فضیلت و برکات تسبیحات حضرت‌فاطمه(س)

صدای شیعه: خداي مهربان، پس از بیان بزرگ ترین نعمت الهي، یعني رسالت پیامبر عظیم الشأن اسلام که مردم را با تعلیم و تزکیه به راه صحیح هدایت مي کند، مي فرماید: «فَاذْکرُونِي أَذْکرْکمْ وَ اشْکرُوا لِي وَ لَا تَکفُرُونِ »؛ 1 «پس به یاد من باشید تا به یاد شما باشم. و شکر مرا گویید و (در برابر نعمتهایم) کفران نکنید.»
 
بدیهي است که منظور از این آیه، وجود یک حالت عاطفي میان خدا و بندگان نیست، آن گونه که در میان انسانها معمول است که به همدیگر مي گویند: «به یاد ما باشید تا به یاد شما باشیم»؛ بلکه اشاره به یک اصل تربیتي و تکویني است. «به یاد من باشید» یعني به یاد ذات پاکي که سرچشمه تمام خوبیها و نیکیها است، باشید و بدین وسیله روح و جان خود را پاک و آماده پذیرش رحمت پروردگار سازید. توجه به این ذات پاک، بنده را در فعالیتهایش مخلص تر، متحدتر و نیرومندتر مي سازد. 2
 
منظور از «ذکر خدا» تنها یادآوري به زبان نیست، بلکه منظور این است که بنده با تمام دل و جان به ذات پاک خدا توجه داشته باشد؛ توجهي که انسان را از گناه باز مي دارد و به اطاعت از دستورات او دعوت مي کند.
 
 
در ذیل این آیه، محمّد بن مسلم از امام باقرعلیه السلام روایت کرده است که فرمود: «تَسْبِیحُ فاطِمَةَعلیهاالسلام مِنْ ذِکرِ اللَّهِ الْکثِیرِ الَّذِي قال اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ «فَاذْکرُونِي أَذْکرْکمْ»؛ 3 تسبیح فاطمه علیهاالسلام از [اقسام ] ذکر بسیار است که خدا [به آن دستور داده و] فرموده است که به یاد من باشید تا به یاد شما باشم. »
 
ازاین حدیث چنین استنباط مي شود که تسبیح حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام، مصداقي از ذکر کثیر خدا است. شاید منظور این باشد که گفتن تسبیح فاطمه علیهاالسلام اگر همراه با توجّه قلبي باشد، مصداق ذکر کثیر است.
 
در حدیثي از امام صادق علیه السلام چنین روایت شده است: «مَنْ باتَ عَلي تَسْبِیحِ فاطِمَةَعلیهاالسلام کانَ مِنَ «الذَّاکرِینَ اللَّهَ کثِیراً وَالذَّاکراتِ»؛ 4 کسي که با تسبیح فاطمه علیهاالسلام بخوابد، از [مصادیق این آیه شریفه که مي فرماید:] «مردان و زناني که خدا را فراوان یاد مي کنند» مي باشد. »
 
4. قرآن کریم مي فرماید: «یأَیهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اذْکرُوا اللَّهَ ذِکرًا کثِیرًا وَ سَبِّحُوهُ بُکرَةً وَ أَصِیلاً »؛ 5 «اي کساني که ایمان آورده اید! خدا را بسیار یاد کنید، و صبح و شام او را تسبیح گویید. »
 
امام باقرعلیه السلام روایت کرده است که فرمود: «تَسْبِیحُ فاطِمَةَعلیهاالسلام مِنْ ذِکرِ اللَّهِ الْکثِیرِ الَّذِي قال اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ «فَاذْکرُونِي أَذْکرْکمْ»؛ تسبیح فاطمه علیهاالسلام از [اقسام ] ذکر بسیار است که خدا [به آن دستور داده و] فرموده است که به یاد من باشید تا به یاد شما باشم »
 
 
اسماعیل بن عمار مي گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم که حدّ و اندازه ذکر کثیر (ذکر بسیار) که خداوند در قرآن فرموده است، چقدر است؟
 
