(
امتیاز از
)
خدا رحمت کند علی را، او بر حق بود
صدای شیعه :
ازدواج با پیامبر
عایشه سه سال بعد از درگذشت خدیجه(س) یعنی در شوال سال دهم بعثت به عقد پیامبر خدا(ص) درآمد. بنابراین عایشه در زمان عقد شش سال داشته است، گرچه بنا بر نظر مسعودی و ابن سعد از بزرگان اهل سنت زندگی زناشویی عایشه و حضرت رسول(ص) در ده سالگی او بوده است.
گفتنی است بنا بر نظر برخی تاریخنویسان از جمله طبری، ذهبی و ابن حجر عسقلانی، پیش از ازدواج عایشه با پیامبر(ص)، "مطعم بن عدی" او را برای پسرش "جبیر" خواستگاری کرده بود و ابوبکر نیز موافقت کرده بود ولی وقتی پیامبر(ص) عایشه را خواستگاری کرد ابوبکر رضایت "مطعم" را جلب کرد.
لازم به ذکر است، در این که عایشه همسر دوم پیامبر بوده است و یا اینکه "سوده" همسر دوم بوده است، بین تاریخنگاران اختلاف است که ذهبی از تاریخ نویسان بزرگ قائل به این است که این دو ازدواج در یک زمان بوده است.
شان نزول سوره نور
برخی اهل سنت از جمله ابن هشام، ابن اثیر و ذهبی آیه یازدهم سوره نور به بعد که به آیات "افک" معروف است را، به جریانی که برای عایشه بوده است، بیان کردهاند.
جریان از این قرار بود که، در سال پنجم هجری عایشه در غزوه بنی مصطلق همراه رسول خدا(ص) بود. ولی وقتی برای قضای حاجت از چادر خود بیرون رفته بود و در برگشت معطل کرده بود، کاروانیان متوجه غیبت عایشه نشده بودند و عایشه به ناچار در همانجا ماند تا مرد جوانی به نام "صفوان بن معطل" او را بر شتر خود سوار کرد و به قافله رساند. این ماجرا را برخی از منافقان بزرگ کرده و شایعات ناشایستی را علیه عایشه رواج دادند. که با نزول آیات افک، عایشه از تهمتی که دربارهاش شایع شده بود تبرئه شد و رسول خدا(ص) به بعضی از مفتریان حد قذف زد.
البته نظر برخی از محدثین شیعه از جمله علامه عسکری این است که، آیات افک درباره "ماریه قبطیه" نازل شده است نه عایشه.
خصوصیات عایشه
بنا به قول ذهبی، عایشه زنی باهوش، سخنور، سیاستمدار، جاه طلب و باسخاوت بود. او حافظه قویی داشت و اشعار زیادی از حفظ بود. همچنین از علوم پزشکی زمان خود آگاه بود.
چنانچه در دو کتاب مهم اهل سنت یعنی صحیح مسلم و بخاری، دیده میشود بالغ بر دویست حدیث نبوی از عایشه روایت شده است. حتی به گفته ابن سعد، او در فقه و سیره رسول خدا(ص) نیز نظر و فتوی میداد. و چنانچه علامه عسکری مینویسد: حتی اشتباهات صحابه را نیز گوشزد و تصحیح میکرد.
پیامبر از عایشه فرزندی نیاورد، ولی چنانچه ابن اثیر مینویسد: شاید به خاطر همین خصوصیات اخلاقی بود که وقتی رسول خدا(ص) به بیماری منجر به وفاتشان دچار شدند، به خانه عایشه منتقل شده و در همان خانه نیز درگذشتند.
عایشه در زمان عمر بن خطاب
زمانی که عمرخطاب خلافت مردم را به دست خود گرفت، به عایشه بیش از سایر همسران پیامبر(ص) مخارج میداد. چنانچه ذهبی آورده است یکبار که گوهر با ارزشی از عراق به غنیمت رسیده بود عمر با اجازه حاضران آن را برای عایشه فرستاد.
چنانچه ابن اثیر میگوید: در اواخر زندگی عمر بن خطاب از عایشه اجازه خواست بعد از مرگش در خانه او و در کنار پیامبر(ص) و ابوبکر دفن شود که عایشه نیز اجازه داد.
عایشه در زمان عثمان
در زمان عثمان نیز احترام عایشه برقرار بود تا جایی که فعالیتهای عثمان موجب نارضایتی مردم و اصحاب پیامبر شد. عایشه نیز به صف منتقدان عثمان پیوست.
