تنها مومنان می‌توانند قدس را آزاد کنند
نماینده جنبش امل در تهران می‌گوید که امام صدر در مبارزه و مقاومت بر عناصر ایمان و شرافت تاکید می‌کرد و اعتقاد داشت که فلسطینی‌های چپ ساکن لبنان توانایی آزادسازی قدس را ندارند.
به مناسبت چهل و یکمین سالگرد ربوده شدن امام موسی صدر با صلاح فحص نماینده جنبش امل در تهران به گفت‌وگو نشستیم. «افواج المقاومة اللبنانیه» یا جنبش امل یکی از مهمترین کادرهای مقاومت در مقابل رژیم صهیونیستی است که توسط امام موسی صدر پایه ریزی شد. به عبارتی امام صدر هم از نظر تئوریک و هم به صورت عملی نیروی مقاومت برتری را پایه ریزی کرد که بعدها اثر مهمی بر جریان‌های اصلی در خاورمیانه گذاشت. گفت‌وگوی مهر با فحص را در ادامه بخوانید.
اگر موافق باشید گفت‌وگو را با بحث درباره ربودن امام موسی صدر آغاز کنیم. در توطئه ربودن امام صدر، گروه‌های مختلفی درگیر بودند. می‌دانیم که چپ‌های فلسطینی که زیر پرچم معمر قذافی بودند، نیز در این توطئه دخالت داشتند، چرا که امام صدر و شهید چمران به جد اعتقاد داشتند که این طیف فلسطینی در روند صحیح جریان مقاومت اخلال ایجاد می‌کنند و به همین دلیل جلوی تندروی‌های آنها را می‌گرفتند. جالب اینجاست که این گروه با برخی از انقلابیون ایران از جمله جلال‌الدین فارسی و شیخ محمد منتظری هم در ارتباط بودند. درباره نقش چپ‌های فلسطین در توطئه ربودن امام صدر تاکنون بحث چندانی نشده است.
متاسفانه ۴۱ سال از ربودن امام موسی صدر می‌گذرد و هنوز سرنوشت ایشان روشن نشده است و پیگیری این مساله باید به دلایل انسانی و نه صرفا اسلامی، انجام شود. امام موسی صدر یک شخصیت معمولی نبود که در خیابان تصادف کند و ناشناس به بیمارستان برده شود یا... او توانسته بود مقاومت ایجاد کند، امام صدر توانست رفع حرمان کند و اسلام واقعی را در اجتماع پیاده کند. بنابراین نمی‌توان گفت که او یک شخصیت معمولی بوده که ربوده شده و ضرورتی بر پیگیری سرنوشت او نیست! امام صدر احیاگر یک ملت بود و خط پیغمبر را دوباره احیا کرد.
امام موسی صدر وقتی در لبنان حضور پیدا کرد و مرز لبنان با فلسطین اشغالی را دید، دیگر نپذیرفت که برگردد. زندگی مرزنشینان روی او بسیار تاثیر گذاشت. بنابراین به طور کامل به لبنان مهاجرت کرد تا از این مردم رفع محرومیت کرده و خط مقدم مقاومت را تشکیل دهد. مقاومت در نظر او فقط محدود به مقاومت نظامی نمی‌شد، بلکه مقاومت در همه حوزه‌ها را دربر می‌گرفت. رفع فقر و حرمان، پرداختن به فرهنگ مساله رفع بیسوادی و... از شاخصه‌های مقاومت امام موسی صدر بود. به نظر امام صدر مقاومت باعث می‌شد تا افراد در دل اجتماع و امت، با کرامت و عزت و افتخار زندگی کنند.
