«شريکة الحسين(ع)» و امينه امانت ولايت الهی

صدای شیعه: حجت‌الاسلام و المسلمين محمدرضا مصطفی‌پور، عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايکنا) اظهار کرد: حضرت زينب(س) شخصيت بارزی است که همه ما او را به عنوان يک انسان و در مرتبه بعد يک زن، از مقام والايی برخوردار می‌دانيم و اين والامقامی از جهات مختلف است.

وی در بيان وجوه مختلف مقام والای حضرت زينب(س) افزود: يکی از ابعاد مقام والای حضرت زينب(س) به لحاظ نسب است. ايشان با خاندان عصمت و طهارت(ع) مرتبط است؛ جد بزرگوارشان پيامبر گرامی اسلام(ص)، مادر ايشان حضرت زهرا(س)، پدرشان حضرت علی(ع) و برادرانشان حسنين(ع) هستند که همگی از هر نوع خطا و لغزش مصون و معصومند.

اين محقق و پژوهشگر با بيان اين‌که زادن چنين دختری در چنين خاندانی خود مايه فضيلت، عزت و عظمت است، خاطرنشان کرد: با بررسی نام و القاب آن حضرت(س) می‌توان گوشه‌ای از عظمت آن بزرگوار را دريافت. مشهور است که نام زينب(س) را به اين دليل برای ايشان برگزيده‌اند که او زينت پدر بوده است. يک دختر از جهات مختلف و از جمله طهارت، عفت و پاکی می‌تواند برای پدر زينت باشد و بالعکس، گاه می‌تواند باعث عار و ننگ او باشد.

وی با تأکيد بر توجه کردن به القاب بزرگان برای پی بردن به گوشه‌ای از مقامات ايشان تصريح کرد: حضرت زينب(س) به لحاظ رفتاری و گفتاری شباهت‌های فراوانی با پيغمبر(ص) و مخصوصاً با خود علی‌بن‌ابيطالب(ع) داشته است. از نظر صبر، مظلوميت، پايداری و مقاومت، علم و عقل و معرفت و ديگر جهاتی که برای يک انسان کامل قابل تصور است. گفته شده که احتمالاً کنيه «ام‌کلثوم» آن حضرت(س) به سبب شباهت ايشان با خاله بزرگوارشان بوده است.

صديقه؛ از القاب آن حضرت(س)

شاگرد آيت‌الله‌العظمی جوادی آملی با اشاره به لقب «صديقه» حضرت زينب(س) گفت: از ايشان با لقب صديقه ياد کرده‌اند؛ صديق يا صديقه به انسانی گفته می‌شود که تمام وجودش صدق و راستی(در گفتار و کردار) است و از چنين انسانی جز راستگويی و راست‌کرداری مشهود نيست. حضرت زينب(س) اين ويژگی را در تمام ابعاد زندگی خود داشته و از همين روی، در همه شدائد و سختی‌ها با صداقت ايستادگی و مقاومت می‌کنند تا نهضت ابی‌عبدالله(ع) را به مقصد برسانند.


عصمت صغری

وی افزود: يکی ديگر از القاب آن حضرت(س) «عصمت صغری» است؛ البته آن حضرت معصوم بدان معنا که ائمه(ع) بوده‌اند، نبوده است؛ با اين اوصاف باز هم اين لقب نشان می‌دهد که آن حضرت در تمام دوران عمرش از خطا و لغزش مصون بوده است. ديگر لقب آن حضرت«ولية الله» است و گفته‌اند که ايشان ولايت بزرگ خداوند را داشته است؛ زيرا ايشان انسان کاملی بود که به مقام قرب الهی نائل شده و واقعاً متخلق به اوصاف خداوند بود و ما اين ولايت و مقام کمال را ـ که در پرتو عبادت و اطاعت الهی کسب کرده بودند ـ در تمام مراحل زندگی ايشان شاهد هستيم.

