کشتار شیعیان، باج دستگاه امنیتی پاکستان به تکفیری‌ها؟!

انفجار بمب در سال 2008 در کویته با 45 شهید، انفجار بمب در شهر کراچی در سال 2009 با 46 شهید، انفجار بمب در مراسم عزاداری امیرالمؤمنین(ع) در سال 2010 با 49 شهید، انفجار بمب در شهر کویته و در مراسم روز قدس در سال 2010 با 80 شهید، عملیات انتحاری در شهر پاچنار در سال 2012 با 50 شهید ، انفجار بمب در شهر کویته در ژانویه 2013 با 90 شهید ، انفجار بمبی دیگر در یک مسجد شیعیان در اواخر فوریه 2013 با 24 شهید و انفجار خونین روز شنبه با 84 شهید و بیش از 166 زخمی تنها نمونه هایی از اقدامات تروریستی علیه شیعیان در پاکستان است.

کشتار شیعیان در پاکستان این روزها به امری عادی تبدیل شده است. ظاهر امر این است که دستگاه نظامی و امنیتی پاکستان نه تنها قادر به کنترل تروریست های تکفیری نیست بلکه به گفته فرماندار بلوچستان پاکستان " در حالت ترس از تروریست ها به سر می برند". اما واقعیت امر چیز دیگری است. در تحلیل تروریسم به عنوان بیماری مزمن پاکستان که سال ها ست مردم، جامعه و سیاستمداران این کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است عوامل متعددی ذکر می شود که به ریشه های چهار گانه این پدیده شوم می پردازیم:

ضعف دولت مرکزی

پاکستان از سال 1947 پس از یک دوره مبارزات استقلال طلبانه به عنوان یک کشور مسلمان از هند جدا شد و اعلام استقلال کرد. از زمان تأسیس کشور پاکستان تاکنون همواره قدرت میان فرماندهان ارشد نظامی و نخبگان سیاسی و حزبی در گردش بوده است. رقابت نظامی ها با غیر نظامی ها برای کسب قدرت سابقه طولانی دارد و هرگاه زمینه داخلی فراهم شود، یکی از فرماندهان ارشد نظامی به بهانه حفظ امنیت و مبارزه با فساد اداری علیه دولت کودتا می کند و قول برگزاری انتخابات آزاد را می دهد.

اما تجربه نشان داده است که هیچ یک از آنان داوطلبانه قدرت را واگذار نکرده اند و برای سال ها بر سر قدرت مانده اند تا اینکه در شرایطی ناخواسته از قدرت عزل شوند. برای نمونه، می توان بر سر کار ماندن ژنرال ایوب خان تا شورش عمومی، بر سر کار ماندن ژنرال یحیی خان تا شورش و تجزیه بنگلادش نیز بر سر کار ماندن ژنرال ضیاء الحق تا سقوط مشکوک هواپیمای او اشاره کرد. ژنرال مشرف نیز در سال 1999 با کودتا علیه دولت نواز شریف و تبعید او به خارج از پاکستان توانست قدرت را در اختیار گیرد.

خود مشرف هم تقریبا همین گونه از قدرت برکنار شد و به لندن پناه برد. دولت مرکزی هم این روزها با چالش قضایی جدی مواجه است، به گونه ای که دستگاه قضایی پاکستان بارها حکم بازداشت مقامات دولتی این کشور از جمله نخست وزیر را صادر کرده است. تاریخ پاکستان نیز گواه بر این است که دولت مرکزی هیچ گاه کنترل جدی بر مناطق مختلف کشور نداشته و شاید بتوان ادعا کرد جریان های قدرتمند منطقه ای نفوذ بیشتری نسبت به حکومت مرکزی داشته اند.

گسترش وهابیت تکفیری سعودی

هرچند جریانات سلفی در پاکستان تحت تاثیر علمای دیوبندی قدمتی به سابقه وهابیت عربستان دارد اما نگرش صوفیانه و حُب اهل بیت مانع از رویکرد تکفیری این گروه ها شده است. از همین رو عربستان سعودی جریانات وهابی نزدیک به خود را در میان سلفی های شبه قاره تقویت کرده و تلاش دارد با تکیه بر شیعه کشی به خیال خود به رقابت با جریان شیعه که همیشه تحت تاثیر جمهوری اسلامی بوده است بپردازد.

مولوی احمد لودهیانوی از رهبران تکفیری سپاه صحابه پاکستان در توجیه اقدامات تروریستی خود می گوید :" چون شیعیان پاکستانی با ریختن به خیابانها قدرت خود را بیش از آنچه هست، جلوه می دهند و دولت پاکستان جلوی راهپیمایی و "خودنمایی" آنها را در ماه محرم نمی گیرد، مسلمانان طرفدار او "سرکوب قدرت نمایی" شیعیان را برای خود یک واجب شرعی می دانند.

" عربستان سعودی به دنبال تحولات منطقه و بیداری اسلامی در تلاش است با تاکید هر چه بیشتر بر اختلافات مذهبی در منطقه اتحادی جدید علیه توفق جمهوری اسلامی ایجاد نماید. سپاه صحابه و شاخه نظامی آن لشگر جنگوی که عامل کشتار اخیر در کویته می باشند هم از لحاظ مالی و هم از لحاظ ایدئولوژیک تحت حمایت مستقیم سعودی هستند.

تاکید سرویس های امنیتی فرامنطقه ای بر سیاست تفرقه

کشورهای غربی به ویژه آمریکا و انگلیس که حضور مستقیم خود را در منطقه بسیار پر هزینه برآورد می کنند و اخیرا نیز بحران مالی جلوی بسیاری از بلند پروازی های ایشان را گرفته تاکید دو چندان بر پیشبرد سیاست تفرقه در منطقه دارند. چندی پیش مجله فوربس در آمریکا با طرح الگوی مهار کمونیسم از طریق ایجاد تفرقه میان چین و شوروی بر دنبال کردن تفرقه میان شیعه و سنی توسط سرویس های امنیتی غربی تاکید کرده و بهترین راه مقابله با قدرت روز افزون اسلام سیاسی در منطقه را تقویت و تداوم جدال مذهبی مطرح می کند. نکته جالب آن که در این مقاله به طور مستقیم از ایجاد تنش های مذهبی در منطقه بلوچستان پاکستان نام برده شده است.

تکیه سرویس امنیتی پاکستان بر گروه های تکفیری در رقابت های منطقه ای

مهمترین عامل جولان تروریست های تکفیری در پاکستان را باید همسویی دستگاه امنیتی این کشور (آی اس آی) و تروریست های تکفیری دانست. رقابت پاکستان با هند در کشمیر و افغانستان موضوعی است که سرویس امنیتی این کشور تنها با تکیه بر جریان های تروریستی و گرایشات تند مذهبی می تواند از آن موفق بیرون آید.

این که طالبان زاییده دستگاه امنیتی پاکستان است و یا گروه حقانی بازوی اجرایی آی اس آی است بر کسی پوشیده نیست. سیاست امنیتی که علاوه بر ایجاد هزینه برای کشورهای همسایه تاثیراتی را بر امنیت داخلی پاکستان نیز داشته است به بیان دیگر شاید بتوان گفت کشتار شیعیان باج دستگاه امنیتی پاکستان به تروریست های تکفیری است.