رهرو امام رضا(ع) باشیم، نه زائر تشریفاتی
صدای شیعه: از این روست که از آغاز تا پایان آن، زیارت امام رئوف(ع) برای عاشقان ایشان در اولویت قرار می گیرد و مشهدالرضا(ع) بیش از هر زمان دیگر میزبان زائران می شود. از این رو و به منظور واکاوی آثار فردی و اجتماعی زیارت امام هشتم(ع) با حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم پاک نیا، پژوهشگر و مؤلف سیره اهل بیت(ع) و صاحب آثاری مانند «ویژگی‌های امام رضا(ع)»، «گذری بر اندیشه‌های اقتصادی امام صادق(ع)» و «نگاهی به شیوه‌های رهبری امام هادی(ع)» گفت و گو کرده‌ایم که پیش روی شماست.
چرا زیارت امام رضا(ع) دارای برکات و آثار فراوان است به گونه ای که در روایات حتی اجر و ثوابی همچون حج و عمره برای آن برشمرده می‌شود؟ راز این همه ثواب چیست؟
- پاسخ این پرسش را می‌توان در روایت حضرت جوادالائمه(ع) یافت وقتی که فرمودند: «زیارت پدرم افضل است از زیارت کربلای معلی» ایشان در همین روایت علت این برتری را نیز بیان کرده و می‌فرمایند: «برای آنکه حضرت سیدالشهدا(ع) را همه مردم زیارت می‌کنند، اما امام رضا(ع) را تنها شیعه دوازده امامی زیارت می‌کنند و این خالص ترین زیارت است.» یعنی کسانی که از انحرافاتِ اعتقادی همچون شیعه چهار امامی، هفت امامی، واقفیه و... دور هستند، حضرت ثامن الحجج(ع) را زیارت می‌کنند.
از این روست که در فضیلت زیارت ایشان آمده که: «هر که امام رضا(ع) را زیارت کند، خداوند بهشت را بر او واجب کرده و از آتش دورش می‌کند.»
همچنین، زائر رضوی اجر و ثواب شهید را دارد؛ امام کاظم(ع) می‌فرمایند: «پسرم رضا در سرزمین غربت از دنیا می‌رود، هر کسی او را زیارت کند در حالی که آشنا به حق او و تسلیم مقام اوست، اجر شهید بدر را دارد.»
افزون بر این، استجابت دعا از برکات زیارت امام هشتم(ع) است، چنانکه ایشان خود به یاسر خادم فرمودند: «سفر برای زیارت قبور روا نیست، جز قبور ما ائمه(ع)، هر کسی سفر کرده و زیارت کند ما را در توس دعایش مستجاب شده و گناهانش بخشوده می‌شود.»
ایشان همچنین می‌فرمایند: «هر کسی من را در غربت زیارت کند خداوند اجر صدهزار شهید، صدهزار صدیق و صدهزار حج گزار و عمره گزار را به او می‌دهد و در صف ما محشور می‌شود و در درجات بالای بهشت رفیق ماست.» و نیز فرمودند: «هر کسی سختی کشیده و به زیارت ما بیاید او را شفاعت می‌کنیم و دعایش مستجاب است.»
افزون بر این، روایت مشهوری نیز از زبان مبارک امام رضا(ع) بیان شده و در بین زائران ایشان نیز شهرت دارد: «هر کسی به زیارت من آید در روز قیامت سه جا نزد او می‌آیم: زمانی که پرونده اعمال به دست راست و چپ داده شود، در پل صراط و نیز در میزان و زمان حسابرسی.»
زیارت ثامن الحجج(ع) با این دامنه از اثر و برکات چه رهاوردی از نظر روحی و تربیتی برای زائر دارد و او را دستخوش کدام تحولات مثبت می‌کند؟
- رهاورد زیارت امام رضا(ع) را نخست می‌توان در زیارتنامه ایشان یافت که نکات قابل توجهی دارد؛ چه در حرم خوانده شود و چه از راه دور؛ زائر با این زیارتنامه نخست اعتقادات خود را عرضه می‌کند و به توحید، نبوت و امامت شهادت می‌دهد، یعنی با این زیارتنامه یک بار دیگر اعتقادات عرضه می‌شوند.
