ورود شائبه های مادی و سیاسی نفوذ کلام و اعجاز منابر را از بین می برد
صدای شیعه: تبلیغ مهمترین ابزار القای فکر و اندیشه و رهنمون کردن اذهان عمومی به مسیر مدنظر در راستای تحقق اهداف است، حال اگر این ابزار برای بیان آموزه های دین بکار گرفته شود، بیشترین تاثیرات را می تواند درپی داشته باشد چراکه فطرت خداجوی بشر که می کوشد با اتصال به منبعی لایزال سعادت ابدی را برای خود رقم زند در پذیرش تبلیغات دینی در مقایسه با دیگر عرصه ها با سهولت بیشتری تاثیر می پذیرد البته این سهولت در برخی موارد آثار سوئی نیز همچون پذیرش ادیان و مکاتب غیرالهی و خرافی دارد.
در این میان منبر به عنوان یکی از رسانه های سنتی در تبلیغ دین از صدر اسلام تا روزگار کنونی از جایگاهی ویژه برخوردار بوده است و در طول این 14 قرن و در موقعیت های مختلف نه تنها جریان سازی کرده بلکه در پیروزی های حق بر باطل نقشی بی بدیل ایفا کرده است که انقلاب اسلامی ایران علی رغم بسیج قدرت های استکباری جهان علیه آن، خود شاهدی زنده و عینی بر این مدعا است.
اما امروز که تبلیغات و تهاجمات دشمن که رهبر معظم انقلاب از آن به شبیخون فرهنگی تعبیر کرده اند، با قدرتی فزاینده جامعه و نظام اسلامی به ویژه نسل جوانان را آماج خود قرار داده منبر، که جایگاه اولیاء و انبیای الهی است باید تریبون مقابله با این حملات باشد و بتواند نقش تاریخی خود را با قدرتی بیش از پیش ایفا کند.
ضرورت واکاوی جایگاه منبر در تبلیغ دین و مقابله با شبیخون فرهنگی در شرایط امروز جامعه شبستان (خبرگزاری دین، فرهنگ، اندیشه) را بر آن داشت تا با حجت الاسلام والمسلمین احمد پاک نهاد، مدیرکل امور دینی و اعزام مبلغ سازمان اوقاف و امور خیریه که مسئولیت تامین محتوا و روحانیون منابر سراسر کشور در ایام خاص همچون ماه مبارک رمضان، محرم، صفر و ایام فاطمیه را بر عهده دارد، به گفت و گو بنشیند.
آنچه می خوانید مشروح این گفت و گو است:
منبر در میان سایر رسانه ای سنتی از چه ویژگی هایی برخوردار است که در موقعیت های حساس تاریخی نقش جریان ساز را ایفا کرده است؟
جایگاه ویژه منبر از صدر اسلام تاکنون انکارناپذیر است، از همان ابتدای اسلام که پیامبر (ص) از جهاز شتر منبر ساخته اند تا امروز که منبر جایگاهی خاص در جلسات مذهبی دارد این رسانه سنتی نقشی بی بدیل در تبلیغ آموزه های دینی به ویژه از طریق ارتباط مستقیم و رو دور رو با مخاطبان داشته است. چراکه در طول تاریخ اسلام از شان و منزلت محتوایی برخوردار بوده و مهمترین اطلاع رسانی ها و اقدامات ترویجی دین از طریق منابر صورت گرفته است از این رو منبر امروز نه تنها جایگاه خود را از دست نداده بلکه ضرورت فعال کردن آن در جامعه بیش از پیش احساس می شود.
ما متاسفانه دائما در حال افراط و تفریط هستیم به این طریق که گاهی به طور کامل بر دستاوردها و روش های سنتی خط کشیده و آنها را کنار می گذاریم و گاهی نسبت به روش های مدرن اقدامی اینچنینی انجام می دهیم، که هیچ یک از این اعمال ما را در مسیر یاری نمی کند. تجربه نیز این مهم را به خوبی اثبات کرده است آنچنان که جوانان نوگرای و علاقه مندن به مدرنیته در ایام اعتکاف بیشترین دلبستگی را به منابر در مساجد دارند و این یعنی تمایل نسل جوان به بهره مندی از رسانه ای کاملا سنتی.
برای عقب نماندن از قافله فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی منابر به عنوان رسانه های سنتی باید از چه ابزارهای مدرن استفاده کنند؟
ما نباید نقش تبلیغات مدرن را نادیده بگیریم به عنوان مثال نباید اینترنت و روش های جدید ارتباط با مخاطب را از نظر دور بداریم چراکه هریک از این ابزارها و شیوه های تبلیغاتی آنها جایگاه خاص خود را دارند و اگر کسی بخواهد در گزینش شیوه های مدرن یا سنتی مسیر افراط و تفریط کند، موفق نمی شود.
در این میان اگر منبری ها و مبلغان خود را به ابزارها و اندیشه های نو مجهز کنند قطعا منابر تبلیغ و بیان آموزه های دین از توفیق و اثرگذاری بیشتری برخوردار می شوند.
امروزه اگر منبری ها مخاطب شناس بوده، بر روانشناسی تبلیغ احاطه داشته باشند در منابر سنتی هم می توان سطح نفوذ کلام را بالا برده و اهداف مدنظر را محقق کرد.
