بانگ بلند حقيقت حج را از آوای نرم علی(ع) بشنويد

صدای شیعه:  آل محمد(ص) امينان اسرار خداوند هستند و پناهگاه اوامر او و معدن علم او و مرجع حکمت او و خزانه کتاب‌هاى او و قله‏‌هاى رفيع دين او. قامت خميده دين به پايمردى آنان راستى گرفت و لرزش اندام‌هايش به نيروى ايشان آرامش يافت. (خطبه دوم نهج‌البلاغه) پس برای دستيابی به معدن علم خداوند در هر موضوعی بايد به ائمه(ع) مراجعه کرد و «حج» يکی از موضوع‌های مهم اسلام است.

هر زائری يا بهتر بگوييم هر مسلمانی می‌داند که يقيناً حج ظاهر اعمال و باطن افکار و اسراری دارد و هر کس بر اساس ظن خود يار اين قافله می‌شود و می‌رود اما چگونه رفتن و چگونه برگشتن مسئله‌ای است که تمام زندگی بعد از سفر زائر را در گرو خود دارد.

برای بهتر رفتن و درست برگشتن، بايد راه‌هايی يافت که يکی از اين راه‌ها توسل به ائمه و شنيدن سخن آنها درباره حج است؛ و نهج‌البلاغه، گنج عظيم، و سر به مهر علی(ع) است که هنوز پس از نزديک به 12 قرن آنچنان که شايسته آن است، تلاشی برای تحليل و عمل به آن صورت نگرفته است.

علی(ع) از دغدغه‌ای سخن می‌گويد و تصرح بر اينکه «خدا را ! خدا را ! درباره خانه خدا، تا هستيد آن را خالی مگذاريد، زيرا اگر کعبه خلوت شود، مهلت داده نمی‌شويد».
«همانند فرشته‌گانی که برگرد عرش الهی طواف می کنند و سودهای فراوان در اين عبادتگاه و محل تجارت زائران به دست آورند و به سوی وعده گاه آمرزش الهی بشتابيد»

و با تأکيد بر وجوب حج از دلايل اين وجوب سخن می‌گويد: «خدا؛ حج خانه محترم خود را بر شما واجب کرد، همان خانه‌ای که آن را قبله‌گاه انسان‌ها قرار داده‌ است که چونان تشنگان به سوی آن روی می‌آورند و همانند کبوتران به آن پناه می‌برند».

کعبه مظهر تواضع بشر است در برابر عظمتی عظيم و «خدای سبحان کعبه را مظهر تواضع بندگان در برابر عظمت خويش و نشانه اعتراف آنان به بزرگی و قدرت خود قرار داد و در ميان انسان‌ها، شنوندگانی را برگزيد که دعوت او را برای حج، اجابت کنند و سخن او را تصديق نمايند و پای بر جايگاه پيامبران الهی نهند».

و ساده دلانی که فکر می‌کنند کعبه مکعبی روی زمين است بدانند که کعبه تا آسمان‌ها بالا رفته است و در عرش، فرشتگان مشغول طواف هستند: «همانند فرشتگانی که برگرد عرش الهی طواف می‌کنند و سودهای فراوان در اين عبادتگاه و محل تجارت زائران به دست آورند و به سوی وعده‌گاه آمرزش الهی بشتابند».

علی(ع) تصريح می‌کند که کعبه نشانه است، نشانه‌ای که از حقيقتی سخن می‌گويد: «خدای سبحان، کعبه را برای اسلام نشانه گويا و برای پناهندگان، خانه‌ای امن و امان قرار داد. ادای حق آن را واجب کرد و حج بيت‌الله را واجب شمرد و بر همه شما انسان‌ها مقرر داشت که به زيارت آن برويد».

و آن‌ حضرت از قول باری‌تعالی می‌فرمايد: «و (خداوند) فرمود آن کس که توان رفتن به خانه خدا را دارد، حج بر او واجب است و آن کس که انکار کند، خداوند از همه جهانيان بی‌نياز است».

اميرالمومنان می‌فرمايند « آيا مشاهده نمی‌کنيد که همانا خداوند سبحان، انسان‌های پيشين از آدم (ع) تا آيندگان اين جهان را با سنگ‌هايی در مکه آزمايش کرد که نه زيان می‌رسانند و نه نفعی دارند، نه می‌بينيد و نه می‌شنوند. اين سنگ‌ها را خانه محترم خود قرار داده و آن را عامل پايداری مردم گردانيد».

