حريم خصوصي مطلق به‌معنای امر نامکشوف شده به صورت کامل است؛ يعني کاملاً خصوصي است؛ به‌عبارتی وضعيت عينيت یافته آن خصوصي محض است. اگر این امر کاملا خصوصی براي عده‌ای مکشوف شد، از حالت خصوصي بودن خارج می شود؛ ولي براي شما که به سمت آن می‌‌رويد، همچنان حريم خصوصي است؛ چون معيار خصوصي بودن نسبت به شما صادق است. در این صورت حريم خصوصي نسبي به حساب آید.

وی یادآورشد: در هر حال کوشش براي دستيابي به امور داخل در حريم خصوصي، تجاوز به این حریم است؛ چه برای برخی افراد انکشاف پیدا کرده یا نکرده باشد. به‌عبارتی حرمت تجاوز به حريم خصوصي براساس ادله خاص خود ثابت است و  به‌هیچ وجه نمی‌توان از آن عبور کرد.

منبع:ابنا