( 0. امتیاز از )

ماه رجب ، جويباري از بهشت

ايام مقدس
اگرچه اجزاء زمان همانند يکديگرند، خداوند متعال برخي امور يکسان را از طريق اعطاي حرمت و قداست افزونتري به آنها، از ويژگي خاصي برخوردار ساخته که ديگر امور از اين خصوصيت‏بي‏بهره‏اند، امتياز دادن به پاره‏اي از ماهها به لحاظ برخورداري اين ايام از حرمتي بيشتر، از آن جهت است که خداوند متعال حرمت را در اين اوقات سخت‏تر و ناخوشايندتر از هتک حرمت در ساير ماهها مقدر فرموده که عصيان در برابر حق و ارتکاب گناه در چنين ايامي مجازاتي شديدتر در پي داشته و اعمال حسنه در آنها پاداشي دو چندان را براي صاحبش به ارمغان مي‏آورد، برخي مؤمنان و وارستگان به درک و حرمت نهادن چنين اوقاتي شائقند و سعي بر آن دارند که از طريق ذکر، عبادت و دعا اين مقطع از زمان را احيا کرده و در واقع يک تمايل دروني براي برخورداري از فضائل چنين لحظاتي گرانبها را در خود احساس مي‏نمايند و به شکوفايي آن مبادرت مي‏ورزند، وقتي خداوند متعال خواستار آن است که با بنده خود از در دوستي و عاطفه درآيد او را در اوقات و فرصت هاي پرفضيلت‏با اعمالي برتر، والا و شايسته مشغول مي‏نمايد.
بنابراين آن که آهنگ دريافت مهر الهي را در اعماق قلب خويش مي‏پروراند ضرورت دارد تمام توان خويش را به کار گيرد تا در چنين اوقات فروزاني در غفلت‏به سر نبرد چرا که چنان اوقات شريفي موسم خيرات و سوداگري‏هايي است که منافع فراواني را براي او به دنبال مي‏آورد، در غير اين صورت از پيروزي و رستگاري محروم مي‏ماند و از قافله پرهيزگاران فاصله مي‏گيرد .

رشته رحمت
هفتمين ماه از سال هجري قمري رجب نام دارد که نبايد فضيلت آن را به بوته فراموشي سپرد زيرا در ميان ماههاي دوازده‏گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههاي ديگر از حرمت و قداست‏برخوردار مي‏باشد، در واقع چهار ماه در قرآن کريم با تعبير «حرم‏» (1) يعني برخوردار از حرمت‏ياد شده است که يکي از آنها فرد است که رجب نام دارد و در آن قتال و کشتار حرام مي‏باشد . رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرموده‏اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هيچ ماهي در حرمت و فضيلت‏به پايه آن نمي‏رسد و قتال با کافران در اين ماه حرام است، آگاه باشيد که رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر کسي در ماه رجب حتي يک روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهي از او دور مي‏گردد .» (2)
امام هفتم (عليه السّلام) فرموده‏اند: رجب نام نهري است در بهشت که از شير، سفيدتر و از عسل، شيرين‏تر است; هر کس يک روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بياشامد . (3) از امام صادق (عليه السّلام) نقل شده که حضرت محمد (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرمود: رجب ماه استغفار امت من است، پس در اين ماه طلب آمرزش کنيد که خداوند آمرزنده و مهربان است و رجب را «اصب‏» مي‏گويند زيرا که رحمت‏خداوند در اين ماه بر امت من بسيار ريخته مي‏شود پس بسيار بگوئيد استغفر الله و اسئله التوبة (4) .