در این زمان بود که عایشه به هر نحو ممکن عثمان را مخالف سیره و سنت پیامبر(ص) معرفی کرد. و در هنگامی که نزاع میان عثمان و مخالفانش به اوج خود رسید، عایشه تصمیم گرفت به حج مشرف شود. حتی میانجیگری مروان حکم نیز فایدهای نداشت و بنا به قول یعقوبی در هنگام قتل عثمان، عایشه در مکه بود.
عایشه و امیرالمومنین امام علی(ع)
بعد از آنکه مردم با امیرمؤمنان علی(ع) بیعت کردند، عایشه با طلحه و زبیر همدست شده و برای خونخواهی عثمان، جنگ جمل را برنامه ریزی کردند. که بعد از شکست اصحاب جمل، امیرالمومنین علی(ع) عفو عمومی اعلام کرد و عایشه را نیز با احترام به مدینه برگرداند و فرمود: "عایشه همچنان مثل گذشته جایگاه خود را دارد و حساب اعمالش با خداست." و آنگونه که در کشف الغمه آمده است، عایشه درباره ماجرای جنگ جمل گفته است: " ماجرایی بود میان یک زن و خاندان شوهرش و خدا رحمت کند علی را، او بر حق بود."
بسیاری از تاریخنویسان اهل سنت از جمله، ابن کثیر، ابن سعد، ذهبی، مسعودی از عایشه نقل کردهاند که تا آخر عمر از جریان جنگ جمل اظهار پشیمانی کرده است. و در جریان جنگ نهروان گفته است: "خدا علی را رحمت کند، او لحظه ای از حق جدا نشد و آنچه میان من و او رفت، مثل ماجرایی بود که میان زنان و خانواده شوهرشان میرود."
آنگونه که احمد بن حنبل آورده است، عایشه در مورد علم و دانایی علی(ع) به سیره رسول خدا(ص)، هیچ تردیدی نداشت و گاهی که از او درباره مسئلهای سوال میشد، سائل را به علی(ع) ارجاع می داد و میگفت علی(ع) از همه به سنت آگاهتر است.
همچنین روایت شده است که در جریان شورش بر عثمان، به مردم سفارش میکرد که اگر عثمان کشته شد، با علی(ع) بیعت کنند.
در جریان شهادت حضرت امیرالمومنین علی(ع) نیز چنانچه در کتاب عقدالفرید آمده است، عایشه بسیار محزون و اندوهناک شد و از مقام حضرت امیر(ع) تجلیل و تمجید بسزایی کرد.
اما برخی از علمای شیعه، عکسالعمل عایشه در مورد شهادت مولی الموحدین علی(ع) را بهگونه دیگری بیان کردهاند، چنانچه ابوالفرج اصفهانی در مقاتل الطالبیین میگوید: "وقتی خبر قتل حضرت علی(ع) را برای عایشه آوردند به سجده شکر افتاد."
عایشه در زمان معاویه
عایشه در زمان معاویه نیز مورد توجه بود، و هر از چند گاهی معاویه برای او هدایایی ارسال میکرد. حتی اگر عایشه برای کسی واسطه میشد و یا سفارشی میکرد، معمولا معاویه مخالفتی نمیکرد.
مرگ
سرانجام عایشه در هفدهم رمضان سال پنجاه و هشت قمری در مدینه از دنیا رفت، و مهاجرین و انصار جنازهاش را تشییع کردند. چنانچه ابن سعد میگوید ابوهریره دوسی بر جنازهاش نماز خواند و بنا بر وصیتش در بقیع کنار بقیه همسران رسول الله(ص) دفن شد.
منابع
الاصابه فی تمییز الصحابه، ابن حجر عسقلانی.
احادیث ام المؤمنین عایشه، علامه عسکری.
فضائل الصحابه، احمد بن حنبل شیبانی.
مقاتل الطالبیین، ابوالفرج اصفهانی.
تاریخ الرسل و الملوک، طبری.
عقد الفرید، ابن عبدربه اندلسی.
الکامل فی التاریخ، ابن اثیر.
الطبقات الکبری، ابن سعد.
البدایه و النهایه، ابن کثیر.
سیر اعلام النبلاء، ذهبی.
مروج الذهب، مسعودی.
سیرةالنبی، ابن هشام.
کشف الغمه، اربلی.
سید محمد ناظمزاده قمی
محقق و نویسنده حوزه علمیه قم
انتهای پیام