نمی‌توان گفت که امام صدر یک شخصیت معمولی بوده که ربوده شده و ضرورتی بر پیگیری سرنوشت او نیست! امام صدر احیاگر یک ملت بود و خط پیغمبر را دوباره احیا کرد
امام صدر اسلام اخلاقی را پیگیری می‌کرد و به همین دلیل هم تعامل با مردم کار اصلی او بود. به فرموده امام صدر دین برای انسان و خدمت به او آمده، نه اینکه انسان برای دین آمده باشد. این دو مساله با هم تفاوت بسیار دارند. به دلیل همین ویژگی دین، امام صدر برنامه‌ای برای ایجاد عدالت در اجتماع را طرح ریزی کرد. این عدالت در لبنان نبود و دلایل بسیاری را می‌توان برای آن ذکر کرد.
یکی از این عوامل اخراج یک ملت از کشور خودشان است. این عدالت نبود که فلسطینی‌ها از کشور خود اخراج و در کشور دیگری اسکان داده شوند. از نظر امام صدر این یک مساله اساسی بود. ببینید ما یک فعل داریم و یک ردالفعل یا یک عمل و یک عکس‌العمل. اخراج فلسطینی‌ها از کشورشان کار دشمن بود و این باعث شده بود تا بیسوادی و حرمان بیشتر از قبل شده و مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ملت لبنان بیشتر از قبل شود. این نتیجه عمل دشمن بود. اگر ملت فلسطین در کشور خودشان بودند که کشور لبنان مشکلی نداشت، البته حرمان ممکن بود وجود داشته باشد اما نه به آن صورت. به همین دلیل امام صدر دید که اصلی‌ترین مشکل شر مطلق یعنی رژیم صهیونیستی است که باید با او جنگید، اما جنگیدن سلاح می‌خواهد، اما سلاح ما چیست؟
نکته مهم اینجاست که جنوب لبنان که خط مقدم مبارزه با رژیم تا دندان مسلح صهیونیستی بود، خود هیچ امکاناتی نداشت و در محرومیت کامل بود و با این اوصاف هم می‌بایست جمعیت تحمیل شده را بپذیرد و هم از مبارزه غافل نشود.
امام صدر متوجه چندگانگی مشکل شد. از یک طرف فلسطینی‌ها بودند و از طرف دیگر مردم منطقه مرزی که فقیر و بیشترشان بی‌سواد بودند. بنابراین باید فکری برای رفع حرمان و بیسوادی در این منطقه می‌شد. دولت لبنان به این مناطق مرزی اهمیتی نمی‌داد و بودجه‌ای برای آنجا در نظر نمی‌گرفت. یعنی دولت مرکزی آنها را در زمره ملت لبنان نمی‌دانست و خود آنها نیز حس ملی‌گرایی نداشتند. به این فکر می‌کردند که دولت که به ما اهمیت نمی‌دهد چرا ما به دولت اهمیت بدهیم. آنها صرفا برای داشتن نیروی کار بیشتر بچه‌دار می‌شدند و این فرزندان هیچگاه رنگ مدرسه و علم آموزی را نمی‌دیدند. این مشکلات روی امام صدر تاثیر داشت. او بر مقاومت نظامی نیز تاکید بسیار می‌کرد و توانست پس از مدتی جنبش محرومان را ایجاد کند که تا مدتی آموزش آنها محرمانه بود.
اخراج فلسطینی‌ها از کشورشان کار دشمن بود و این باعث شده بود تا بیسوادی و حرمان بیشتر از قبل شده و مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی ملت لبنان بیشتر از قبل شود
امام صدر به خوبی متوجه شد که فلسطینی‌های ساکن شده در لبنان اهل آزاد کردن فلسطین نیستند. به همین دلیل به ابوعمار (یاسر عرفات) گفت: «یا أبا عمار خذ علمًا بذلک ان شرف القدس یأبی ان یتحرر إلا علی أیدی المؤمنین وإلا علی أیدی المجاهدین شرفا مومنین شرفا».