اعراب وقتي که درياها مواج مي‏شد، رودها جاري مي‏گرديد و درختان رشد و نمو مي‏کرد مي‏گفتند موسم رجب است و آن را تعظيم مي‏نمودند و طي آن از جنگ و خونريزي اجتناب مي‏نمودند و «رجبته ترجيبا» به معناي بزرگداشت مي‏باشد و اين ماه را به «مضر» اضافه مي‏کردند و مي‏گفتند: «رجب مضر» زيرا قبيله «مضر» بيش از ساير قبايل به اين ماه حرمت مي‏نهادند . (5) در روايات منقول از پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) و اهل بيت (عليهم السّلام) نام هايي براي «رجب‏» ذکر شده است از جمله آنها «رجب الفرد الاصب‏» مي‏باشد، زيرا در اين ماه رحمت الهي همچون باراني که از آسمان مي‏آيد بر بندگانش فرو مي‏ريزد، به اين ماه «اصم‏» هم گفته‏اند زيرا از نظر فضيلت کمتر ماهي به آن مي‏رسد و حتي در زمان جاهليت مورد تعظيم و احترام اعراب بوده و حرمت آن را نگه مي‏داشته‏اند . رجب به «شهر الاستغفار» هم معروف است زيرا در اين زمان عباد خداوند با طلب آمرزش و مغفرت از سيئات فاصله مي‏گيرند و به رحمت الهي نزديک مي‏شوند و در واقع در اين جويبار روح و روان خويش را از هرگونه آلودگي منزه ساخته و رذائل و خباثت‏ها را از قلب خود مي‏زدايند، در برخي منابع روايي اين ماه را «شهر اميرالمؤمنين (عليه السّلام)» ناميده‏اند يعني ماه ولايت زيرا در سيزدهم رجب ولادت آن امام متقين و پيشواي پرهيزگاران روي داده است همچنان که شعبان را ماه رسول خدا (صلّي الله عليه و آله و سلّم) و رمضان را ماه خدا گفته‏اند، رجب را «حبل الهي‏» نيز ناميده‏اند، زيرا ريسمان رحمت الهي و لطف ربوبي براي بندگان از عالم ملکوت آويخته مي‏شود تا هر کس بخواهد توسط آن به مقام قرب راهي يابد، (6) از خاتم رسولان روايت‏شده است: خداوند را در آسمان هفتم فرشته‏اي به نام «داعي‏» است، هرگاه ماه رجب فرا برسد در تمامي ليالي آن از آغاز تا بامداد اين ملک چنين ندا مي‏دهد: ذاکران، مطيعان، مستغفران، توبه جويان، مژده، مژده، بشارت، بشارت، من مانوس با کسي هستم که با من همنشين شود و مطيع کسي هستم که از من پيروي کند، بخشنده آنم که از من طلب بخشش کند، ماه من است و بنده، بنده من و رحمت، رحمت من است، هر کس مرا در اين ماه بخواند او را اجابت مي‏کنم و هر فردي که از من چيزي بخواهد خواسته‏اش را برآورده مي‏نمايم، هر کس از من راه بخواهد، هدايتش مي‏نمايم، اين ماه را رشته پيوند ميان خود و بندگانم قرار داده‏ام، هر که بدان دست‏يازد، به من رسد . (7)

اوقات مراقبت
ماه رجب حاوي ارزشهايي معنوي و فوايد ملکوتي است که متاسفانه به تدريج‏سنت‏حسنه توجه به قداست ايام سال در نزد مردم کم مي‏شود و رو به تحليل مي‏رود، در گذشته در زندگي مردم و بخصوص اهل ايمان و تقوا اين آداب روحاني جاري و ساري بود و کودکان و فرزندان با انس نسبت‏به چنين مواقعي تربيت مي‏شدند و طراوت و عطر اذکار و عبادات و مراسم معنوي ماه رجب با رگ و پوست‏خانواده‏ها عجين مي‏گشت، اصولا اين که دارد ماه رجب فرا مي‏رسد مشخص بود، گويي به استقبال آن مي‏رفتند و براي چنين موسمي لحظه شماري مي‏کردند، براي رؤيت ماه در شب اول مي‏کوشيدند و اهل محل با شادماني ضمن احوالپرسي عادي تاکيد مي‏کردند ماه رجب آمد، اعمالش را بجا آوريد . در واقع ماه رجب و شعبان مقدمات و پيش درآمدهاي ماه مبارک رمضان هستند . استاد شهيد آية الله مرتضي مطهري ذيل تفسير سوره ملک مي‏گويد: «ما که بچه بوديم در منزل خود ما - من از هفت و هشت‏سالگي کاملا يادم است - اصلا اين که ماه رجب دارد مي‏آيد مشخص بود، مي‏گفتند يک هفته به ماه رجب مانده . . . سه روز مانده، امشب احتمالا اول ماه رجب است‏برويم براي استهلال در مسجد که جمع مي‏شدند همه صحبت‏ها از آمدن ماه رجب بود . . . من از بچگي اين را مي‏ديدم، مرحوم ابوي ما و مرحوم والده ما غير از اول و آخر ماه رجب و غير از ايام البيض، نج‏شنبه‏ها و جمعه‏ها روزه بودند و بلکه مرحوم ابوي ما در بعضي از سال‏ها دو ماه رجب و شعبان را پيوسته روزه مي‏گرفتند و به ماه مبارک رمضان متصل مي‏کردند . . . اصلا اين ماه، ماه استغفار و توبه وعبادت است . . .» (8)
