(
امتیاز از
)
نقش عالمان و مراجع شیعه در ملی کردن نفت
صدای شیعه : نهضت ملی شدن صنعت نفت در بسیاری از شهرهای ایران موجب جنبش مردم به رهبری روحانیت گردید. روحانیون بزرگ ایران برای ملی شدن صنعت نفت دست به مبارزه زدند و مردم را برای پیروزی بسیج کردند.
آیت‌اللّه قمی رهبری آیت‌اللّه کاشانی را در فتوای خود مورد تأیید و آن را ملاک حقانیت لزوم ملی شدن نفت اعلام نمود و نوشت «با توجه به این‌که مثل حضرت آیت‌اللّه آقای حاج ابوالقاسم کاشانی دام ظله که از اول عمر و زندگانی خود اشتغال به اصلاح امور مسلمین و خیرخواهی مردم و مبارزه با دشمنان دین و دنیای مسلمین بوده‌اند و در مقام دفاع از حقوق حقه‌ی ایرانیان از هیچ گونه فداکاری و مبارزه دریغ ننموده‌اند و با اطلاع کاملی که از سیاست دارند و در رأس این نهضت مقدس قرار گرفته‌اند و با کمال جدیت، امر و قیام می‌فرمایند بر ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور، راهی برای شبهه باقی نماند. بنابراین بر تمام مسلمین و هموطنان عزیز حتم و لازم است که نهایت سعی و کوشش را مبذول دارند تا گریبان خود را از چنگال جابرانه‌ی اجانب خلاص و سعادت را نصیب خود نمایند.»
یکی از خصائص نهضت‌ها و انقلاب‌های ایران چند شهری بودن آن است و این به دلیل پیوستگی روحانیت شیعه به یکدیگر و داشتن آرمان‌های مشترک آنها و تبعیت از مرکزیت یعنی مرجعیت و حضور روحانیت با نفوذ در سرتاسر ایران است.
نهضت ملی شدن صنعت نفت در بسیاری از شهرهای ایران موجب جنبش مردم به رهبری روحانیت گردید. روحانیون بزرگ ایران برای ملی شدن صنعت نفت دست به مبارزه زدند و مردم را برای پیروزی بسیج کردند.
آیت‌اللّه بروجردی که اعلم علمای آن زمان بود و در دی ماه سال 1323 به قم آمده بود، همّ خود را مصروف سروسامان بخشیدن به حوزه‌ی زخم‌خورده‌ی قم داشتند و کمتر وارد مسایل سیاسی می‌شدند؛ اما در مسئله‌ی نفت به روایت آیت‌اللّه سلطانی ، می‌فرمودند: «البته روحانیت به هیچ وجه نباید با این حرکت مخالفت کند. اگر با این حرکت مردمی مخالفت کند و این حرکت ناکام بماند، در تاریخ ایران ضبط می‌شود که روحانیت سبب این کار شد؛ لذا به آقای بهبهانی و علمای تهران نوشتم که مخالفت نکنند.»
آیت‌اللّه واعظ‌زاده خراسانی نقل می‌کند که « آیت‌اللّه بروجردی به خاطر آن روح انقلابی که داشت از نهضت ملی نفت» حمایت می‌کرد.
گرچه حمایت آیت‌اللّه بروجردی جنبه‌ی اثباتی کمتری داشت و در جایی اطلاعیه یا فتوایی صادر نکرد، اما مخالفت نکردن وی و تأییدهای ضمنی او می‌توانست کمک بزرگی به رهبران نهضت باشد.
به دنبال طرح ملی شدن صنعت نفت مراجع دیگر و عالمان وقت مانند « آیت‌الله العظمی خوانساری ، آیت‌اللّه بهاءالدین محلاتی (در شیراز)، آیت‌اللّه شاهرودی ، حجة‌الاسلام سیدمحمود روحانی قمی و عده‌ای دیگر از علما و مراجع تقلید با صدور فتاوای خود ضمن تجلیل از آیت‌اللّه کاشانی ، نظر ایشان را در مورد ملی شدن صنعت نفت قویاً مورد تأیید قرار دادند.»
