تزکیه نفس و تطهیر سرّ؛ راه رسیدن به خدمت و لقای مهدی(عج)

صدای شیعه:

پس عمدۀ کار، معرفت به حقیقت آن حضرت است؛ نه تشرّف به حضور بدن مادّی و طبیعی. از تشرّف به حضور بدن مادّی و طبیعی فقط به همین مقدار بهره می‏گیرد، ولی از تشرّف به حضور حقیقت و ولایت آن حضرت سرّش پاک می‏شود و به لقاء حضرت محبوب (خداوند متعال) فائز می‏گردد. «لِمِثْلِ هذَا فَلْیَعمَلِ العامِلُونَ.»

حقّ بین نظری باید تا روی تو را بیند

علامه طهرانی سپس با اشاره به حکایتی از مرحوم علامه بحرالعلوم در حقیقت آیتیت و مرآتیت حضرت حجت چنین می آورد:

علاّمه بحرالعلوم ـ قدّس الله نفسه ـ عمری را در مجاهده با نفس امّاره و تزکیۀ سرّ و تطهیر نفس برای عرفان الهی و وصول به مقام معرفت و فناء و اندکاک در ذات حضرت حقّ بسر آورد؛ و از رسالۀ سیر و سلوک او، مقام او در مراحل و منازل عرفان مشهود است. او که به خدمتش مشرّف می‏گشت، با این دیده بود (با دیدۀ حقّ بین، نه با دیدۀ خودبین):
حقّ‌بین نظری باید تا روی تو را بیند چشمی که بود خودبین کی روی تو را بیند؟
از آن مرحوم حکایت کرده‏اند که: «روزی چون اذن دخول برای تشرّف به حرم مبارک حضرت سیّدالشّهداء علیه السّلام را خوانده بود، همین‌که خواست داخل شود، ایستاد و خیره به گوشۀ حرم مطهّر می‏نگریست و مدّتی به همین منوال بود و با خود این بیت را زمزمه می‏کرد:
 
چه خوش است صوت قرآن ز تو دلربا شنیدن       به رخت نظاره کردن سخن خدا شنیدن

بعداً از علّت توقّفش پرسیدند، در پاسخ گفت: «حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه در زاویۀ حرم مطهّر نشسته بودند و مشغول تلاوت قرآن بودند».

این است معنای وصول، و این است حقیقت آیتیّت و مرآتیّت!

شیخیّه می‏گویند: « چون امام زمان فقط می‏تواند به وصال خدا نائل آید، و ما نیز بدون واسطه نمی‏توانیم به وصال امام زمان نائل آییم، باید واسطه و ربطی در بین باشد که ما را به آن حضرت ربط دهد و آن شیخ و استاد است که آن را رکن رابع گویند. پس غایت سیر ما فنای در شیخ، و غایت سیر شیخ فنای در امام، و غایت سیر امام فنای در حقّ است؛ و این چهار رکن لازم است».

و از آنچه گفته شد، فساد این‌گونه عقیده روشن شد.

و ما باید ـ بحمد الله و حسن توفیقه ـ خوب متوجّه باشیم که ناخودآگاه از آراء و افکار آنان تبعیت نکنیم، زیرا مخالفت با سیر به سوی خدا و دشمنی با عرفان و نظر کردن به امام زمان به نحوۀ وجود استقلالی، از مختصّات شیخیّه است، و اگر چنین دأب و دیدنی داشته باشیم و بدین منهاج حرکت کنیم، مِن حَیثُ لا نَشعُر آن عقیده را اتّخاذ نموده‏ایم.

توسّل به حقیقت و ولایت امام زمان برای کشف حجاب‌های طریق، از افضل اعمال است

ایشان در توسّل به حقیقت و ولایت امام زمان برای کشف حجاب‌های طریق می افزاید:

 مجالس و محافل توسّل به حضرت ولیّ عصر بسیار خوب است، ولی توسّلی که مطلوب و منظور از آن، حقّ باشد، وصول به حقّ باشد، رفع حجب ظلمانی و نورانی باشد، کشف حقیقت ولایت و توحید باشد، حصول عرفان الهی و فناء در ذات اقدس او باشد؛ این مطلوب است و پسندیده؛ و لذا انتظار فرج که حتّی در زمان خود ائمّه علیهم السّلام از بزرگ‌ترین و با فضیلت‌ترین اعمال محسوب می‏شده است، همین بوده است. توسّل به حقیقت ولایت آن حضرت برای کشف حجاب‌های طریق از افضل اعمال است، زیرا توحید حضرت حقّ از افضل اعمال است. و انتظار ظهور خارجی آن حضرت نیز به واسطۀ مقدّمیّت بر ظهور باطنی و کشف ولایت آن حضرت نیز مفید است؛ و انتظار ظهور خارجی بر این اصل محبوب و پسندیده است.

و امّا چنانچه فقط دنبال ظهور خارجی باشیم، بدون [توجّه به] منظور و محتوای از آن حقیقت، در این صورت آن حضرت را به ثمن بخسی فروخته‏ایم و در نتیجه خود ضرر بسیاری برده‏ایم، زیرا مراد و مقصود، تشرّف به حضور طبیعی نیست، وگرنه بسیاری از افراد مردم در زمان حضور امامان به حضورشان می‏رسیده‏اند و با آنها تکلّم و گفتگو داشته‏اند، ولی از حقیقتشان بی‏بهره بوده‏اند.