پوينده طريق بندگي و سالک راه ملکوت و رهسپار وادي معرفت و چشم انتظار بهار طاعت و مشتاق دعا و مناجات و مسئلت که شير روز و زاهدي در دل ظلمت است و با اقليم توحيد آشنايي دارد و از جام محبت و دلدادگي جرعه هايي جانبخش نوشيده و طالب قرب، کرامت، تعالي و فضيلت مي‏باشد گاه رسيدن پربرکت‏سال همچون رجب، شعبان و رمضان همچون انسان هايي تشنه و مشتاق در انتظار گمشده آشناي خود در اين مواقع بسر مي‏برد تا از آب گوارا و نوشين حيات و معنويت‏سيراب شده و روح و روان خود را جاني نوين و طيب و طاهر ببخشد و با نظافت‏خانه دل و آراستن درون، خود را براي ميهماني خدا و درک ليلة‏القدر ماه مبارک مهيا کند . آنان که در وادي مراقبه و شهود در محضر خداي متعال گام برمي‏دارند چه خوب قدر چنين ايامي را مي‏دانند و بسيار سخت‏تر و هوشيارتر و جدي‏تر از دنياطلبان که به دنبال آن هستند تا مبادا سودي فاني و متاعي ارزاني از اين نشئه از دستشان بيرون رود، مراقبند تا نکند نفعي باقي و تجارتي راقي براي آخرت، از کفشان ربوده گردد که زيان و نقصان را در اين مي‏بينند از اين روست که حضرت امام خميني در چنين مناسبت هايي عنايت افزونتري به خلوت و انس با خداي بي‏همتا و دوري از اغيار و کثرت اين ديار نشان مي‏دادند .
بر کسي که مي‏خواهد به تصفيه درون بپردازد لازم است که براي دستيابي به خرسندي خداوند تمامي توش و توان خود را به کار گيرد و براي خالص نمودن اعمال و احوال خويش و مصون نگه داشتن آنها از هر گزندي، در ايام ماه رجب مبادرت ورزد که اگر بنده‏اي به اندک عملي به اين شيوه و با اين خصوصيات توفيق يابد او را کفايت مي‏کند زيرا پاداشي که پروردگار براي عمل ناب و عاري از آلودگي خودخواهي و شرک و نفاق، در نظر گرفته از حساب و شماره بيرون است .

عروج معنوي
نماز راستين و نيز باطن اين عبادت به روح آدمي صعود مي‏دهد چنانچه در منابع روايي نماز معراج مؤمن معرفي شده است اما بجا آوردن اين فريضه در ماه رجب ترقي معنوي آدمي را مضاعف مي‏سازد و موجب مي‏شود که او با موفقيت افزون‏تري از نردبان آسمان بالا رود و با عرشيان و قدسيان مانوس گردد، رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرمود: هر کس در ماه رجب شصت رکعت نماز به جاي آورد، هر شب دو رکعت و در هر رکعت‏يک بار حمد و سه بار قل يا ايها الکافرون و يک بار قل هو الله احد را بخواند و پس از سلام دستها را بالا ببرد و دعايي را که سفارش شده زمزمه کند . (9) پس از اقامه اين نمازها سزاوار است که تا وقت فرارسيدن نماز شب به اموري بپردازد که با حال روحي او انطباق داشته باشد و آن گاه نماز شب به جاي آورد و پس از رکعت هشتم به سجده رود و در اين حال دعايي را که در کتاب اقبال الاعمال به نقل از امام معصوم (عليه السّلام) آمده بخواند و از مضامين آن غافل نماند و پس از نماز وتر نيز دعايي را که در ماخذ ياد شده درج شده زمزمه کند . (10)
سيد بن طاووس در کتاب معروف خود، اقبال الاعمال، از رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) روايت کرده که آن حضرت فرموده‏اند هر که در ماه رجب يک روز روزه بدارد و چهار رکعت نماز گزارد و دررکعت اول صد مرتبه آية‏الکرسي و در رکعت دوم دويست مرتبه قل هو الله احد، مرگش فرا نخواهد رسيد تا آن که جاي خود را در بهشت مشاهده کند و يا برايش اين جايگاه رفيع را ببينند . (11)

تمرين تزکيه
فضيلت‏ها و ثواب هايي که براي روزه داري در ماه رجب ذکر شده آنقدر زياد و قابل عنايت مي‏باشد که غفلت از آن با خسراني مبين توام است، ابن بابويه (شيخ صدوق) به سند معتبر از سالم روايت کرده که گفت: به محضر امام صادق (عليه السّلام) مشرف شدم در حالي که چند روز به اواخر ماه رجب مانده بود، چون نظر آن حضرت بر من افتاد، فرمودند: آيا در اين ماه روزه گرفته‏اي؟ عرض کردم: نه، فرمودند آنقدر ثواب را از دست داده‏اي که اندازه‏اش را جز خداوند نمي‏داند همانا اين ماهي است که خداوند آن را بر ايام ديگر فضيلت داده و حرمت آن را عظيم نموده و براي روزه داران آن کرامتش را واجب گردانيده است، عرض کردم: يابن رسول الله (صلّي الله عليه و آله و سلّم) اگر در اوقات باقي مانده روزه بدارم آيا به برخي از ثواب‏هاي روزه داران مي‏رسم؟ فرمودند: اي سالم، هر کس يک روز از آخر اين ماه را روزه بدارد خداوند او را از شدت سکرات مرگ، هراس بعد از موت و از عذاب قبر مصون گرداند، و کسي که دو روز آخر رجب را صائم باشد بر صراط به سهولت عبور کند و آن فردي که سه روز از آخر اين ماه را روزه بدارد از وحشت روز قيامت و از هول و هراس آن روز ايمن گردد و مجوز بيزاري از آتش دوزخ را به وي بدهند . (12) حضرت امام کاظم (عليه السّلام) فرموده‏اند: هر کس يک روز از ماه رجب را روزه بدارد آتش جهنم از او فاصله مي‏گيرد و هر کس سه روز آن را روزه بگيرد بهشت‏بر او واجب مي‏شود . (13) و در روايتي ديگر از رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) نقل شده که هر کس تمامي روزهاي رجب را روزه بدارد سروش آسماني چنين مژده‏اش مي‏دهد: بنده خدا گذشته هايت همه بخشوده شد، اينک کار خويش را از نو شروع کن . . . در فرازي از اين روايت آمده است که از آن حضرت پرسيدند اگر کسي به هر عذر پذيرفته‏اي نتواند آن را روزه دارد از چه راهي مي‏تواند به چنين پاداشي دست‏يابد؟ فرمود: اگر به جاي هر روزه ناني صدقه دهد به همين پاداش بلکه بيش از آن خواهد رسيد، ثوابي که اگر همه آسمانيان و اهل زمين براي اندازه‏گيري آن اجتماع کنند حتي يک دهم آن را نمي‏توانند احصي کنند . (14)
متفکر شهيد آية الله مطهري خاطر نشان نموده است: يادم است در ماه مبارک رجب در سال 1321 ه . ش - که تابستان بود و به اصفهان رفته بوديم - مي‏رفتيم به درس آقاي حاج آقا رحيم ارباب . . . که از بزرگان هستند من اين ذکر را اول بار از اين مرد شنيدم (ذکري که در سطور بالا آن را درج کرديم)، مي‏ديدم که خيلي کند صحبت مي‏کند و ا ذکار را بالخصوص خيلي با تاني و حضور قلب مي‏گويد . . . مي‏ديدم اين مرد مرتب اينها را مي‏گفت، چون پيرمرد بود و نمي‏توانست روزه بگيرد آن را با اين (ذکر) جبران مي‏کرد و باز يادم نمي‏رود که در همان سال‏ها روز بيست و پنجم رجب بود . . . ما در مدرسه نيماورد اصفهان بوديم، بعد از ظهر بود، خوابيده بوديم، از خواب که بيدار شديم يک وقت صداي مرحوم حاج ميرزا علي آقا شيرازي (15) را شنيدم، ما در آن مدرسه غريبه بوديم، به عنوان تابستان رفته بوديم ولي طلبه‏هاي آن مدرسه به دفعات از ايشان خواهش کرده بودند، آمده بود براي طلبه‏ها موعظه مي‏کرد و بعد هم ذکر مصيبت، حديث دارد که در قيامت فرياد مي‏کشند: «اين الرجبيون‏» رجبيون کجايند! اين مرد با همان آهنگي که داشت و با آن حال و روحي که داشت اين تعبير را به کار برد: آن وقتي که بگويند: اين الرجبيون و ما در پيشگاه پروردگار شرمسار باشيم در ماه رجب هيچ چيز نداشته باشيم و اصلا جزء رجبيون شمرده نشويم، چه خواهيم کرد؟ غرض اين است: اين ماه، ماه استغفار و عبادت و روزه است و اين سنت‏ها در ميان ما به کلي دارد فراموش مي‏شود، ماه رجب مي‏آيد بزرگهايمان [متوجه نمي‏شوند] تا چه رسد به بچه‏ها کم کم اگر به بچه‏ها بگوئيم ماههاي قمري را از محرم تا ذي الحجه بشمار نمي‏توانند، اصلا فراموش مي‏کنند که چنين ماههايي هم وجود داشتها است، ولي به هر حال تکليف هرگز از ما ساقط نمي‏شود . (16)
از اعمال مهم و ارزشمند ماه رجب خواندن اذکار و ادعيه‏اي است که از سوي معصومين روايت گرديده است . به پيروي از امام سجاد (عليه السّلام) در همه اين ماه در سجده‏ها خواندن دعاي: عظم الذنب من عبدک فليحسن العفو من عندک تاکيد شده است و نيز هر صبح و شام پس از هر نماز خواندن دعاي: يا من ارجوه لکل خير . . . توصيه گرديده است فضيلت زيارت خانه خدا و زيارت قبور اهل بيت (عليهم السّلام) خصوصا زيارت حضرت امام‏رضا (عليه السّلام) در ماه رجب بسيار زياد است . (17) شيخ مفيد گفته است: عمره رجبيه فضيلت‏بسياري دارد و در فضائل آن روايات فراوان وارد شده است، امام صادق (عليه السّلام) فرمودند: عمره بر مردم واجب است مثل حج و افضل عمره، عمره رجب است . (18) هم چنين خواندن زيارت امام حسين (عليه السّلام) در آغاز و ميان اين ماه توصيه شده است (19) در چند روايت نيز بيان شده که زيارت امام رضا (عليه السّلام) در ماه رجب مي‏باشد .