همه این دلایل باعث شد تا امام صدر به صورت ریشه‌ای به تشکیل مقاومت بپردازد و بذرهای آن را بکارد. به همین دلیل او به همه روستاها و شهرهای جنوب لبنان مسافرت کرد و در همان مناطق می‌ماند و جلسه تشکیل می‌داد. در آن دوران هیچ چیز شیعیان دست خودشان نبود. هیچ چیز نداشتند حتی اوقاف شیعیان دست اهل سنت بود. مسئولان شیعه در دولت طرفدار مارونی‌ها بودند. یعنی اگر یک نفر شیعه می‌خواست استخدام شود باید یک نفر مسیحی را همراه خود می‌کرد. امام صدر در این وضعیت دست به انقلاب زد.
توجه بسیار به مردم و رفع محرومیت آنها فارغ از دین و عقیده‌شان چه تاثیری بر شنیده شدن صدای مقاومت از جنوب لبنان داشت؟
انقلاب امام صدر واقعا زیربنایی بود. او به تک تک شهرها رفت و در خانه‌های مردم می‌خوابید و همین باعث اعتماد آنها و در نتیجه شکل گیری تشکیلات شد. تشکیلات امام صدر با دولت مبارزه سیاسی می‌کرد. او به خاطر مردم دولت را زیر فشار گذاشت. همین با مردم بودنش باعث شد تا همه متوجه جنوب لبنان و اقدامات امام صدر شوند. استکبار و نابخردان عربی همه متوجه شدند که کل برنامه‌های تخریبی‌شان در لبنان دارد افشا و امحا می شود. این در صورتی است که آنها اعتقاد داشتند جنوب لبنان باید زیرنظر آنها باشد. لبنانی‌های جنوب نباید آزاد بوده و از خود رای مستقل می‌داشتند. آنها باید برای محتاج بودن به غیر همیشه در محرومیت می‌ماندند. به همین دلیل مخالفان امام صدر گفتند که این ایرانی در جنوب لبنان چه می‌کند؟ و سنگ‌اندازی کردند، اما امام صدر که انسان عادی نبود. او در همه حوزه‌ها از جمله سیاست استاد بود و توانست از پایه یک جریان مقاومت را تشکیل دهد و چون کارش زیربنایی بود، مقاومتی که او تاسیس کرد هنوز هم حضوری فعال دارد.
از برنامه‌های امام موسی صدر می‌توان این نتیجه را گرفت که باید لبنان قوی شود تا بتواند به فلسطینی‌ها برای آزادسازی قدس کمک کند؟
بله. در این میان نباید نقش شهید دکتر مصطفی چمران را فراموش کنیم. امام صدر با کمک دکتر چمران مقاومت را تاسیس کرد. امام صدر بر ضرورت تاسیس مدرسه تاکید کرد چرا که اصلا نهاد آموزش علم در منطقه شیعیان نبود. نخستین مدرسه هم مدرسه فنی و حرفه‌ای جبل عامل به مدیریت دکتر چمران بود. امام صدر حتی با کمک دیگران برای بی‌خانمان‌ها و کسانی که خانه نداشتند، زمین تهیه کرد. خلاصه اینکه او در نهایت به جایی رسید که یک رهبر و الگو شد و بالطبع چون محبوبیت زیادی پیدا کرد بسیاری نیز با او دشمن شدند.
امام صدر به خوبی متوجه شد که فلسطینی‌های ساکن شده در لبنان اهل آزاد کردن فلسطین نیستند
من اگر چیزی را که برای شما نیست از شما بگیرم و به صاحبش بدهم، دشمنم می‌شوید و علیه من توطئه می‌کنید. قذافی و برخی از فلسطینی‌ها با امام صدر چنین رفتاری داشتند. دسته‌هایی از فلسطینی‌ها خود را صاحبخانه در جنوب لبنان می‌دانستند و نه میهمان. آنها رعایت حال میزبان را نمی‌کردند.
امام صدر شیوه مبارزه آنها را نمی‌پسندید، چرا که آنها باعث افزایش دردهای خود و حرمان لبنانی‌ها می‌شدند؛ و گفت که باید به جای خود باز گردند. آنها در مقابل می‌گفتند که امام صدر نباید در لبنان بماند. این در صورتی بود که امام صدر فقط بلد بود که چه کند.
