مقطعی بودن ارتباط با عاشورا از آسيب‌های رفتار احساسی در قبال امام حسين(ع) است

وی با اعلام اين مطلب که کاروا‌ن‌های ايرانی، روحانيان و مديران کاروان‌ها از اين برنامه مطلع و توجيه هستند و تلاش می‌شود به عنوان يکی از نمادهای وحدت ملی ايرانيان در اين جلسات حضور پيدا کرده و برنامه‌های مداحی و عزاداری‌ها را به صورت متمرکز دنبال کنند، گفت: سخنرانان و مداحان اين برنامه به صورت دوره‌ای به عراق اعزام می‌شوند.

معاون پژوهشی پژوهشکده حج و زيارت حضور در عراق را فرصتی برای مرور واقعيات کربلا دانست و گفت: زائری که در کشور عراق حضور پيدا می‌کند، تقريباً تمام جرياناتی که برای اهل بيت عصمت و طهارت به ويژه حضرت سيدالشهدا(ع) در عاشورا رخ داده را بارها در مجالس و محافل شنيده‌ است و چه بسا مطالعاتی نيز در اين زمينه داشته و اينک با حضور در اين عرصه و صحنه آن وقايع را برای خودش مرور می‌کند.

وی ادامه داد: اعتقاد من اين است که زائران با ديدن جايگاه شهادت امام حسين(ع) قتلگاه، مقام شهدا، تل زينبيه، خيمه‌گاه و ... آنچه را که شنيده‌اند، می‌بينند و بازخوانی جديدی در فکرشان ايجاد می‌شود.
وی درباره محتوايی که در سخنرانی‌های حرمين شريف کربلا صورت می‌گيرد، عنوان کرد: ما در مقام «علم‌اليقين» نسبت به عاشورا و کربلا بوديم و خداوند ما را به اينجا دعوت کرد تا به مقام «عين‌اليقين» برسيم، طبعاً موضوع‌های مطرح شده در اينجا به دليل آمادگی زائر و اشتياقی که برای حضورش وجود دارد، بر محور جريان عاشورا و کربلا، ياران سيد‌الشهداء و ويژگی‌های آنها و درس‌ها و الهام‌هايی است که امروز می‌توانيم از واقعه عاشورا بگيريم.

منحصر نبودن در زمان و مکان؛ از ويژگی‌های عاشورا و کربلا

تلاش برای اصلاح خرافات وارد شده به موضوع اهل بيت(ع)

وی ادامه داد: تلاش بر اين است که در فرصت‌های مختلفی که به وجود می‌آيد خرافات وارد شده به موضوع اهل بيت(ع) را اصلاح کنيم، البته هم گستردگی کار و هم تلاش‌ها و توطئه‌های دشمن در اين زمينه بسيار زياد است. دشمن برنامه‌ريزی‌های دقيقی برای اين موضوع دارد تا ما را از درون تهی کرده و نگذارد به واقعيات توجه کرده و فقط بر روی مسائل ظاهری و احساسی عاشورا تمرکز کنيم.

بيات با اشاره به اينکه دو نوع رابطه می‌توان با اهل بيت(ع) به ويژه امام حسين(ع) برقرار کرد، درباره اين دو رابطه اظهار کرد: رابطه احساسی و رابطه عرفانی، دو نوع رابطه‌ای است که می‌توان با اهل بيت(ع) داشت؛ ويژگی عاشورا اين است که هر دوی اين‌ها را در کنار هم قرار داده است. اگر ما صرفاً به بعد احساسی عاشورا توجه کنيم چراغ احساسات چراغی است که زود گَر گرفته، روشن می‌شود اما زود هم خاموش می‌شود؛ يعنی کاربرد آن فقط برای تلنگر، ايجاد بيداری، هشياری و برخواستن است.

اين نويسنده و پژوهشگر دينی و مسايل اجتماعی ادامه داد: وقتی زائر متوجه واقعيت عاشورا، شهادت و مظلوميتی که رخ داده می‌شود، بايد از خود سؤال کند حالا من بايد چه کنم؛ ما برای گام برداشتن در مسير صحيح نيازمند چراغ عرفان، شناخت و معرفت هستيم، ابعاد عرفانی عاشورا بسيار برجسته است و خود امام حسين(ع) نيز در کنار مظلوميت اهل بيت(ع) و علی اصغرش که نماد مظلوميت ايشان و عاشورا است مدام خطبه می‌خواند و مردم را هدايت می‌کنند.

معاون پژوهشی پژوهشکده حج و زيارت عنوان کرد که ابعاد عاطفی و عرفانی عاشورا يکی برای بيدار شدن و يکی برای حرکت کردن، يکی برای برخواستن و يکی برای راه ‌افتادن است و کسانی که فقط به بعد احساساتی عاشورا يعنی شعار تهی از شعور و عرفان توجه می‌کنند دو آسيب کلی متوجه آنها است.