دعاي رجبيه از جمله ادعيه کوتاه و مختصر، اما عميق و پرمعناست که از ناحيه مقدسه امام مهدي (عج) صادر شده است امام عصر در آغاز توقيع شريف خطاب به ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعيد - نايب خاص آن حضرت - دستور فرمودند که شيعه در هر روز از ايام ماه رجب اين دعا را بخواند . (20) زيارت رجبيه نيز از ناحيه مقدسه حضرت حجة بن حسن عسکري صادر شده و شيخ طوسي از ابوالقاسم حسين بن روح - نايب خاص حضرت مهدي (عج) - روايت کرده که فرمود زيارت کن در مشهد هر امامي که باشي آن پيشوا را در ماه رجب به اين زيارت . (21)

فرازهاي فضيلت
شب اول ماه رجب بسيار شريف است و از حضرت رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) روايت‏شده که هر که درک کند اين ماه را، و در اول، وسط و آخر آن غسل کند، از گناهان بيرون مي‏آيد، زيارت حضرت امام حسين (عليه السّلام) هم توصيه شده و نيز اقامه بيست رکعت نماز، بعد از نماز مغرب به ترتيبي که در کتب ادعيه ذکر شده نيز مورد تاکيد قرار گرفته و شيخ طوسي در «مصباح المتهجد» روايت کرده است از ابوالبختري وهب بن وهب از امام صادق (عليه السّلام) از جدش حضرت علي (عليه السّلام) که آن امام را خوش مي‏آمد که خود را در چهار شب در حال احياء نگه دارد که يکي از آن شب‏ها، اولين شب رجب بود، خواندن دعاهاي ويژه به هنگام ديدن ماه رجب چيزي است که درباره آن سفارش شده است، بجاست که سالک طريق حق در اين دعا شعبان و رمضان را هم به ياد آورد و از خداوند بخواهد تا او را آمادگي و توانايي بدهد تا آن دو ماه را به شايستگي پذيرا شود و حق آنها را ادا کند . (22) روزه گرفتن در اولين روز اين ماه نيز ثواب بسياري دارد و روايت‏شده که حضرت نوح (عليه السّلام) در اين روز به کشتي سوار گرديد و دستور داد کساني که با او همراهند روزه بگيرند، علاوه بر آن به جاي آوردن نماز سلمان و خواندن دعاهايي ويژه که در کتاب «اقبال الاعمال‏» آمده است، از مهمترين اعمال اين روز است .