اصل مقاومت امام صدر است. هدف امام صدر نه صرفا توقف تجاوزات، بلکه نابودی اسرائیل بود. جای رژیم صهیونیستی در منطقه نبود. این رژیم وصله ناجوری بود که به کشورهای مسلمان منطقه تحمیل شد و نباید و نمی‌تواند در این منطقه زندگی کند. این فکر امام صدر است و دیگران این گونه نبودند و نمی‌خواستند که اسرائیل نابود شود.
بنابراین دشمنان اسلام به این نتیجه رسیده بودند که مردم جنوب لبنان نباید با عزت و با کرامت زندگی کنند و باید همیشه به آنها نیاز داشته باشند. امام صدر اعتقاد داشت که لبنانی‌ها باید خود سواد و پول داشته باشند و کاسه گدایی پیش این و آن دراز نکنند. به همین دلایل هم جبهه دشمنان در مقابلش تشکیل شد. برخی دشمنی‌ها با او علنی بود و دشمنی بسیاری نیز مانند قذافی با امام غیرعلنی. گروه‌هایی از فلسطینی‌ها و برخی از مسئولان کشورهای عربی و اسلامی بر علیه امام صدر توطئه کردند و هدفشان از میان برداشتن امام صدر بود. حتی شاه ایران و سفیرش در لبنان یعنی منصور قدر نیز بر علیه امام صدر توطئه می‌کردند.
به محمدرضا پهلوی اشاره کردید. برخی از شخصیت‌های ایرانی مخالف امام صدر در این سال‌ها از ارتباط این زعیم شیعیان لبنان با دربار ایران یاد کرده‌اند. این تحریف در صورتی است که حتی یادداشت‌های امیراسدالله اعلم هم نشان دهنده مخالفت پهلوی و سنگ اندازی‌های دربار در مسیر برنامه‌های اصلاحی امام صدر در لبنان است.
کسانی که این دروغ‌ها را مطرح می‌کنند مگر کتاب سه جلدی اسناد ساواک درباره امام موسی صدر را که مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرده، نخوانده‌اند؟ یعنی اسناد ساواک و گزارش‌های آنها از امام صدر و شرح مشکلات و سنگ اندازی‌های ساواک فقط سه مجلد شده است. حتی درباره این هم گزارش داده‌اند که امام موسی صدر چه غذایی را می‌خورد؟ این نشان دهنده چیست؟ نشان می‌دهد امام موسی صدر جایگاه خود را ثابت کرده و معاندان نمی‌توانستند انکارش کنند. پهلوی هم مانند دیگر عوامل استکبار لبنان و امام موسی صدر را وابسته می‌خواست و این خیال گزافی بود.
من اگر چیزی را که برای شما نیست از شما بگیرم و به صاحبش بدهم، دشمنم می‌شوید و علیه من توطئه می‌کنید. قذافی و برخی از فلسطینی‌ها با امام صدر چنین رفتاری داشتند. دسته‌هایی از فلسطینی‌ها خود را صاحبخانه در جنوب لبنان می‌دانستند و نه میهمان. آنها رعایت حال میزبان را نمی‌کردند
مگر از ۴۰ سال قبل تاکنون چه تفاوتی ایجاد شده است؟ هیچ چیز. سید موسی صدر نامی آمد و ما لبنانی‌ها را راهنمایی کرد که اگر از این راه بروید، مسیرتان روشن است و به نتیجه می‌رسید و راه دیگر وضعیت شما را بدتر می‌کند. ما راه امام صدر را رفتیم که از آن وضعیت نابهنجاری که پیش از حضور او در لبنان داشتیم به وضعیت فعلی رسیدیم که در هر خانواده شیعه یک پزشک یا یک مهندس یا یک حقوقدان تربیت شده است.
و شیعیانی که تا پیش از او بهترین شغلشان واکسی یا خدمت در خانه متنفذان مسیحی یا اهل سنت بود، اکنون در هیات دولت وزیر نیز دارند...