و مکان خانه خدا را به تصوير می‌کشد: «سپس کعبه را در سنگلاخ‌ترين مکان‌ها، بی‌گياه‌ترين زمين‌ها و کمترين دره‌ها، در ميان کوه‌های خشن، سنگ ريزه‌های فراوان و چشمه‌های کم آب و آبادی‌های از هم دور قرار داد که نه شتر، اسب و گاو و گوسفند هيچ کدام در آن سرزمين رفاه ندارند. سپس آدم (ع) و فرزندانش را فرمان داد که به سوی کعبه باز گردند».
اگر پايه ها و بنيان کعبه و سنگ‌هايی که در ساختمان آن به کار رفته از زمرد سبز و يا ياقوت سرخ بود، دل‌ها ديرتر به شک و ترديد می‌افتادند و وسوسه‌های پنهانی شيطان در مردم کارگر نبود، اما خداوند بندگان خود را با انواع سختی‌ها می‌آزمايد

علی(ع) حال مردمانی که به اين سرزمين وارد می‌شوند را تصوير کرده، می‌گويد: «تا مردم با عشق قلب‌ها، به سرعت از ميان فلات و دشت‌های دور و از درون شهرها، روستاها، دره‌های عميق و جزاير از هم پراکنده درياها به مکه روی می‌آورند، شانه‌های خود را بجنبانند، گرداگرد کعبه لااله الاالله بر زبان جاری می‌سازند و اطراف خانه طواف کنند و با موهای آشفته، بدن‌های پرگرد و غبار در حرکت باشند لباس‌های خود را که نشانه شخصيت هر فرد است درآورند و با اصلاح کردن موهای سر قيافه خود را تغيير دهند که آزمونی بزرگ و امتحانی سخت و آزمايشی آشکار است برای پاکسازی و خالص شدن که خداوند آن را سبب رحمت و رسيدن به بهشت قرار داد».

علی(ع) از دلايل سختی مکان و عمل حج می‌گويد، که اگر آسان بود اجرش نيز کم می‌شد: «اگر خداوند خانه محترمش و مکان‌های انجام مراسم حج را در ميان باغ‌ها و نهرها و سرزمين‌های سبز و هموار و پر درخت و ميوه، مناطقی آباد و دارای خانه‌ها و کاخ‌های بسيار و آبادی‌های به هم پيوسته، در ميان گندمزارها و باغ‌های خرم و پرگل و گياه، دارای منازلی زيبا و پرآب در وسط باغستانی شادی آفرين و جاده‌های آباد قرار می‌داد، به همان اندازه که آزمايشی ساده بود، پاداش نيز سبک‌تر می‌شد».

و «اگر پايه‌ها و بنيان کعبه و سنگ‌هايی که در ساختمان آن به کار رفته از زمرد سبز و يا ياقوت سرخ و دارای نور و روشنايی بود، دل‌ها ديرتر به شک و ترديد می‌افتادند و تلاش شيطان بر قلب‌ها کمتر اثر می‌گذاشت و وسوسه‌های پنهانی او در مردم کارگر نبود. در صورتی که خداوند بندگان خود را با انواع سختی‌ها می‌آزمايد و با مشکلات زياد به عبادت می‌خواند و به اقسام گرفتاری‌ها مبتلا می‌سازد تا کبر و خودپسندی را از دل‌هايشان خارج کند و به جای آن فروتنی آورد و درهای فضل و رحمتش را به رويشان بگشايد و مسائل عفو و بخشش را به آسانی در اختيارشان گذارد».

و او از شست وشوی گناهان در حج و عمره، شيطان و فرشته، طواف و قربانی، فقر و فلسفه، اجتماع و عبادت، آزمايش و وعده، لباس و مسکن و منفعت، هروله و يک‌رنگی و ... سخن می‌گويد برای کسانی که می‌شوند. «کر باد، گوشى که بانگ بلند حق را نشنود، که آنکه بانگ بلند را نشنود، آواز نرم چگونه او را بياگاهاند».

خطبه‌های دوم تا چهارم نهج‌البلاغه