شعارهای نوشتاری در تبلیغ عزای حسینی را جدی بگیریم

صدای شیعه: پرچم، کتیبه، سیاهی و نوشته هایی همه ساله قبل از ورود محرم، عزاداران و عاشقان حسینی را خبر می کند که دل ها را کربلایی کنید و لباس ماتم به تن کنید.

پرچم هایی که شعار عزت و شرف را به جهانیان اعلام می کند؛ کتیبه هایی که درس آزادگی را برای احرار جهان مرور می کند و سیاهی هایی که دل های سوختگان حسینی را کربلایی می کند.

همه ساله قبل از ورود ماه پیروزی خون بر شمشیر، دوستداران ائمه معصومین(ع) پیراهن سیاه به تن کرده و با برافراشتن پرچم های عزا و نصب پارچه های سیاه، ارادت خود را به سید و سالار شهیدان اعلام می کنند.

عزاداران حسینی این تبلیغات عاشورایی را هر سال پر شورتر از سال های گذشته برپا می کنند و سلیقه های عاشقان سیدالشهدا(ع) با فناوری های نو درهم می آمیزد و نتیجه این هنرمندی ها را در پرچم ها و کتیبه هایی زیبا، دلنشین و متنوع به نظاره می نشینیم ولی از طرف دیگر برخی ایرادهای جزیی چه در شکل و چه در محتوای مفاهیم عاشورایی، وظیفه تبلیغ کنندگان مراسم های مذهبی را دو چندان می کند.

یکی از بزرگترین پیام های سیدالشهدا(ع) این جمله معروف است که فرمودند ˈهیهات منا الذلهˈ یعنی ذلت و خواری از ما (اهل بیت) دور است.

امام حسین (ع) در مقابل زورگویی معاویه و یزید فرمودند ˈهیهات منا الذلهˈ و با این جمله از بیعت با یزید خودداری کرده و حاضر نشدند در مقابل ظلم و ستم های دشمنان اسلام از خود ذلت نشان دهند.

آن حضرت در روز عاشورا مردم کوفه را مورد خطاب قرار داده و فرمودند که ابن زیاد مرا بین جنگیدن و ذلت قرار داده است و ما هرگز زیر بار ذلت نمی رویم! چون خداوند بر ما زبونی را نمی پسندد و رسول خدا(ص) و مومنین نیز پستی را برای ما نمی پسندند.

متاسفانه این پیام مهم عاشورا گاهی به طرز صحیح نوشته نمی شود و در برخی کتیبه ها و پرچم های عزای حسینی به صورت ˈهیهات من الذلهˈ نقش بسته است در حالی که چنین پیامی در ادبیات عرب بی معناست.

نکته مهمتر این که گاهی این نگارش در مقابل چشمان میلیون ها بیننده قرار می گیرد و تلویزیون نیز این شعار را با همان نگارش اشتباه در شبکه های ملی پخش می کند. به عنوان نمونه بر روی دکور مراسم دهه اول محرم که در یکی از شهرهای کشور اجرا می شد؛ این شعار با خطی زیبا به صورت ˈهیهات من الذلهˈ نقش بسته بود و سیما نیز این مراسم را با زمینه این شعار در دهه اول محرم در سطح ملی پخش کرد.

شاید گفته شود مردم در این مسایل دقت نمی کنند اما نباید فراموش کرد بسیاری از مخاطبان سیما را افراد عرب زبان و همچنین کسانی تشکیل می دهند که با زبان عربی آشنایی دارند.

یکی دیگر از ایرادهایی که اخیرا در کتیبه ها و نوشته های عاشورایی دیده می شود؛ رعایت نکردن نگارش کمله ˈابنˈ است.

در ادبیات عرب این کلمه به صورت مستقل به شکل ˈابنˈ نوشته می شود مانند ˈابن زیادˈ ولی اگر به کلمه قبل پیوند داشته باشد؛ الف آن حذف می شود. مانند ˈحسین بن علیˈ

در برخی از کتیبه ها و پرچم هایی که در ماه محرم و در گوشه و کنار شهر، چشم نواز دیدگان عزادار حسینی است؛ این قاعده رعایت نمی شود و حرف الف در تمام موارد اضافه شده است. مثلا در پایان زیارت عاشورا اینگونه بر امام آزادگان جهان سلام می دهیم که ˈالسلام علی الحسین و علی علی بن الحسینˈ ولی در برخی از نوشته ها ˈو علی علی ابن الحسینˈ آمده است.

البته نحوه نگارش کلمه ˈابنˈ در قرآن به صورتی است که همیشه الف نوشته می شود. مثلا در ˈعیسی ابن مریمˈ در سوره آل عمران آیه 45 کلمه ابن با الف همراه است.