اين محقق و پژوهشگر بيان کرد: مشهودترين جلوه مقام ولايت حضرت زينب(س) آن است که ايشان در شديدترين حالات نيز آن عبادت و پيوند خود با خداوند را هيچگاه رها نکرده و حتی در شب يازدهم محرم، با ديدن آن همه مصائب، نماز شب خود را ترک نمی‌کنند؛ گرچه آن نماز شب را با وجود خستگی شديد و تحمل مصائب سخت نشسته می‌خوانند و اين امر حاکی از همان مقام ولايت است.

راضيه

وی با اشاره به لقب «راضيه» حضرت زينب(س) اظهار کرد: آن حضرت راضی به قضا و قدر خداوند است و از همين روی «راضيه»اش خوانده‌اند. ايشان قانونمندی نظام الهی را به معنای واقعی کلمه می‌پذيرد و اعتراضی در برابر اين موضوع ندارد. حضرت زينب(س) در برخورد با ابن‌زياد در کوفه است و در پاسخ به اين پرسش او که «وضعيت کار خداوند را نسبت به برادرت چگونه يافتی؟» پاسخ می‌دهند که «مارأيت الا جميلاً؛ جز زيبايی چيزی نديدم».

عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم در تشريح اين مطلب اضافه کرد: چون خداوند جمال مطلق است طبيعتاً جز جميل از او صادر نمی‌شود و ايشان در اين ماجرا تأکيد می‌کنند که کار خدا زيباست، اما شما بنی‌اميه هستيد که مرتکب بزرگترين جنايت شديد و فرزند رسول خدا(ص) را به شهادت رسانديد؛ وگرنه تا آنجا که به قضا و قدر خداوند مربوط می‌شود زيباست. اين مطلب حاکی از آن است که ايشان به مقام رضا، از مقامات عاليه اهل معرفت رسيده و به قضا و قدر الهی رضايت داده است.

امينة الله

وی «امينة الله» را از ديگر القاب حضرت زينب(س) برشمرد و اظهار کرد: از آن حضرت به عنوان امانتدار خداوند ياد کرده‌اند. حسين‌بن‌علی(ع) ودايع و امانت‌های خود را به آن حضرت(س) سپرده که از جمله آنها حضرت زين‌العابدين(ع) است که پس از آن فاجعه غمبار کربلا، زينب(س) است که بايد او را حفظ کند. از همين روی، در مجلس عبيدالله، زمانی که او تصميم به کشتن امام سجاد(ع) می‌گيرد، خود را بر روی برادرزاده‌اش می‌اندازد و امام(ع) را از آن خطر حفظ می کند.

اين محقق و پژوهشگر در تشريح اين مطلب افزود: عبيدالله اين ماجرا را به نَسَب ربط داده و می‌گويد که ببينيد نسب و پيوند عاطفی چه می‌کند!! اما او نمی‌داند که رسالت حضرت زينب(س) حفظ اين وديعه بزرگ خداوند است. خود امام زين‌العابدين(ع) از ايشان با عنوان «عالمه غيرمعلمه» ياد می‌کنند؛ يعنی انسانی که عالم به تمام حقايق است، بدون آن‌که کسی جز خدای سبحان اين حقايق را به او آموخته باشد.

عالمه غيرمعلمه

وی اين صفت را مصداق بارز قرآنی «اتَّقُواْ اللّهَ وَیُعَلِّمُکُمُ اللّهُ»(بقره/282) دانست و تأکيد کرد: حضرت زينب(س) «عالمه غيرمعلمه» بوده است، چراکه از تقوای بسيار بالايی برخوردار بوده که زمينه اين تقوا باعث شده تا خداوند حقايقی را به او تعليم دهد؛ فلذا معروف است که آن حضرت(س) معلم و مفسر قرآن بوده و کلاس آموزش و تفسير قرآن برای زنان کوفه داير کرده بود و همگان او را به عنوان حافظ و مفسر قرآن می‌شناختند.