منبری باید به موضوعات مبتلابه و موردنیاز و تمایل مخاطبان خود آگاه باشد از طرفی نحوه چینش مطالب و نوع بیان نیز در توفیق او نقشی مهم ایفا می کند که نباید از آن غفلت کرد.
از این رو باید محتوای خوب و روش بیان مناسب را به موازات یکدیگر بکار برد و اگر هریک از آنها را کنار بگذاریم در حقیقت به مخاطب خود ظلم کرده ایم چراکه کاربرد و اهتمام به محتوا یا روش به طور جداگانه و بدون توجه به دیگری نقص است اگرچه فرهنگ غنی شیعه بهترین محتواها را عرضه می کند.
آیا منابر به عنوان رسانه های جریان ساز تاریخ، امروز هم در جلب و جذب جوانان به ویژه در میدان رقابت با رسانه هایی همچون ماهواره و اینترنت موفق عمل کرده اند یا با کاستی و رکود همراه بوده اند؟
همان گونه که مقام معظم رهبری همواره تاکید کرده اند خوشبختانه نسل جوان از منابر استقبالی چشمگیر دارند، به عنوان مثال و در مقایسه برگزاری آیین معنوی اعتکاف در شرایط امروزی نسبت به 20 سال گذشته می توان این مهم را دریافت یا حضور پرشور مردم در بقاع متبرکه و امامزادگان به ویژه در مناسبت هایی همچون لیالی قدر و ایام محرم.
از سوی دیگر استقبال آموزش و پرورش و دانشگاه ها از تبلیغ دینی و درخواست برای اعزام مبلغ به ویژه در ایام خاص و مناسبت ها نشان می دهد که اقبال عمومی نسبت به این رسانه سنتی در تلبیغ دین نه تنها کم نشده بلکه با شدت بیشتری همراه شده است.
از این رو به نظر نمی رسد که تبلیغ دینی در جامعه امروز کمرنگ شده باشد؛ اما در مقابل تبلیغات سوء دشمن چندین برابر شده است چراکه این سرمایه گذاری های کنونی در گذشته نبوده و این هجمه فرهنگی که رهبر معظم انقلاب از آن به شبیخون فرهنگی تعبیر می کنند با این هزینه هنگفت صورت نمی گرفته است.
اما با این حال ایستادگی در برابر این تهاجمات سنگین با بضاعت کم به ویژه از طریق تبیین دین و آموزه های آن در منابر در حد اعجاز است. دفاع از مکتب اهل بیت (ع) و انقلاب اسلامی این مهم را به خوبی اثبات می کند و قوت اعتقادی نسل سوم انقلاب نسبت به نسل نخست آن خود شاهدی بر این مدعا است.
البته ضعف هایی هم وجود دارد اما نمی توان بروز و ظهور آنها را خط بطلانی برای موفقیت های علما، حوزه های علمیه و حتی دانشگاه ها در تبلیغ دین دانست. از طرفی برخورداری از پشتوانه قوی تبلیغی مسیر را برای ما هموار می کند چراکه بسیاری از مراجع تقلید ما خود منبری هستند و رفتن بر منبر وعظ و روضه خوانی را برای خود توفیق می دانند، بنابراین نقش منبر نه تنها کمرنگ نشده بلکه بر قداست آن افزوده شده است.
علاوه بر این اقبال عمومی مردم نشان می دهد که علی رغم اوج گرفتن عرضه فناوری های نوین ارتباطی اگر در مجالس مذهبی سخنرانی و در حقیقت منبر نباشد مردم اعتراض و گلایه می کنند که این باید قدر دانسته شود.
از طرفی رقبای دینی ما از سایر ادیان نیز با پی بردن به نقش بی بدیل شیوه های سنتی اعمال شده در دین اسلام همچون منبر و الگوبرداری از آنها درصدد پیمودن مسیر تحقق اهداف هستند.
حوزه های علمیه باید تربیت مبلغان بااخلاص را در اولویت کار خود قرار دهند، اگر شائبه های مادی، سیاسی و جناحی در کار منبریان وارد شود نفوذ کلام و اثرگذاری آنها را از بین می برد بنابراین مبلغ و منبری حتی اگر در مسائل سیاسی وارد می شود باید تنها برای رضای خدا باشد و همین امر می تواند اثر کار او را بالا ببرد، اگر حوزه های در کنار فقه و اصول، به منبر و وعظ اهمیت دهند یقینا ما در تبلیغ دینی موفق تر عمل می کنیم.
آموزش های حوزوی از ابتدای ورود طلاب باید به گونه ای باشد که روحانیون با شیوه های تبلیغ آشنا شوند و اینگونه نباشد که زمانی که سازمان هایی همچون اوقاف و امور خیریه و تبلیغات اسلامی مبادرت به اعزام مبلغ در ایام خاص می کنند تازه نیاز باشد که دوره های آموزشی و توجیهی برگزار شود.
البته حوزه های علمیه چه قبل از انقلاب و چه در طول بیش از 3 دهه عمر پربرکت آن به منبر و تبلیغ دینی اهتمامی ویژه داشته اند.
آمنه مستقیمی
انتهای پیام