و حتی بالاتر از وزیر. نکته اساسی در وضعیت فعلی این است که اگر شیعیان نباشند امور دولت نمی‌گذرد. این ما بودیم که توانستیم اسرائیلی‌ها را از زمین‌هایمان اخراج کنیم و این اخراج نه از موضع ضعف که با توان و قدرت نظامی صورت گرفت. این توان را چه کسی به ما داد؟ امام موسی صدر.
نکته مهم در این میان این است که امام صدر در بحث از شرف قدس مفهومی به نام ایمان را هم پیش می‌کشد. یعنی مهمترین نکته برای آزادسازی قدس ایمان است و کسی می‌تواند در مقابل رژیم صهیونیستی مقاومت کند که شریف و مومن باشد.
بله، هرکسی نمی‌تواند ادعای مقاومت و مبارزه داشته باشد. بنابراین امام صدر به دین و اسلام بسیار تاکید می‌کرد و به همین دلیل مارکسیست‌ها توانایی آزادسازی قدس شریف را ندارند. نمی‌شود شما نماز نخوانید و بگویید که در راه مبارزه قدم برمی‌دارید. عضویت در جنبش امل هم شرایط خاص و سختی داشت.
در مقابل اما مهمترین نیروی مبارز فلسطینی جناج چپشان بود. عکس معروفی از غسان کنفانی به جای مانده است. او انسان برجسته و وطن پرستی بود، اما در این عکس که از دفترش برداشته شده، تصویرهای مارکس و چگوآرا در پشت سر کنفانی دیده می‌شود. یعنی الگوی او در مبارزه شخصیتی چون چگوآراست.
امام موسی صدر خود یک الگو بود. او البته الگوی روشنفکری بود و ذهنیت محدودی نداشت. امام صدر شخصیتی بود که حتی به کلیسا می‌رفت و درباره اخلاق و چیزهای دیگر سخنرانی می‌کرد.
لبنانی‌ها به او لقب امام را دادند و این نشان می‌دهد که او پیشوا و مصلحی برای همه لبنانی‌ها بود و نه فقط مسلمانان این کشور. عجیب آنکه مهمترین مخالف طرح صهیونیستی قذافی مبنی بر اخراج مسیحیان جنوب لبنان و اسکان کردن فلسطینی‌ها بجای آنها، امام موسی صدر بود.
امام موسی صدر در جنگ داخلی لبنان به خاطر کمک و حمایت از مسیحیان لبنان اعتصاب خود را شکست. او در جایی گفته بود: «الطوایف نعمه والطایفیه نقمه». امام صدر مدافع همه طوایف لبنان بود چون لبنان را وطن نهایی همه لبنانی‌ها می‌دانست. اسرائیل وضعیت را اینگونه نمی‌خواست. او اتفاقا لبنانی را به عنوان همسایه دوست داشت که اهالی آن به عنوان پیروان ۱۷ طایفه و مذهب باهم در جدل باشند. چون این کشور جعلی با ویژگی اکثریت یهودی خود را از درون متحد می‌دید. در لبنان طوایف ارتودوکس، کاتولیک، شیعه، سنی، درزی، ارمنی و... زندگی می‌کنند و به نظر امام صدر وجود این همه طوایف نعمت است، اما اگر اشخاص در کار برای وطنشان بر مذهب یا طایفه خود تاکید کنند این نقمت است.
امام صدر به دین و اسلام بسیار تاکید می‌کرد و به همین دلیل مارکسیست‌ها توانایی آزادسازی قدس شریف را ندارند. نمی‌شود شما نماز نخوانید و بگویید که در راه مبارزه قدم برمی‌دارید
امام صدر این رژیم را شر مطلق معرفی کرد که به هیچ وجه نمی‌توان با آن کنار آمد. بنابراین همه لبنانی‌ها و نه فقط ما اعضای جنبش امل، مدیون او هستیم. در لبنان از هر کس با هر عقیده‌ای و آیینی، درباره امام صدر بپرسید از او با احترام و به نیکی یاد خواهد کرد.