آیت‌اللّه محمدتقی خوانساری که از مراجع ثلاث قم بودند، در فتوایی اعلام نمودند «اگر از پیغمبر(ص) بپرسند که یک منبع مهم و فوق‌العاده‌ی ثروت «طلای سیاه» و عایدات بی‌پایانی که هر روز میلیون‌ها تومان از آن منبع خداداد، حقوق حقه‌ی این ملت را به رایگان در طبق اخلاص گذارده و تقدیم اجنبی شود و مملکتی که از 15 میلیون، 14 میلیون آنها فاقد وسائل زندگی هستند و هرروزه دچار مخاطرات مختلفه و مبتلای به موت اصغر و اسود شوند، نه معاش و نه لباس، نه زندگی داشته باشند و از این منبع عظیم استفاده و بهره‌ی قابلی نبرند، چه صورت دارد؟... ] حضرت [ نسبت به ما که دارایی و اهتمام خود را صرف بنده کردن آزادگان می‌کنیم چه خواهند فرمود؟
... مسلط نمودن اجنبی بر نفت که مایه‌ی حیات این ملت است، غیر از خفّت عقل و بی‌علاقگی به جامعه و عدم توجه به مقررات و وظایف دینی و ضعف ادراک و عدم رعایت مصالح و مفاسد جامعه چیز دیگری نبوده و نیست.» آیت‌اللّه خوانساری در پایان افتاء خود آیت‌اللّه کاشانی را ملاک قرار دادند و افزودند «خصوصاً با این‌که مثل حضرت مستطاب آیت‌اللّه کاشانی دامت برکاته که مجتهدی عادل و باشهامت و دلسوز و فداکار برای مصالح دین و دنیای مردم، با این همه جدیت ترغیب و تحریص و مردم را بیدار می‌کند، دیگر مجال عذری برای کسی نمی‌ماند».
آیت‌اللّه محلاتی ، عالم و مرجع مردم شیراز، نیز در اعلامیه‌ی خود کلیه‌ی قراردادهایی را که دولت‌های غیرمشروع امضا کرده‌اند باطل اعلام کرد و نوشت: «قراردادهای تحمیلی سابق بین کشور ایران و کمپانی نفت چون علاوه بر این‌که به‌دست حکومت‌های جابره که شرعاً و واقعاً ولایتی بر اهالی مسلمانان و ملت مظلوم این کشور نداشته‌اند، به ضرر فاحش و برخلاف مصلحت مسلمانان بوده، لغو و بی‌اثر است. و اکنون هم تهیه‌ی وسائل برای کوتاه کردن دست اجانب از سوء مداخله در کار مسلمین و اعاده‌ی عظمت و استقلال تام کشور اسلامی ایران عزیز از اهم تکالیف هر مسلمانی است.» آیت‌اللّه محلاتی در پایان اعلامیه‌ی خود در حمایت و تأیید آیت‌اللّه کاشانی نوشت: «البته آقای آیت‌اللّه کاشانی دامت برکاته نظر به همین مقدمات معروضه ابقای معادن نفت در دست شرکت اجنبی مخالف نظرشان است و به همین دلیل که عرض شد ملی شدن آن را لازم می‌دانند. بنابراین همکاری و مساعدت با حضرت معظم‌له در این مقصود شریف و هدف حیاتی فریضه و ذمّه هر مسلمانی است.»
آیت‌اللّه حاج شیخ عباسعلی شاهرودی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد «جای هیچ گونه تردیدی نیست که کوتاه کردن دست اجانب از کشور و مسلمین و ملی نمودن صنعت نفت در سراسر کشور بر هر مسلمانی لازم و واجب است.» وی در حمایت و تأیید آیت‌اللّه کاشانی افزود «خصوصاً که مثل حضرت آیت‌اللّه‌العظمی آقای کاشانی دامت برکاته العالی در رأس این نهضت مقدس بوده و تمام اوقات شریف خود را مصروف در رفع ظلم و جور و تأمین آسایش مسلمین می‌فرمایند... بر مسلمان‌ها لازم است از وجود محترم امثال ایشان تبعیت و قدردانی نمایند و روی موازین شرع و دین مقدس اسلام برای مسلمین در اقدام بر (ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور) جای هیچگونه شبهه و تردیدی نیست.»
از سویی دیگر، آیت‌اللّه سیدحسن چهارسوقی ، از علمای پرطرفدار اصفهان ، در جواب استفتای عده‌ای از مردم، بقای شرکت نفت را از موارد سلطه‌ی کفار بر مؤمنین شمردند و فرمودند: «حرمت تسلیط اجانب و کفار بر مسلمین و اموال و نفوس و اعراض و نوامیس آنها از بدیهیات و مسلمات و جای هیچ شبهه و تردید نیست ولن یجعل الله للکافرین علی المومنین سبیلاً». سپس در مورد لزوم مبارزه‌ی عمومی افزود: «و فرقی نیست در این جهت بین دولت و ملت. همه در نفع و ضرر شرکت دارند، بلکه بر دولت بیشتر لازم است جدّیت و اهتمام در قطع ید اجانب و بیگانگان.» آیت‌اللّه چهارسوقی در لزوم اطاعت از آیت‌اللّه کاشانی اضافه کرد: «در این موضوع پیروی از حکم مطاع و فرمایش متبع حضرت آیت‌اللّه کاشانی دامت برکاته لازم است.»