اگر نخستين شب رجب، شب جمعه باشد «ليلة الرغائب‏» نام دارد که سزاوار است اعمال آن به جاي آورده شود، از مصطفاي پيامبران حضرت محمد (صلّي الله عليه و آله و سلّم) روايت‏شده که آن حضرت فرمودند از نخستين شب جمعه رجب غافل نمانيد که فرشتگان آن را ليلة‏الرغائب ناميده‏اند، آنگاه که يک سوم اين شب سير مي‏شود ملائکه در کعبه و اطرافش اجتماع مي‏کنند در اين حال خداوند بدانان فرمايد: فرشتگان من چه خواسته‏اي داريد؟ جواب مي‏دهند: تقاضاي ما اين است که بر روزه داران رجب ببخشايي، خداوند مي‏فرمايد: بخشيدم . رجب طلايه‏دار انس و محبت‏با خداي يکتاست و حضرت امام محمد باقر (عليه السّلام) طليعه آن ماه خجسته، آفتاب دين ودانش از مطلع رجب جان افسردگان خاکي را گرمي روحاني مي‏افزايد، کيست که با ماه رجب انسي داشته باشد و پنجمين فروغ امامت را نشناسد و کيست که امام رجب را اقتدا کرده باشد و ماه امام را درنيافته باشد، در روز جمعه نخستين روز ماه رجب سال 57 هجري کودکي در مدينه ديده به جهان گشود که او را محمد ناميدند و ابوجعفر کنيه و باقرالعلوم لقبش بود و به هنگام تولد او هاله‏اي از شکوه و عظمت اين نوزاد نوراني را فرا گرفت . (23)
در روز سوم رجب سال 254 هجري حضرت امام هادي (عليه السّلام) پس از 33 سال مجاهدت علمي و فرهنگي و صيانت از ديانت در حالي که 41 سال و چند ماه از عمر بابرکتش مي‏گذشت‏با دسيسه معتز عباسي توسط سم به شهادت رسيد و پس از آن که امام عسکري (عليه السّلام) بر پدر خود نماز گذارد پيکر پاک آن حضرت در خانه‏اش در سامرا دفن گرديد که بارگاه مبارکشان در نهايت‏بلندپايگي و درخشندگي تا امروز به آسمان فخر مي‏فروشد . (24)
نسيم صبح جمعه دهم رجب سال 195 هجري مي‏وزد و مشعلي دوباره در راهبري عاشقان ولايت گشوده مي‏شود، حياتي سراسر بخشش و کرامت جهان را در بر مي‏گيرد و جوادالائمه آن چراغ عالم‏افروز تقوا و احسان بر عرصه جهان قدم مي‏نهد، گويي که تمام کائنات به اين وجود ملکوتي حسرت مي‏برند و ملائکه براي تماشاي سيماي سرشار از معنويت او صف بسته‏اند، جلوه‏اي از اشراق انوار هدايت‏بر طالبان کمال پرتو افشاني مي‏کند چه اين که نوري از درون نوري ديگر پديد آمده است و توسط آن منازل معرفت الهي گشوده مي‏شود حضرت امام رضا (عليه السّلام) خطاب به شيعيان پس از ولادت فرزندشان فرمودند: خداوند فرزندي نصيبم کرد که همچون موسي بن عمران شکافنده درياهاست و مادرشان به سان مادر عيسي پاک و مقدس است ولي او به ظلم کشته مي‏شود، به طوري که فرشتگان آسمان بر او مي‏گريند و خداوند بر دشمن او و هر کس که به وي ستم نمايد غضب مي‏کند و به عذاب اليم گرفتار مي‏نمايد . (25)
مستحب است در شب سيزدهم رجب انسان دو رکعت نماز بخواند که در هر رکعت آن حمد يک مرتبه و سوره ياسين و تبارک الملک و توحيد بخواند . روز جمعه سيزدهم رجب، سال سي بعد از حادثه عام‏الفيل فاطمه بنت اسد در خانه کعبه فرزندي را به دنيا آورد که عرشيان و قدسيان از اين بابت در موجي از شعف و شادي فرو رفتند و اهل زمين در حيرت قرار گرفته، نوزادي که شيوه ولادتش نقطه عطفي در سير تاريخي بشر پديد آورد و خداوند در آن حد برايش اعتبار قائل گرديد که در حريم مطهر خود او را پاک به دنيا آورد ولياقت آن را داشت که از خدا نيز نامي گيرد و «علي‏» ناميده مي‏شود . شان و شکوه و حق و حقوق هر روز با ميزان ظهور الطاف و عنايات الهي در آن سنجيده مي‏شود و در سيزده رجب با ولادت حضرت علي (عليه السّلام) لطف الهي در پايه‏اي تجلي کرده که به راستي توصيف آن بلکه درک و دريافت آن از توان ما بيرون است زيرا ولايت آن بزرگوار رکن ايمان بلکه روح ايمان است، پس بجاست که شيعيان روز تولد آن پيشواي پرهيزگاران و تقسيم کننده بهشت و دوزخ و پناه محرومان را عيد بزرگ خود بشمارند و بالاترين شان و شکوه را براي آن قائل شوند و خداوند را در برابر چنين نعمتي سپاس گويند . خوشا به حال کساني که در چنين ايام پربرکتي در کنار کعبه يعني زادگاه حضرت علي (عليه السّلام) به انجام مراسم عمره توفيق يابند و در زادروز مولود کعبه به نشانه ارج نهادن بر پايمردي قهرمان توحيد، پروانه وار بر گرد سمبل توحيد طواف کنند .
