حق خویشاوندان بر ما چیست؟

صدای شیعه: صله رحم در دین اسلام از جایگاه والایی برخوردار است و به آن تاکید فراوان شده است. متن زیر پیرامون این موضوع برگرفته از کتاب ارزشمند «مفاتیح الحیات» اثر آیت الله جوادی آملی عنوان می شود:

مرز صله رحم
پیوند خویشاوندی تنها به بستگان خوب و باایمان اختصاص ندارد؛ بلکه وظیفه ای اخلاقی و الهی است که فراگیر است، از این رو چنانچه پدر و مادر و دیگر خویشاوندان، مومن نیز نباشند، احترامشان لازم و بر رفع نیازهای آنان تاکید شده است، لیکن این ارتباط تا جایی است که به دیگر احکام دین آسیبی نرسد؛ ولی اگر بر اثر این ارتباط، دیگر احکام دین در خطر قرار گیرد نه تنها ارتباط با غیرمتدینان لازم نیست، بلکه جایز هم نیست.(14)
خدای سبحان فرمود: ... سفارش ما به انسان این بود که به وی فرمان دادیم که پدر و مادرت را سپاسگزار باش، همانگونه که فرمانش دادیم که مرا شکرگزار باش؛ مبادا فرمان نبری و سپاسگزاری نکنی، که بازگشت همگان به سوی من است و اگر پدر و مادرت تلاش کردند که چیزی را که بدان علم نداری – از آن روی که وجود ندارد- شریک من سازی، از آنان اطاعت مکن. البته در کارهای دنیا با آنان به نیکی معاشرت کن.(15)
امام صادق(ع) فرمودند: مردی نزد رسول خدا(ص) آمد و عرض کرد: ای رسول خدا! خویشاوندانی دارم که جز ستم، قطع رحم و دشنام من کاری نمی کنند آیا آنان را رها کنم؟ فرمود: در این صورت خدا همه شما را ترک خواهد کرد. پرسید: پس چه کنم؟ فرمود: با کسی که پیوند خود را با تو گسسته پیوند برقرار کن و به آن که تو را محروم ساخته عطا کن و از آن که بر تو ستم کرده درگذر. هر گاه چنین کردی خدا در برابر آنان پشتیبان توست.(16)
جهم بن حُمید از امام صادق (ع) پرسبد: خویشاوندانی که مخالف عقیده دینی من هستند آیا حقی برگردنم دارند؟ فرمود: آری حق خویشاوندی دارند که هیچ چیزی آن را قطع نمی کند و اگر با تو هم عقیده باشند دو حق دارند: حق رحم و حق اسلام.(17)
پی نوشت ها:
1. توحید المفضل، ص 79
2. الخصال، ص 176
3. تسنیم، ص 560
4. الکافی، ج 2، ص 636
5. همان
6. الجعفریات، ص 153
7. همان
8. الفقیه، ج 2، ص 68
9. مستدرک الوسایل، ج 13، ص 295
10. الکافی، ج 2، ص 155
11. همان، ص 151
12. همان، ص 636
13. همان، ص 151
14. تسنیم، ج 2، ص 561
15. لقمان، آیات14 -15
16. الکافی، ج 2، ص 150
17. همان، ص 157