بيات در تشريح اين دو آسيب گفت: يکی از اين آسيب‌ها بحث انحراف‌ها است. يعنی کسانی که عموماً به بعد احساسی و شعاری عاشورا توجه می‌کنند در افکار و رفتارشان نوعی انحراف می‌بينيم. مثلاً جوانی است که خيلی علاقه‌مند به سيد‌الشهدا است، عزاداری می‌کند، زحمت می‌کشد و حتی پول و درآمد خود را برای روضه امام حسين(ع) صرف می‌کند اما همين جوان به واجبات شرعی مانند خمس و زکات توجه ندارد.

وی افرود: اگر اين جوان شناخت که امام حسين(ع) برای اقامه نماز و زکات و دستورات دينی به شهادت رسيده امکان ندارد که دم از امام حسين(ع) بزند اما خودش به اين‌ها عمل نکند. اما وقتی فقط به بعد احساسی توجه شود، افراد حتی ممکن است در تعزيه و عزاداری شرکت کنند اما يا نماز اول وقت خود را نخوانند و يا اينکه نماز نخوانند. پس اولين آسيب توجه صرف به بعد شعاری و احساسی عاشورا انحرافاتی است که در افکار و رفتار افراد ايجاد می‌شود.

بيات با ذکر اين مثال که جسم داغ سرد می‌شود اما ماده پخته خام نمی‌شود، گفت: ما در کوره اهل بيت(ع) بايد پخته شده و به معرفت برسيم تا ارادتمان استمرار و دوام پيدا کند.

وی موقتی و مقطعی بودن ارتباط ما با عاشورا را يکی ديگر از آسيب‌های رفتار احساسی عنوان و اظهار کرد: به دليل همين رفتار احساسی است که وقتی محرم تمام می‌شود و يا از اين سفر باز می‌گرديم، ظاهراً امام حسين(ع)، عاشورا، مقدسات و ارزش‌ها هم تمام می‌شود.

حجت‌الاسلام بيات با تأکيد بر اينکه توجه به ابعاد عرفانی و شعوری عاشورا سخت‌تر از ابعاد احساسی است و در آن مباحث عمل و رفتار مطرح است، اظهار کرد: هر آنچه که ما درباره موضوع عاشورا از بيرون انجام می‌دهيم همه ثمرات بعد شعاری و احساسی عاشورا است که هدف اصلی اهل بيت و سيدالشهدا(ع) نبوده‌ است. يعنی هر کس از خود سؤال کند که آيا امام حسين(ع) رفت که من گريه کنم؟ جواب می‌شوند که خير؛ سياه بپوشم؟ خير، نذر کنم؟ خير؛ هئيت‌ راه بيندازم؟ خير؛ بلکه چيزی که ثمره بعد شعوری و عرفانی عاشورا است، اين است که من در زندگی خودم تأثير اين جريان را ببينم.

بعد شعوری و عرفانی عاشورا وجهی‌ست که همه کس به سراغ آن نمی‌رود

معاون پژوهشی پژوهشکده حج و زيارت تصريح کرد: بعد شعوری و عرفانی عاشورا بعدی است که همه کس به سراغ آن نمی‌رود چرا که کار سخت‌تر اما آسيب‌های آن کمتر است.

وی با اشاره به انجام دو عنوان پژوهش در زمينه حج و زيارت عنوان کرد: به دليل اينکه شايد تمرکز کارها به سمت حج و عمره بوده، کارهايی که در زمينه عتبات عاليات صورت گرفته کافی و به روز نيست و در سطوح مختلف مانند روحانيان، زائران و مسئولان تقسيم‌بندی نشده است؛ همچنين اقدامات فرهنگی صورت گرفته برای زائران عتبات عاليات قالب‌های متنوع نداشته و با وضعيت و شرايط فعلی کشور عراق متناسب نيست.

بيات به وجود اماکن زيارتی بدون سنديت تاريخی در عتبات عاليات اشاره کرد و گفت: بايد پژوهش‌های ميدانی با حضور افراد توانمند در زمينه اين اماکن انجام شود و بخش کتابخانه‌ای پژوهش‌ها نيز در ايران صورت بگيرد که البته بعثه توانسته است اين نياز را تا اندازه‌ای پاسخ دهد اما کاستی‌های موجود در عتبات عاليات در جلسات روحانيان و مداحان بحث و نيازها و کمبودها به پژوهشکده حج منتقل می‌شود تا اقدامات پژوهشی در مورد آنها صورت گيرد.