یعنی امام صدر کاری کرد که همه لبنانی‌ها ذیل یک پرچم جمع شوند؟
بله. ما نباید مانند داعش باشیم و به اسم دین مثلا سر ببریم. گروه‌هایی چون داعش ایجاد شده‌اند تا ضد اسلام باشند و به اسلام توهین کنند. به نظر امام موسی صدر دشمن اصلی اسرائیل است و همه مشکلات منطقه به خاطر وجود این کشور جعلی است. امام صدر اعتقاد داشت که باید به فرزندانمان یاد دهیم که اسرائیل یک غده سرطانی است و در منطقه ما ایجاد شده تا تفرقه بیندازد و بر ما حکومت کند. به همین خاطر هم امام صدر ربوده شد، چون نیروهای استکباری دیدند که یک رهبر با صدق و اخلاصش جای همه آنها را گرفته است.
و البته انقلاب ایران نیز در حال پیروزی بود و در صورت پیروزی با حضور امام صدر اتحاد محکم و خطرناکی مقابل رژیم صهیونیستی شکل می‌گرفت.
اگر امام موسی صدر بعد از پیروزی انقلاب ایران حضور داشت، مطمئن باشید که وضعیت فعلی تفاوت می‌کرد و قدرت شیعه چند برابر می‌شد.
رخداد ربودن امام صدر، چه تاثیری بر جریان اصلی مقاومت، گذاشت؟
مقاومت ضد اسرائیل و ضد فقر و ضد جهل تصاعدی بود و هر روز تعداد بیشتری به آن اضافه می‌شدند. ما ابتدا ضعیف بودیم و با مقاومت قوی شدیم. بنابراین دیگر نمی‌توان ما را متوقف و محدود کرد.
شما اگر مقالات و سخنرانی‌های ۴۰ تا ۵۰ سال پیش او را بخوانید، متوجه می‌شوید که انگار درباره وضعیت فعلی ما گفته است. آینده نگری او بسیار دقیق بود و این نکته را نیز می‌توان متوجه شد که همیشه ظلم و ستم وجود دارد و وظیفه ما نیز مقاومت کردن است. اگر مقاومت نکنیم ضعیف می‌شویم. امام موسی صدر به ما آموزش داد نه پول! به نظر شما چرا امام موسی صدر در لبنان هنرستان تاسیس می‌کند؟ چرا امام صدر استادان فرشبافی ایران را به لبنان برد تا آموزش بدهند؟ واقعا نمی‌توان درباره امام صدر خلاصه حرف زد. ما هرکاری برای او بکنیم کم کرده‌ایم و حق مطلب را نمی‌توانیم ادا کنیم.
البته تاثیرگذاری امام صدر فقط در لبنان نبود. او یک وجه روشنفکری نیز از خود در حوزه علمیه قم به جای گذاشت. همه اندیشمندانی که اکنون خوانش متفاوتی از فقه دارند از دوستان دوران جوانی امام صدر هستند.
امام موسی صدر مجتهد بود. آیت‌الله سید محمدباقر صدر می‌گوید «ذهب ابن عمی الی لبنان مجتهدا». او از نخستین روحانیونی بود که در دانشگاه درس خواند و مدرک تحصیلی گرفت. هر کسی کاریزما دارد. نمی‌توانید از کاریزمای امام موسی صدر صرف‌نظر کرده یا آن را یا رد کنید. ذهن او همیشه درگیر مسائل مختلفی بود. دغدغه رفع محرومیت مردم هیچگاه از ذهنش پاک نشد. ما حالا و پس از 41 سال از غیبت امام صدر به این نتیجه رسیده‌ایم که بیش از دیروز به او نیاز داریم.
اکنون کتاب‌های امام صدر یا آثاری درباره او در لبنان منتشر می‌شود؟
بله کتاب‌های زیاد منتشر می‌شود و امام موسی صدر در لبنان بسیار معروف است و همه او را می‌شناسند.
