چرا دربلاها، صالحان هم به پای بدکاران می‌سوزند؟

نيز نعمت و سلامتى هم به سود هر دو گروه است: صالحان از نيکويى و صالح بودن خود شادند و مسرور و با اين نعمتها بر رغبت و شوقشان به سوى عمل صالح افزوده مى‏شود و فاجران و فاسدان نيز به رأفت و مهر خداوندگارشان پى مى‏برند و در مى‏يابند که خداوند جلّ و علا بى‏آنکه آنان سزاوار مستحق باشند به آنان نعمت و سلامتى عطا فرموده است آنگاه اين رأفت و گذشت الهى باعث مى‏گردد که اين افراد هم نسبت به مردم رأفت ورزند و از آنان درگذرند.

ممکن است کسى بگويد: اين که گفتيد هنگامى است که بلاها در مال مردم بيفتد امّا چه مى‏گوييد هنگامى که بلا در «جان» آنان بيفتد؛ مانند:

آتش‏سوزى، غرق شدن، سيل و زلزله که باعث مى‏گردد که جانشان را از دست بدهند؟

در پاسخ گفته مى‏شود: خداوند جلّ و علا در اين هم خير و صلاح هر دو گروه را نهاده است؛ زيرا صالحان از اين سراى پيچيده در بلاها و سختيها راحت مى‏شوند [و به منزل نعمت و راحتى مى‏رسند] فاجران و فاسدان نيز اگر بر اثر اين بلاها بميرند از سويى باعث کاهش عذاب آخرت آنان است و از سوى ديگر باعث مى‏گردد که به فساد و فسق ادامه ندهند.

کوتاه سخن اينکه آفرينشگر والامرتبه، با حکمت و قدرت خود همه اين امور را به سود و مصلحت همه مى‏گرداند. چنان که اگر توفان، درختى يا نخلى را از ريشه در آورد سازنده ماهر، آن را بر مى‏دارد و در جايهاى فراوان به کار مى‏گيرد.

تدبيرگر و حکيم عالم نيز چنين است. اگر بلاهاى جانى و مالى فرود آيد همه را به سود و مصلحت همه مردم مى‏گرداند.

اگر بگويد: اصلا چرا واقع مى‏شوند؟

در پاسخ گفته مى‏شود: براى آنکه فاجران و فاسدان از سلامتى و راحتى در گناه و فسق و فجور بيشتر و گناهان افزونتر گرفتار نيايند و نيکوکاران نيز از تلاش و مجاهده [که لازمه آن تحمّل دشواريها و ناگواريهاست‏] باز نمانند. غالبا اين دو حالت زمانى رخ مى‏نمايند که مردم در راحتى و وفور نعمت باشند و اين بلاها آنان را از سقوط باز مى‏دارد و به آنچه سود و مصلحت آنان در آن است آگاه مى‏سازد.

اگر از اين بلاها در امان و راحت باشند، در طغيان و معصيت فرو مى‏روند، چنان که مردم در آغاز چنين بودند و چنان در معصيت و فساد غرق شدند که به بلا و طوفان گرفتار گشتند تا زمين از لوث آنان پاکيزه شود.