روز سيزدهم رجب نخستين روز از «ايام البيض‏» است که تا روز پانزدهم ادامه دارد و چون ماه از آغاز تا پايان اين ايام به درستي مي‏درخشد بدين عنوان شهرت يافته است . (26) ثواب بسياري براي روزه‏داري در ايام البيض وارد شده و اگر کسي بخواهد عمل ام داوود را به جاي آورد بايد اين روز را صائم باشد، اعتکاف در اين سه روز فضيلت دارد و رسول اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرموده‏اند: هر کس از روي ايمان و براي رسيدن به ثواب معتکف شود، گناهانش آمرزيده مي‏گردد . (27)
در کتاب «اقبال الاعمال‏» آمده است‏حضرت آدم از خداوند پرسيد خدايا محبوب‏ترين روزها و گرامي‏ترين زمان‏ها نزد تو کدامند؟ خداوند به وي وحي کرد: محبوب‏ترين روزها نزد من پانزدهم رجب است، اي آدم در اين روز بکوش تا با قرباني کردن، ميهماني دادن، روزه داشتن، نيايش کردن، بخشش خواستن و لا اله الا الله گفتن به من تقرب جويي، چنين تقدير کرده‏ام که فرزندي از احفاد تو را به پيامبري برانگيزم و روز نيمه رجب را به او و امتش اختصاص دهم که در آن روز چيزي از من نخواهند جز آن که بدانان ببخشم . . . حال که نيمه رجب چنين شکوهي دارد بر سالک عاقل است که به خود آيد و چنين فرصت‏خوبي را براي درمان گناهان گذشته‏اش و براي جبران اوقات از دست رفته‏اش غنيمت‏بشمرد و آن را به آساني از دست ندهد و بکوشد تا با اخلاص در يک روز خرابي‏هاي عمر را بازسازد . خواندن دعاي استفتاح (عمل ام داوود) با همه شطر و شرطهايش، زيارت امام حسين، به جاي آوردن چهار رکعت نمازي که حضرت امير (عليه السّلام) در اين روز به جاي مي‏آورد و پس از آن خواندن دعاي يا مذل کل جبار و سپس نيازهاي خود را از خدا خواستن، به جاي آوردن نيمه دوم نماز سلمان، صلوات بر پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) فرستادن، روز مذکور را با توسل به اولياي الهي به پايان بردن از جمله اعمال اين زمان است . (28)
ناگفته نماند که 15 رجب آغاز مهاجرت مسلمانان مکه به حبشه در سال پنجم بعثت است و در همين روز بود که قبله مسلمانان از بيت‏المقدس به جانب بيت الله الحرام و خانه کعبه تغيير يافت . در 15 رجب سال 62 هجري حضرت زينب کبري (س) رحلت‏يافت همان بانويي که استوار و مقاوم به دفاع از حق و تهاجم به ستم پرداخت و ناروايي امويان را افشا نمود و با تازيانه کلماتش در دل کارگزاران يزيد هراس افکند، کوله بار اسارت را بر دوش کشيد و کارواني را که لطف خدا بدرقه آن بود از شهري به شهري ديگر هدايت کرد و در صيانت از نهضت عاشورا کوشيد بانويي که به هيچ ذلتي تن نداد و نمونه آشکاري از انسانيت و پرهيزگاري گشت و در رسانيدن پيام امام سوم کوتاهي نکرد .
در روز 25 رجب سال 183 ه . ق هفتمين فروغ امامت توسط هارون - خليفه عباسي - به شهادت رسيد و بدين گونه فروغي فروزان پس از سال‏هاي متمادي تحمل حبس و شکنجه و فشارهاي سياسي و مجاهدت‏هاي ارزشمند در مسير انسان سازي جامعه اسلامي، عبد صالحي با چنگال انسان فاجري در بارگاه قدس و ملکوت آرام گرفت .