اکنون وضعیت جنبش امل چگونه است؟ دیگر در حوزه نظامی فعالیتی ندارد؟
ما مقاومت را رها نمی‌کنیم. تا اسرائیل هست مقاومت نیز وجود دارد. امام صدر می‌گفت هر خانه باید سلاح داشته باشد. چرا اسرائیلی‌ها در خانه‌هایشان سلاح دارند و مسئولان آنجا به همه سلاح می‌دهند. امام صدر سنگر اصلی مقاومت بود و مقاومت تمام نشده است. مقاومت ما مثل مقاومت حزب الله نیست اما در سطحی از مقاومت قرار دارد.
ما در جنگ 33 روزه شهدای بسیاری دادیم و روبه‌روی اسرائیلی‌ها بودیم. مقاومت که بحث صرفا نظامی نیست و هرکس باید توان خود را مقاومت کند. ما در وضعیت فعلی مدام مرز اسرائیل با لبنان را توقیت اقتصادی کرده‌ایم تا در آنجا بمانند و آب و برق و بیمارستان و مدرسه داشته باشند. چطور یهودی‌ها آن طرف مرز با ماشین‌آلات زندگی می‌کنند، اما مردم این طرف مرز نتوانند این امکانات را داشته باشند.
امام صدر این رژیم را شر مطلق معرفی کرد که به هیچ وجه نمی‌توان با آن کنار آمد. بنابراین همه لبنانی‌ها و نه فقط ما اعضای جنبش امل، مدیون او هستیم. در لبنان از هر کس با هر عقیده‌ای و آیینی، درباره امام صدر بپرسید از او با احترام و به نیکی یاد خواهد کرد
امام موسی صدر می‌گوید که بهترین مقاومت برای کشور وحدت ملی است. آیا به نظر شما کارهایی که آقای نبیه بری برای وحدت ملی انجام داده و می‌دهد، مقاومت نیست؟ اگر نبیه بری این کارها را برای وحدت ملی نمی‌کرد مطمئن باشید لبنان حالا لبنان نبود. این خط و مقاومت امام موسی صدر است.
در مسئله تولید و زیرساخت‌ها هم جنبش امل خوب وارد شد. اکنون که بحث استخراج نفت در لبنان پیش آمده، این بچه‌های امل بودند که برای کمک به این قضیه و فراگیری علم آن اقدام کردند.
نه از همه گروه‌ها بودند. چون ما به شغل مهندسی نفت در آینده احتیاج بسیاری داریم، تعدادی از دانشجویان به ایران آمده و در دانشگاه‌های معتبر ایرانی در رشته مهندسی نفت پذیرفته شدند.
اسرائیل می‌خواهد از دریای ما 350 کیلومترمربع بگیرد که نفت در آن وجود دارد و ما قبول نمی‌کنیم. باید نفتمان را از آنجا استخراج کنیم. جنبش امل از لحاظ زیربنایی مخصوصاً در جنوب لبنان نیز تلاش بسیاری به خرج داده است. چون صهیونیست‌ها در مرز جنوب لبنان هستند باید آنجا را تقویت کنیم تا بتوانند آنجا باقی بمانند و فرار نکنند. اگر مردم از جنوب لبنان فرار می‌کردند اسرائیل از آنجا خارج نمی‌شد. اسرائیل لبنان را خیلی دوست دارد و اگر بتواند کشور ما را بگیرد قطعا این کار را می‌کند.
و نکته پایانی...
ما امیدواریم پرونده ربودن امام موسی صدر هرچه سریعتر روشن شود. به باور ما امام صدر و همراهانشان در لیبی هستند و باید لیبی کمک کند تا ایشان را آزاد کنیم.
ما امام موسی صدر و همراهانش را در کشور لیبی زنده می‌دانیم. کشور لیبی باید کمک کند تا آزاد شوند. متاسفانه در دنیا هم عدالت نیست که اگر عدالت بود اسرائیلی دیگر وجود نداشت. استکبار می‌خواهد کشور ما همیشه خواب باشد و کسی دنبال علم و دانش نرود.