فهمه غيرمفهمه

حجت‌الاسلام مصطفی‌پور ادامه داد: از همين روی وقتی ما سخنرانی‌های حضرت زينب کبری(س) را در بازار کوفه و در مجلس يزيد مشاهده می‌کنيم، درمی‌يابيم که سراسر اين سخنرانی‌ها مشحون از آيات قرآن است. از ديگر القاب آن حضرت «فهمه غيرمفهمه» است؛ يعنی ايشان انسانی بود که از فهم بسيار بالايی برخوردار بوده است. ايشان مورد علاقه پيامبر اکرم(ص) و نور چشم امام علی(ع) بوده است و گاهی نيز از آن حضرت با عنوان نائب حضرت زهرا(س) ياد می‌کنند.

شريکة‌ الحسين(ع)

اين محقق و پژوهشگر خاطرنشان کرد: در کنار اين‌ها ايشان همتای حضرت امام حسن(ع) بوده و در برخی از روايات از ايشان با عنوان «شريکة‌ الحسين(ع)» نام برده‌اند. با اين توصيفات اگر ما بخواهيم در بيانی منطقی اين مطلب را بيان کنيم چنين می‌شود که : امام حسين(ع) شريک قرآن و حضرت زينب(ع)، شريک امام حسين(ع) است و شريک امام حسين(ع) شريک قرآن می‌شود و بالاخره زينب شريک و همتای امام حسين(ع) است. گرچه امام حسين(ع) به شهادت رسيدند و حضرت زينب(س) زنده‌ ماندند، اما در تحمل مصائب شباهت‌های فراوانی بين آن‌دو وجود دارد.

زاهده

عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم «زاهده» را يکی از القاب حضرت برشمرد و ادامه داد: ايشان تعلقی به دنيا نداشت و تمام تعلقش خداوند سبحان بود و تنها او را می‌ديد. در نتيجه همين صفت و خلق است که چهار فرزند خود را در روز عاشوا به ميدان نبرد می‌فرستد تا در رکاب امام حسين(ع) به شهادت برسند. ايشان از فضل بسيار بالايی برخوردار بوده و يکی از ويژگی‌های بسيار مهم آن حضرت(س) آن است که همه او را «عقيله بنی‌هاشم» يعنی خردمند خاندان بنی‌هاشم ناميده‌اند.

عقيله بنی‌هاشم

وی بيان کرد: عنوان عقيله بنی‌هاشم حاکی از آن است که آن حضرت(س) به لحاظ کمال عقلانی از مقام بسيار بالايی در خاندان بنی‌هاشم برخوردار بوده که او را به عاقله و عقيله بنی‌هاشم ملقب کرده بودند. اگر ما عقل را به آن معنايی بگيريم که امام صادق(ع) فرمودند: «العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان؛ عقل آن چيزی است که به‌واسطه آن خدا بندگی می‌شود و بهشت به‌ دست می‌آيد»، حضرت زينب(س) از اين جهت از خردورزی بالايی برخوردار بوده که جز وصال خدا و سعادت ابدی به چيز ديگری نمی‌انديشيده است.

«زينب؛ بطلة کربلا»

اين محقق و پژوهشگر اضافه کرد: ايشان اهل عمل و عبادت و از کمال بسيار بالايی برخوردار بود و «محدَث» يعنی عالم به حديث الهی بود. «مظلومه» نيز يکی از القاب آن حضرت(س) است. ايشان کسی بود که آشکارا و بليغ سخن می‌گفت. بسيار شجاع و قهرمان و از همه کمالات متعالی برخوردار بود و در وصف آن بزرگوار همان بس که عايشه بنت‌الشاطی، آن زن سنی‌مذهب عنوان کتاب خود را «زينب؛ بطلة کربلا»(قهرمان کربلا) گذاشته است؛ ايشان زنی بود که به واسطه شجاعت بسيار بالای خود به مقام قهرمانی رسيده بود.

عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم در پايان سخنان خود تأکيد کرد: ما بايد مقام ايشان را چنان‌که شايسته‌ است، برای ايشان لحاظ کنيم، چراکه می‌خواهيم از ايشان الگو بگيريم تا در چارچوب اين الگوگيری، زندگی خود را سامان دهيم و زنان عالم نيز می‌توانند جنبه زنانگی ايشان را برای خودشان ملاک قرار دهند و زندگی خود را به لحاظ عفت و کمال و علم و عقل به اوج برسانند.