در کنار عرضه اعتقادات، مسأله امام شناسی هم مطرح می‌شود، یعنی به امامتِ امامان با همه ویژگی هایشان تصریح شده و زائر می‌گوید من به چنین امامی اعتقاد دارم.
در این زیارتنامه با خوبان ارتباط برقرار و تک تک خوبان را یاد می‌کنیم و امام(ع) عصاره و وارث این خوبان معرفی می‌شوند و به زائر القا می‌شود که در خط خوبان باشد.
همچنین با قرائت این زیارتنامه بیان می‌کنیم که ایشان نماز را اقامه کرده‌اند؛ باید توجه داشت اقامه نماز صرف خواندن نیست، بلکه نماز را برپا داشتن است و در این زیارتنامه عرضه می‌داریم: «ای فرزند رسول خدا! شما نماز را برپا داشتی و ما نیز باید چنین باشیم و نماز را بشناسیم و ترویج کنیم.» سپس شهادت می‌دهیم که: «شما زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و عبد و بنده ای کامل بودی تا لحظه مرگ»؛ و اینچنین معارف آموزش داده می‌شود.
زیارت امام هشتم(ع) از نظر تسهیل ارتباط با شخص حضرت(ع) چه تأثیری دارد؟
از آثار دیگر زیارت حضرت ثامن الحجج(ع) مسأله تجدید عهد و بیعت با امام(ع) است، حضرت(ع) خود می‌فرمایند: «هر امامی عهدی و پیمانی بر عهده پیروان و شیعیانش دارد که برترین وفای به عهد، زیارت قبر آنهاست و اگر زیارت آنها از روی رغبت و عشق و علاقه باشد و تصدیق کند آنچه را امام به آن رغبت داشته و برایش تلاش کرده است، امامی که زیارت کرده در قیامت شفیع او خواهد بود.»
این یعنی تنها زیارت ساده و ظاهری مطرح نیست، بلکه باید عرفان و بصیرت را در خود داشته باشد نه اینکه تنها در مناسبتها و برای تفریح به مشهد و زیارت امام هشتم(ع) برویم، بلکه ما باید رهرو ایشان باشیم نه زائر تشریفاتی.
آیا زیارت حضرت ثامن الحجج(ع) زمینه تکامل و اعتلای روحی شخصیتی را نیز برای زائر فراهم می‌کند؟ چگونه و با چه کیفیتی؟
- بله، نخست مسأله کمال‌خواهی و فضیلت طلبی است، کسی که به زیارت امام رضا(ع) اقدام کرده بستری را در وجود خود ایجاد می‌کند که فضایل را بهتر درک کرده و به فضای معنوی نزدیک شود. افزون بر این، زیارت امام رئوف(ع) موجب تحولِ روحی انسان می‌شود و اینچنین زائر در پی جبران گذشته خود از طریق نزدیک شدن به سیره رضوی، توبه و حلّیت طلبیدن از کسانی که در حقشان ستم کرده است و... بر می‌آید.
مهم آنکه مرکز زیارت امام رضا(ع) بویژه محوطه ضریح و زیر گنبد ایشان دانشگاهی است برای احیای کرامت انسان، زیرا انسانها آنجا خود را بهتر می‌شناسند و حس نزدیکی به خداوند دارند و با وصل شدن به قدرت الهی از حقارت دور می‌شوند.
نکته دیگر اینکه با این زیارت روحیه ستم ستیزی در ما بارور می‌شود، یعنی وقتی زیارتنامه ثامن الحجج(ع) را می‌خوانیم و دشمنان ایشان را لعن می‌کنیم، می‌گوییم زائر امام رئوف(ع) در مقابل ظلم بی تفاوت نیست و به گرفتاران و مظلومان یمن و بحرین و... می‌اندیشد و فقط قاتل ایشان را لعن نمی‌کند، بلکه کسانی را لعن می‌کند که فضایل را می‌کشند و در پی نابودی خوبی ها هستند.