 
فرمود: «اِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلي الله علیه وآله عَلَّمَ فاطِمَةَعلیهاالسلام اَنْ تُکبِّرَ اَرْبَعاً وَثَلاثِینَ تَکبِیرَةً وَتُسَبِّحَ ثَلاثاً وَثَلاثِینَ تَسْبِیحَةً وَتُحَمِّدَ ثَلاثاً وَثَلاثِینَ تَحْمِیدَةً فَاِذا فَعَلْتَ ذَلِک بِاللَّیلِ مَرَّةً وَبِالنَّهارِ مَرَّةً فَقَدْ ذَکرْتَ اللَّهَ ذِکراً کثِیراً؛ 6 رسول خداصلي الله علیه وآله به فاطمه علیهاالسلام یاد داد که 34 بار تکبیر، 33 بار تسبیح و 33 بار تحمید بگوید. پس اگر تو یک بار شب و یک بار روز این کار را انجام دهي، در حقیقت خدا را با ذکر بسیار یاد کرده اي. »
 
البته باید توجه داشت که منظور از ذکر بسیار این نیست که شخصي آن را به زبان بگوید، ولي در صحنه زندگي یادي از خدا نکند و مرتکب گناه شود؛ بلکه همان گونه که در گذشته اشاره شد، منظور از ذکر کثیر آن است که بنده در همه حال به یاد خدا باشد و هرگز او را فراموش نکند. تسبیح فاطمه علیهاالسلام نیز در مرحله لفظ و ذکر زباني از مصادیق ذکر کثیر است که خود مقدمه ذکر قلبي و به یاد خدا بودن است و آن نیز مقدمه انجام وظایف بندگي و ترک معصیت مي باشد.
 
حضرت فاطمه
 
فضیلت تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام
 
در خاتمه براي تکمیل مطلب، نظر خوانندگان عزیز را به چند حدیث درباره اهمیت تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام جلب مي کنیم:
 
 
1. از امیر مۆمنان علي علیه السلام روایت شده است که فرمودند: «فَوَ اللَّهِ ما تَرَکتُهُنَّ مُنْذُ عَلَّمَنِیهِنَّ رَسُولُ اللَّهِ؛ به خدا سوگند! از آن روزي که رسول خدا آن ذکرها را به من یاد داده است، هیچ گاه آنها را ترک نکرده ام. »
 
 
شخصي پرسید: حتّي در شبهاي جنگ صفین هم ترک نکرده اي؟! فرمود: «نَعَمْ وَلا لَیلَةَ صِفَّینِ؛ آري! حتي در شبهاي جنگ صفین هم ترک نکرده ام. » 7
 
 
2. از امام باقرعلیه السلام روایت شده است: «ما عُبِدَ اللَّهُ بِشَیي ءٍ مِنَ التَّحْمِیدِ اَفْضَلَ مِنْ تَسْبِیحِ فاطِمَةَعلیهاالسلام وَلَوْ کانَ شَیي ءٌ اَفْضَلَ مِنْهُ لَنَحَلَهُ رَسُولُ اللَّهِ فاطِمَةَعلیهاالسلام؛ 8 از جهت حمد و ذکر، خدا با چیزي بهتر از تسبیح حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام عبادت نشده است. اگر عملي بهتر از آن بود، پیامبر خدا آن را به زهراعلیهاالسلام عطا مي کرد. »
 
 
رسول خداصلي الله علیه وآله به فاطمه علیهاالسلام یاد داد که 34 بار تکبیر، 33 بار تسبیح و 33 بار تحمید بگوید. پس اگر تو یک بار شب و یک بار روز این کار را انجام دهي، در حقیقت خدا را با ذکر بسیار یاد کرده اي »
 