شب و روز بيست و هفتم رجب يکي از شب‏ها و روزهاي بسيار ارجمند و بلکه ارزشمندترين شب و روز سال در کتاب «اقبال الاعمال‏» از امام جواد روايت‏شده است که آن حضرت فرمود: در رجب شبي است که براي مردم از هر چه آفتاب بر آن تابيده بهتر است و آن شب بيست و هفتم اين ماه است که فرداي آن روز بعثت پيامبر روي داد و به جاي آوردن اعمال ويژه آن پاداش برابر شصت‏سال عبادت دارد . (29)
در روز 27 رجب نفخه‏اي آسماني همراز روحي گشته که با عالم ملکوت انس دارد، ستاره‏اي که با طلوعش آتشکده‏ها را به دست فنا سپرد و کنگره‏هاي کاخ استبداد کسري را فرو ريخت، اينک پيام رسالت را نجوا مي‏کند راهي از نور در امتداد آسمان تا زمين مکه و افق تا افق فرشتگان صف در صف ايستاده‏اند و غار حرا در هاله‏اي از نور با خورشيدي در ميان، جبرئيل آرام بر زمين گام مي‏گذارد، نبض زمان تند مي‏زند، شب مي‏گريزد و چلچراغ دستي به استقبال مي‏گشايد . سرانجام روز موعود فرارسيد و وعده‏هاي الهي تحقق يافت، بعثت پيامبر اسلام همچون آذرخشي کوير منحط و خفقان گرفته انسانيت را پرتو افشاني نمود و طليعه وحي با فرمان قاطع «اقرا» نمودار گشت و موجي از نور الوهيت در غار حرا برخاست و جام جان پيامبراکرم (صلّي الله عليه و آله و سلّم) را لبريز از معنويت و روانش را از انوار معرفت مبتهج نمود . در کتب ادعيه اعمالي از قبيل روزه داري، غسل کردن، زيارت حضرت رسول (صلّي الله عليه و آله و سلّم) و حضرت علي (عليه السّلام) و به جاي آوردن دوازده رکعت نماز قبل از ظهر، خواندن دعاي: «يا من امر بالعفو و التجاوز . . .» توسل به معصومين براي اين روز ذکر شده است که به جاي آوردن آن ثوابي عظيم دارد . در آخرين روز ماه رجب ضرورت دارد که سالک طريق عبوديت اعمال و عبادات يک ماهه خودش را به خداي واگذارد و عذرخواهانه زبان به پوزش بگشايد و از پيشگاه پيامبران و امامان توسل جويد و آنان را شفيع خويش سازد و نيمه سوم نماز سلمان را به جاي آورد . (30)

پي‏نوشت‏ها:
1) اشاره است‏به آيه 36 از سوره توبه: منها اربعة حرم . . . .
2) فضائل الاشهر الثلاثه، ابن بابويه قمي، تحقيق غلامرضا عرفانيان، ص‏24 .
3) بحارالانوار، علامه مجلسي، ج‏97، ص‏37 .
4) مفاتيح الجنان، ص‏228 .
5) فصلنامه ميقات حج، سال چهاردهم، شماره 16، تابستان 1375، ص‏22 و 23 .
6) در اين مورد بنگريد به کتاب بحارالانوار، ج‏97، ص‏26 - 55; تحف‏العقول ابن سعيد حراني، ص‏304 - 511 .
7) المراقبات في اعمال السنة، ميرزا جواد ملکي تبريزي، (متن ترجمه) ص‏70 .
8) آشنايي با قرآن، شهيد مطهري، ج‏8، ص‏233 .
9) اين دعا در مآخذ قبل و نيز آثاري چون اقبال الاعمال ; تحفه حلواني و مفاتيح الجنان آمده است .
10) المراقبات، ص‏78 - 79 .
11) مفاتيح الجنان، ص‏24 .
12) فضائل الاشهر الثلاثة ابن بابويه قمي، ص‏18 .
13) بحارالانوار، ج‏97، ص‏37، ماخذ قبل، ص‏23 .
14) امالي شيخ صدوق، ترجمه آيت الله کمره‏اي، ص‏539 - 540 .
15) در خصوص شرح حال اين عالم وارسته و استاد اخلاق نگاه کنيد به کتاب ناصح صالح از نگارنده .
16) آشنايي با قرآن، ج‏8، ص‏234 - 235 .
17) مستدرک الوسايل، ميرزا حسين نوري، ج‏8، ص‏7 .
18) شرح زيارت رجبيه، شيخ محمد باقر بيرجندي، ص‏129 - 130 .
19) المراقبات، ص‏108 .
20) شيخ طوسي در مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، سيد بن طاووس در اقبال الاعمال و شيخ عبدالله کفعمي در کتاب مصباح و نيز علامه مجلسي در بحارالانوار اين دعا را روايت کرده‏اند .
21) نک: مصباح الزائر، سيد بن طاووس و تحفة الزائر علامه مجلسي و نيز منابع پيشين .
22) المراقبات، ص‏78، مفاتيح ص‏243 - 244 .
23) مصباح المتهجد شيخ طوسي، ص‏557 .
24) نک: تاريخ يعقوبي، ج‏2، ص‏503; حيات الامام الهادي، باقر شريف قرشي، ص‏348 .
25) نک: اصول کافي، ج‏2، بحارالانوار، ج‏50 و ارشاد شيخ مفيد .
26) تفسير روح البيان، ج‏3، ص‏422 .
27) کنزالعمال، حسام الدين هندي، حديث 24007 .
28) المراقبات، ص‏116 .
29) در ماخذ قبل، ص‏117 - 121 اين اعمال ذکر شده است .
30) المراقبات، ص‏122 .

انتهای پیام