از این رو، زیارت امام هشتم(ع) طهارت ظاهری و باطنی برای انسان به همراه دارد؛ به عبارت بهتر زائر هم در ظاهر غسل کرده و وضو می‌گیرد و هم در باطن سعی می‌کند از گناه و حتی فکر گناه دور باشد.
افزون بر این، زیارت غذای روح انسان است و در مقابل فاصله گرفتن از اهل بیت(ع) روح را پژمرده می‌کند؛ کسی که در زیارتنامه امام رضا(ع) ایشان را مدح می‌کند یعنی به سراغ خوبی ها می‌رود، به قول مولوی شاعر معروف کسی که خوبی را تعریف می‌کند یعنی خوبی را می‌فهمد.
پس معنای دیگر زیارت این است که زائر خود را بالا کشیده و به سطح انسانهای فاضل نزدیک می‌کند و به دیگران می‌گوید وقتی از دور و نزدیک امام(ع) خود را زیارت می‌کنم یعنی بصیرت دارم.
آیا هر زیارتی با هر شرایطی این آثار را با خود دارد؟
- زیارتی چنین رهاوردی دارد که در آن زائر عارف به حق امام باشد و بداند نزد چه کسی آمده است و عاشقانه و عارفانه این زیارت را انجام دهد نه صوری و ظاهری؛ آنچنان که حضرت ثامن‌الحجج(ع) می‌فرمایند: «هیچ یک از دوستانم مرا زیارت عارفانه نمی‌کند، مگر اینکه در روز قیامت او را شفاعت کنم.»
یا در روایتی از پیامبر اکرم(ص) سالها پیش از ولادت امام هشتم(ع) بیان شده: «در آینده نزدیک پاره تن من در خراسان دفن می‌شود، کسی که ایمان داشته باشد به امامت و کرامت او و معارف اهل بیت(ع)، خداوند بهشت را بر او واجب می‌کند.»
بنابراین، آثار و برکاتی که بیان شد در گروی بصیرت و معرفت به حق امام هشتم(ع) است.
اگر چنین زیارتی با این برکات پُردامنه محقق شود، چه آثاری بر سبک زندگی و اصلاح آن دارد؟
تأثیر زیارت امام رضا(ع) در زندگی این است که سبک زندگی را از ایشان می‌آموزیم، یعنی در زیارت حتی کم و اندک با این سبک آشنا می‌شویم و با قرائت زیارتنامه، شنیدن سخنرانی و... تأثیر می‌پذیریم و اینچنین سبک زندگی را فرا می‌گیریم.
باید توجه داشت در خارج از حرم امام هشتم(ع) شیطان فعالتر است و دشمن می‌کوشد ما را به مسیر انحرافی بکشاند، اما در حرم رضوی انسان سعی می‌کند تحول روحی بیابد و در این فضا قرار می‌گیرد و درصدد تحول زندگی خویش بر می‌آید. یا شاید پیش از زیارت اعتقاداتمان سست شده باشد، اما در حرم رضوی و با زیارت امام(ع)، اعتقاداتمان را مستحکم می‌کنیم و همواره درباره اعتقادات و راه امامت سخن می‌گوییم و اینچنین سبک زندگی ما دستخوش تحولات مثبت می‌شود.
به قول یکی از بزرگان اگر می‌خواهی بدانی زیارت تو قبول شده یا خیر؟ باید وقتی پس از زیارت به زندگی عادی بازگشتی به اعمال و رفتار خود بنگری و حال خود را با پیش از زیارت مقایسه کنی؛ اگر سبک زندگیت تغییری نکرده باشد یعنی زیارتت درست نبوده اما حتی اگرکمی تغییر مثبت در تو رخ داد و درصدد جبران اشتباهاتت برآمدی یعنی مورد عنایت امام(ع) قرار گرفته‌ای.
منبع: قدس آنلاین
انتهای پیام