 
3. در روایت دیگري از آن حضرت نقل شده است: «مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فاطِمَةَعلیهاالسلام ثُمَّ اسْتَغْفَرَ غُفِرَ لَهُ وَهِيَ مِائَةٌ بِالّلِسانِ وَاَلْفٌ فِي الْمِیزانِ وَتَطْرُدُ الشَّیطانَ وَتُرْضِيَ الرَّحْمانَ؛ 9هر کس تسبیح حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام را بگوید و بعد از آن استغفار نماید، بخشیده مي شود. و آن در زبان صد ذکر است؛ ولي در میزان اعمال هزار به حساب مي آید. شیطان را دور مي کند و خدا را راضي مي نماید. »
 
 
4. از امام صادق علیه السلام روایت شده است: «مَنْ سَبَّحَ اللَّهَ فِي دُبُرِ الْفَرِیضَةِ تَسْبِیحَ فاطِمَةَ الْمِائَةَ مَرَّةً وَاَتْبَعَها بِلا اِلهَ اِلَّا اللَّهُ مَرَّةً غُفِرَ لَهُ؛ 10 هر کس پس از نماز واجب، با تسبیح فاطمه علیهاالسلام صد بار به تسبیح خدا بپردازد، و به دنبال آن یک بار «لا اِلهَ اِلَّا اللَّه» بگوید، آمرزیده مي شود. »
 
 
5. در حدیث دیگري از آن حضرت روایت شده است: «تَسْبِیحُ فاطِمَةَعلیهاالسلام فِي کلِّ یوْمٍ فِي دُبُرِ کلِّ صَلاةٍ اَحَبُّ اِلَي اللَّهِ مِنْ صَلاةِ اَلْفِ رَکعَةٍ فِي کلِّ یوْمٍ؛ 11 تسبیح فاطمه زهرا هر روز بعد از هر نماز، از هزار رکعت نماز در هر روز، نزد خدا محبوب تر است. »
 
 
6. از امام صادق علیه السلام روایت شده است: «مَنْ سَبَّحَ تَسْبِیحَ فاطِمَةَ الزَّهْراءِعلیهاالسلام فِي دُبُرِ الْفَرِیضَةِ قَبْلَ اَنْ یثْنِيَ رِجْلَیهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ؛ 12 هر کس بعد از نماز واجب، پیش از آنکه پاهاي خود را جفت کند (قبل از به هم خوردن حالت جلوس تشهد و سلام)، تسبیح فاطمه زهراعلیهاالسلام بگوید، خداوند او را مي آمرزد. »
 
 
از این احادیث معلوم مي شود که گفتن تسبیح حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام ارزش فوق العاده اي دارد و بهترین زمان گفتن آن، بعد از نماز واجب، بدون فاصله و پیش از به هم خوردن حالت نماز مي باشد.
 
  
پی نوشت ها:
 
 1) بقره/152.
 
 2) ر. ک: تفسیر نمونه، ج 1، ص 585.
 
 3) وسائل الشیعه، شیخ حرّ عاملي (محمّد بن حسن)، با تصحیح عبد الرحیم رباني شیرازي، احیاء التراث العربي، بیروت، چاپ چهارم، 1391 ه. ق، ج 6، ص 441.
  
4) وسائل الشیعه، ج 4، ابواب تعقیب، باب 11، ص 1023، ح 4.
 
 5) احزاب/41 و 42.
  
6) مستدرک الوسائل، محدث نوري، چاپ مۆسسه آل البیت، قم، چاپ اول، 1408 ه. ق، ج 5، ص 37.
 
 7) فاطمه تجلیگاه انوار آفرینش، سید مجتبي برهاني، انتشارات بیت الاحزان، قم، چاپ اوّل، 1385 ش، ج 1، ص 373 و 374؛ به نقل از احقاق الحق، ج 10، ص 278.
  
8) وسائل الشیعه، ج 4، ابواب تعقیب، باب 9، ص 1024، ح 1.
 
 9) همان، باب 8، ص 1023، ح 3.
 
 10) همان، باب 7، ص 1021، ح 3.
  
11) همان، باب 9، ص 1024، ح 2.
 
 12) همان، باب 7، ص 1022، ح 4.
 
 منبع: ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره104.