اگر ما در مجالس توسّل و یا در خلوت، به اشتیاق لقای آن حضرت بوده باشیم و خداوند ما را هم نصیب فرماید، اگر در دلمان منظور و مقصود لقای خدا و حقیقت ولایت نباشد، در این صورت به همان نحوی به خدمتش مشرّف می‏گردیم که مردم در زمان حضور امامان به خدمتشان مشرّف می‏شده‏اند؛ و این غبنی و ضرری است بزرگ که با جدّ و جهد و با کدّ و سعی ما به محضرش شرفیاب شویم و مقصدی بالاتر و والاتر از دیدار ظاهری را نداشته باشیم، یا آن حضرت را برای حوایج مادیّه و یا رفع گرفتاری‌های شخصی و یا عمومی استخدام کنیم؛ این امری است که بدون زحمت توسّل، برای همۀ افراد زمان حضور امامان علیهم السّلام حاصل بوده است.

ولی آنچه حقّاً ذی‌قیمت است، تشرّف به حقیقت و وصول به واقعیّت آن حضرت است؛ اشتیاق به دیدار و لقای آن حضرت است از جهت آیتیّت و مرآتیّت حضرت حقّ سبحانه و تعالی؛ این مهمّ است و این از افضل اعمال است. و چنین انتظار فرجی زنده کنندۀ دل‌ها و راحت بخشندۀ روان‌هاست. رزقنا اللهُ إن شاء الله بمحمّدٍ و آله.

دانستن زمان ظهور خارجی برای ما چه قیمتی دارد؟ و لذا در اخبار از تفحّص و تجسّس در این‌گونه امور هم نهی شده است. شما فرض کنید ما با علم جفر و رمل صحیح به‌دست آوردیم که ظهور آن حضرت در یک سال و دو ماه و سه روز دیگر خواهد بود؛ در این صورت چه می‌کنیم؟ وظیفۀ ما چیست؟

وظیفۀ ما تهذیب و تزکیه و آماده کردن نفس امّاره است برای قبول و فداکاری و ایثار. ما همیشه مأمور بدین امور هستیم و پیوسته باید در صدد تهذیب و تطهیر نفس برآییم؛ چه ظهور آن حضرت در فلان وقت مشخّص باشد و یا نباشد. و اگر در صدد بر‏آمدیم موفّق به لقای حقیقی او خواهیم شد، و اگر در صدد نبودیم لقای بدن عنصری و مادّی آن حضرت برای ما اثر بسیاری نخواهد داشت و از این لقاء هم طرفی نخواهیم بست.

و لذا می‏بینیم بسیاری از افرادی که اربعین‌ها در مسجد سهله و یا در مسجد کوفه و یا بعضی از اماکن متبرّکۀ دیگر، برای زیارت آن حضرت مقیم بوده و به زیارت هم نائل شده‏اند، چیز مهمّی از آن زیارت عایدشان نشده است.

ظهور خارجی امام زمان علیه السّلام غیر واقع، ولی ظهور شخصی و باطنی ممکن است

علامه طهرانی با میسر دانستن ظهور باطنی حضرت مهدی برای افراد در تحلیلی بدیع می آورند:

و آنچه از همه ذکرش لازم‏تر است آن است که: ظهور خارجی و عمومی آن حضرت هنوز واقع نشده است، و منوط و مربوط به اسبابی و علائمی است که باید متحقّق گردد؛ ولی ظهور شخصی و باطنی برای افراد ممکن است؛ و به عبارت دیگر راه وصول و تشرّف به خدمتش برای همه باز است، غایة الأمر نیاز به تهذیب اخلاق و تزکیۀ نفس دارد.

هر کس امروز در صدد لقای خدا باشد و در راه مقصود به مجاهده پردازد، بدون شک ظهور شخصی و باطنی آن حضرت برای او خواهد شد، زیرا لقای حضرت حقّ بدون لقای آیتی و مرآتی آن حضرت صورت نپذیرد.

در هر حالی راه تشرّف به حقیقت ولایت امام زمان علیه السّلام باز است

و محصّل کلام آنکه: امروزه راه تشرّف به حقیقت ولایت آن حضرت باز است، و مهم هم همین است؛ ولی نیاز به مجاهدۀ با نفس امّاره و تزکیۀ اخلاق دارد، و نیاز به سیر و سلوک در راه عرفان حضرت احدیّت سبحانه و تعالی دارد، خواه ظهور خارجی و عمومی آن حضرت به زودی واقع گردد و یا واقع نگردد، زیرا خداوند ظالم نیست، و راه وصول را برای افرادی که مشتاقند نبسته است؛ این در پیوسته باز است، و دعوت محبّان و مشتاقان و عاشقان را لبّیک می‏گوید.

بنابر‏این بر عاشقان جمال الهی و مشتاقان لقای حضرت او جلّ و علا لازم است که با قدم‌های متین و استوار در راه سیر و سلوکِ عرفان حضرتش بکوشند، و با تهذیب و تزکیه و مراقبۀ شدید و اهتمام در وظایف الهیّه و تکالیف رحمانیّه، خود را به سر منزل مقصود نزدیک کنند؛ که خواهی نخواهی در این صورت از طلعت منیر امام زمان و قطب دایرۀ امکان ـ که وسیلۀ فیض و واسطۀ رحمت است‌ ـ بهره‌مند و کامیاب می‏گردند، و از هرگونه راه‌های استفاده برای تکمیل نفوس خود متمتّع می‏شوند، و از جمیع قابلیّت‏های خدادادی خود برای به فعلیّت در‏آوردن آنها برای سرمنزل کمال بهره می‏گیرند. وفّقنا الله تعالی بمحمّدٍ و آله؛ و صلّی الله علی محمّدٍ و آله.