آیت‌اللّه حاج شیخ باقر رسولی عالم و پیشوای مردم گیلان نیز در پاسخ استفتای عده‌ای از مؤمنان اعلام کرد: «لزوم استرداد حقوق مغصوبه از ستمکاران ضروری و مُجْمعٌ علیه جمیع دیانات و ا قوام و ملل مختلفه می‌باشد... بنابراین پیروی و همکاری با حضرت آیت‌اللّه کاشانی مدظله و جبهه‌ی ملی ادام‌الله بقائهم و هر سازمانی که بر علیه ستمکاران تأسیس شده، لازم و متحتم است.»
آیت‌اللّه حاج سیدمحمود روحانی قمی از علمای بزرگ و فقهای بنام قم در فتوایی اعلام نمود و نوشت: «نفت و معادن آن ملک مسلمین و مال ایرانیان است و منافع او را اجانب می‌برد و چندین میلیون جمعیت از زن و بچه ایرانی دچار بدبختی و بیچارگی است که در نتیجه هموطنان ما دچار فساد اخلاق و اختلافات مسلکی که عالم بشریت را تهدید می‌نماید، شده‌اند و اگر منافع منابع این مملکت عاید ملت شود، تمام بدبختی‌ها و پریشانی‌ها مرتفع خواهد شد... و این حکم روی موازین شرع و از ضروریات دین است و مطابق نص آیه‌ی مبارکه «لن یجعل‌الله للکافرین علی المؤمنین» واضح و مبرهن است.»
آیت‌اللّه قمی رهبری آیت‌اللّه کاشانی را در این فتوا مورد تأیید و آن را ملاک حقانیت لزوم ملی شدن نفت اعلام نمود و نوشت «با توجه به این‌که مثل حضرت آیت‌اللّه آقای حاج ابوالقاسم کاشانی دام ظله که از اول عمر و زندگانی خود اشتغال به اصلاح امور مسلمین و خیرخواهی مردم و مبارزه با دشمنان دین و دنیای مسلمین بوده‌اند و در مقام دفاع از حقوق حقه‌ی ایرانیان از هیچ گونه فداکاری و مبارزه دریغ ننموده‌اند و با اطلاع کاملی که از سیاست دارند و در رأس این نهضت مقدس قرار گرفته‌اند و با کمال جدیت، امر و قیام می‌فرمایند بر ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور، راهی برای شبهه باقی نماند. بنابراین بر تمام مسلمین و هموطنان عزیز حتم و لازم است که نهایت سعی و کوشش را مبذول دارند تا گریبان خود را از چنگال جابرانه‌ی اجانب خلاص و سعادت را نصیب خود نمایند.»
همچنین آیت‌اللّه حاج شیخ محمدرضا کلباسی از علمای بزرگ مشهد نیز در پاسخ به استفتایی در مورد ملی شدن نفت نوشت: «... طلب حق و گرفتن آن از وظایف اولیه‌ی هر مسلمانی است... تردیدی ندارم که معادن نفت ایران حق اولیه‌ی ایرانیان است... اعتراف می‌کنم که زبونی و سستی خودمان باعث شده که این ثروت هنگفت ملی سال‌ها به رایگان در اختیار دیگران باشد و غاصبانه حق مشروع ما را تاراج نمایند...
امروز بر فرد فرد مسلمانان لازم است که از موقعیت استفاده و نسبت به استیفای حقوق حقه خود از شرکت نفت و ملی شدن آن مجاهدت، و مساعی جمیله‌ی حضرت آیت‌اللّه کاشانی را پشتیبانی نمایند.»
همچنین حجج اسلام آقای حاج سید حسین خادمی و حاج شیخ مرتضی مدرسی اردکانی از اصفهان و حاج سید مصطفی سیدالعراقین و آیت‌اللّه حاج شیخ مهدی نجفی نیز در حمایت از ملی شدن نفت اعلامیه‌هایی صادر کردند.
آیت‌اللّه فقیه سبزواری از علمای مشهد نیز فتوایی دایر بر لزوم خلع ید از شرکت نفت صادر کرد.
علما، رهبری آیت‌اللّه کاشانی را در جنبش ملی کردن صنعت نفت پذیرفته و از مردم می‌خواستند که از معظم‌له پیروی و اطاعت و کمک و همکاری نمایند. بدیهی است این عالمان که هر کدام در حوزه‌ی خود دارای نفوذی بوده‌اند، تأثیر وافری در بسیج عمومی و مردمی کردن مبارزه برای ملی کردن نفت داشته‌اند.
منبع : فاتح نت
انتهای پیام