اگرچه برخی از این نوع ایرادها ممکن است جزیی و ناقابل محسوب شود اما ترویج چنین اشتباهاتی سبب می شود تا مردم به تدریج این اشتباهات را جزو فرهنگ تبلیغات دینی تلقی کنند و فقدان نظارت بر محتوا و شکل تبلیغات دینی باعث ترویج و گسترش این گونه اشتباهات در سراسر کشور می شود.

یکی از بانک هایی که به تازگی تاسیس شده برای تسلیت ماه محرم اقدام به نصب بنری بزرگ در سطح برخی از خیابان های تهران کرده و در این تبلیغ فقط یک ˈلˈ جا افتاده است ولی اهمیت مطلب زمانی مشخص می شود که بدانیم به جای ˈالسلام علیک یا اباعبداللهˈ با ˈاسلام علیک یا اباعبداللهˈ روبه رو می شویم.

همچنین در برخی از اطلاعیه هایی که برای برگزاری هیات های مذهبی در کوچه و خیابان های شهرمان خودنمایی می کند و از عزاداران حسینی دعوت می شود تا پای سخنرانی واعظان بنشینند؛ عبارت ˈحجت السلامˈ به جای ˈحجت الاسلامˈ دیده می شود.

این نوع اشکال ها معمولا در مواردی مشاهده می شود که تبلیغات دینی به صورت کتبی اعلام شده باشد و گرنه در بسیاری موارد ایرادهایی وجود دارد که به دلیل شفاهی بودن، از دید بسیاری افراد پنهان می ماند و فقط کسانی متوجه این نوع اشکال ها می شوند که در مراسم مذهبی حضور دارند. به عنوان نمونه برخی از مداحان و ذاکران اهل بیت(ع) هنگام خواندن زیارت عاشورا به حرکت های کلمات دقت نمی کنند.

پس از آن که یزیدیان دست راست حضرت ابوالفضل (ع) را قطع کردند؛ آن حضرت اینگونه حمایت خود را از امام زمان خود اعلام کرد و فرمود ˈانی احامی ابدا عن دینیˈ یعنی من همواره از دین خود دفاع می کنم ولی در برخی از کتیبه هایی که در مکان های عمومی شهر نصب شده؛ چنین آمده ˈانی احامی ابدا ان دینیˈ و این جمله از نظر ادبیات عرب مفهومی ندارد.

گاهی در کتیبه های فارسی نیز این اشتباهات خودنمایی می کند که به عنوان نمونه می توان به شعر جاودانه محتشم کاشانی اشاره کرد که در عزای حسین (ع) اینگونه سرود ˈباز این چه شورش است که در خلق عالم استˈ و در یکی از بندهای این شعر آمده است ˈبی نفخ صور خاسته تا عرش اعظم استˈ ولی نویسنده این مصرع ظاهرا آنچه را شنیده به رشته تحریر درآورده که ˈبی نفخ صور خواسته تا عرش اعظم استˈ.

به عقیده صاحب نظران هرچند مواردیادشده، شامل ایرادهای ظاهری است اما باید به محتوای کلمات و شعارهای مذهبی نیز دقت شود. مثلا به تازگی جمله ˈیا هادی الائمهˈ به مناسبت میلاد امام هادی(ع) در یکی از پارچه های تبلیغی در شهر که نظر را جلب می کرد که نشانگر ارادت نگارنده به محضر امام دهم (ع) بوده و قصد قربت نیز داشته اند اما در ادبیات عرب این جمله از نظر اعتقادی مشکلاتی را ایجاد می کند. چون با بیان این جمله امام دهم را هدایت کننده ائمه دانسته ایم.

شما هم اگر کمی به شعائر دینی و تبلیغی که به صورت نوشتاری مکان های عمومی و هیات های مذهبی شهرمان را زینت می بخشد؛ دقت کنید؛ شاید نکاتی را دریابید که تاکنون برای کسی جلب توجه نمی کرده اما همه وظیفه داریم برای ترویج آموزه های دینی به شکل صحیح تلاش کنیم.

مهمترین نکته ای که تبلیغ کنندگان دینی برای عزای حسینی باید به آن توجه کنند؛ دقت در منابع اصلی و دست اول است. چراکه منبع برخی از این نوشته ها یا شفاهی بوده و یا مراجعه به منابعی همچون اینترنت است.

بدیهی است علاوه بر دست اندرکاران هیات ها و تشکلات دینی، مسوولین فرهنگی کشور و همچنین منتشر کنندگان تبلیغات مذهبی مسوولیت برطرف کردن چنین ایراداتی را دارند تا نسل های آینده شاهد اشتباهات برخی و کوتاهی های برخی دیگر نباشند.

از: محمدرضا جعفرملک
ایرنا