(
امتیاز از
)
دعا نکردن گناهي بزرگ محسوب مي‌شود
صدای شیعه: ماه مبارک رمضان، ماه نزول قرآن و به فرموده اهل بيت(ع) بهار آن است. اگر چه تلاوت آيات قرآن و حتي نگاه کردن به صفحات قرآن کريم نيز داراي اجر و پاداش الهي است؛ اما تدبّر در آيات قرآن دستور اکيد خود قرآن و سفارش جدي پيامبر اکرم‌ص) و ائمه اطهار(ع) است، تا جايي که فرموده‌اند در تلاوت قرآني که همراه با تدبر نباشد، خيري نيست.
گروه آيين و انديشه خبرگزاري فارس در روزهاي ماه مبارک رمضان با مطالبي با عنوان «يک آيه، يک درس» به تدبر در يکي از آيات قرآن پرداخته و درس‌هايي را که مي‌توان از آن آيه شريفه گرفت، مطرح مي‌کند. اميد است پس از ماه مبارک، خوانندگان گرامي با 30 آيه قرآن مأنوس و با ترجمه و مفهوم و درس‌هاي آن آيات آشنا شده باشند.
اما امروز آيه 60 سوره غافر است: «وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَکُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَکْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ».
پروردگار شما گفته است: «مرا بخوانيد تا (دعاي) شما را بپذيرم! کساني که از عبادت من تکبر ورزند، به زودي با ذلت وارد دوزخ مي‌شوند.» (1)
يکي از مهمترين آيات قرآن کريم در موضوع دعا و نياش، همين آيه شريفه است، در قسمت اول آيه بر استجابت دعا تأکيد شده است و در بخش دوم نيز تکبر و دعا نکردن به عنوان گناهي بزرگ که باعث ورود به جهنم مي‌شود، معرفي شده است.
در نگاه اول، از عبارت «ادعوني استجب لکم» چنين برداشت مي‌شود که هر دعايي مورد اجابت قرار مي‌گيرد؛ اما حديث شريف ثقلين و روايات فراوان ديگر به ما مي‌آموزد که بدون روايت و تبيين رسول خدا (ص) و اهل بيت پاک او (ع) نمي‌توان آيات قرآن را تفسير کرد و حتما بايد آيات قرآن را با توضيح معصومان (ع) مورد توجه قرار دارد.
وقتي به سراغ روايات ائمه اطهار (ع) مي رويم مي‌بينيم که براي دعا، آداب و شرايطي قرار داده‌‌اند که رعايت و عدم رعايت آنها در استجابت دعا تأثير دارد. براي نمونه در آداب و شرايط دعا رسول گرامي اسلام (ص) فرموده‌اند: «در حالي خداوند را بخوانيد که به جابت او يقين داريد».(2)
امام صادق (ع) ضمن روايتي فرمودند: «دعا از خداوند متعال پوشيده مي‌ماند (اجابت نمي‌شود)تا آن که بر محمد و آل محمد (ص) صلوات فرستاده شود.»(3).
مي‌توان آداب و شرايط برگرفته از روايات را در امور زير خلاصه کرد:
آداب ظاهري دعا:
1- طهارت، 2- استعمال عطر 3- رو به قبله بودن 4- صدقه دادن 5- بدون عجله دعا کردن 6- اصرار و پافشاري کردن در دعا 7- نام بردن حاجت 8- آمين گفتن 9- گريه کردن در نيايش 10- اعتراف به گناهان 11- اظهار خشوع 12- تعميم دادن دعا براي ديگران 13- شروع و ختم دعا با صلوات 14- مدح و ثناي الهي قبل از درخواست حاجات
آداب باطني (قلبي و اعتقادي) دعا:
1- ايمان به حضرت حق و قدرت بي‌پايانش
2- رجاء و اميدواري به رحمت خداوند
3- خوش گماني و حسن ظن به خداوند
4- انکسار قلب و شکستگي دل در حين نياش
5- نااميدي کامل از غير خدا
بايد گفت اگر کسي با رعايت اين آداب و شرايط به دعا کردن پرداخت ، دعاي او به اجابت نزديک‌تر است.
نکته مهم ديگر مصلحت دعا کننده است. خداوند با علم بي‌پايانش مي‌داند که اجابت دعاي اين بنده به نفع او و يا به ضرر اوست. در دعاي شريف افتتاح که ويژه شبهاي ماه مبارک رمضان است مي‌خوانيم: «ولعل الذي أبطأ عني هو خير لي، لعلملک بعاقبة الأمور» (4) يعني خدايا اگر در برآورده شدن برخي حاجات من، تأخير شده است، علت آن علم تو به عاقبت امور است. پس حواسمان باشد با تأخير در اجابت دعاهايمان، زبان به گلايه باز نکنيم و در هر صورت به قضاي الهي راضي باشيم.
در قسمت دوم اين آيه شريفه از دعا به عبادت ياد شده است عبارتي که ترک آن موجب ورود به دوزخ است!
اين که دعا کردن مسئله‌اي است که در روايات هم مورد تأکيد قرار گرفته است؛ رسول اسلام (ص) فرمودند: «الدعاء مخ‌العبادة؛ دعا مغز عبادت است.» (5)
از انضمام اين روايت با آيه شريفه مورد بحث، اهميت دعا کردن استنباط مي‌شود.
عاشق که شد که يار بحالش نظر نکرد/ اي خواجه درد نيست وگرنه طبيب هست
آري، اجابت نزديک است، خدا قاضي‌الحا‌جات است. حضرت حق مجيب است و ... اما آيا ما چقدر اهل دعائيم؟ به چه ميزان آداب دعا را رعايت مي‌کنيم؟ و ... خدايا! در تمام سال و بالاخص در اين ماه مبارک به ما توفيق دعا و نيايش مرحمت فرموده و ادعيه ما را به اجابت خويش قرين فرما. آمين يا رب‌العالمين.
پي‌نوشت‌ها:
(1). ترجمه قرآن کريم: آيت الله مکارم شيرازي
(2). وسائل الشيعه، ج 7 صفحه 53
(3). عدة الداعي، ص 278
(4) . مفاتيح‌الجنان، اعمال ماه مبارک رمضان
(5). وسائل‌الشيعه، جلد 7، صفحه 27
* نويسنده: حسين محمدي فام، کارشناس ارشد تفسير قرآن
انتهای پیام