میراث واتیکان برای فرانسیس اول - از رسوایی های اخلاقی تا فساد مالی

صدای شیعه: چهارشنبه شب حدود 150 هزار نفر حاضر در صحن کلیسای ˈسن پی یتروˈ در شهر رم پایتخت ایتالیا و میلیون ها علاقه مند در کشورهای مختلف، توافق 115 کاردینال عضو شورای پاپ جدید و 76 ساله را با دیدن دود سفید از دودکش کلیسای سیستینا شاهد بودند شناختند.

پاپ بندیکت شانزدهم ماه فوریه 2013 در یک اقدام بی سابقه در 600 سال گذشته، از این مقام استعفا داد که همزمان رسانه ها خبر دادند، ادامه رسوایی های گسترده همجنسگرایی بین خادمان مذهبی این کلیسا، کودک آزاری های جنسی بسیاری از کشیشان کاتولیک در کشورهای مختلف و فساد مالی بانک یور بوده دلیل این استعفا بوده، زیرا پاپ سابق نتوانست به نتیجه مورد نظر خود برای حل این مسائل دست یابد.

مهمترین مساله برای کلیسای کاتولیک در سراسر جهان که به صورت گسترده در رسانه ها انتشار یافته است، همجنسگرایی بین کشیشان و سوءاستفاده آنان از کودکانی است که خانواده ها برای آموزش مذهبی به کلیسا می فرستند.

کلیساهای کاتولیک در آمریکا، اتریش، آلمان و حتی ایتالیا مرکز واتیکان، شاهد بیشترین جنجال های در این زمینه بوده اند که دهها پرونده قضایی حل نشده یا منجر به توافق با پرداخت میلیون ها یورو خسارت به قربانیان را شامل می شود و استعفای برخی اسقف ها به اتهام پنهانکاری در این زمینه را نیز در پی داشته است.

کارشناسان معتقدند، واتیکان هنوز براساس قانون سولیبات و دیدگاه سنتی چند صدساله خود، مخالف ازدواج و تشکیل خانواده توسط کشیشان و خواهران راهبه موظف خدمت به کلیسا است که این امر دلیل رشد روزافزون انحراف اخلاقی بین خادمان کلیسا می باشد.

واتیکان با این دیدگاه که خادمان به خداوند، کلیسا و مسیح باید تمام وجود و هستی خود را وقف خدمت به مذهب کنند، ازدواج کشیشان و خواهران راهبه را منع کرده است و بر اجرای جدی آن نیز تاکید می کند، بگونه ای که در صورت تخلف، باید از ادامه زندگی خانوادگی چشم بپوشند یا در صورت سرپیچی، از گروه خدمتگران موظف خارج شوند و مانند دیگر مردم زندگی کنند.

کارشناسان اجتماعی و همچنین بسیاری از مقامات سابق کلیسای کاتولیک معتقدند که قانون منع ازدواج بین خادمان این مذهب، ریشه در مسیحیت ندارد و یک بدعت می باشد و تا زمانی که این منع برداشته نشود، فساد زیرزمینی بین خادمان کاتولیکی و قربانی شدن شمار بیشتر کودکان ادامه خواهد یافت.

چندی پیش نیز کارل گراف رییس کلیساهای کاتولیک برن سوییس مخالفت خود را با اجباری کردن قانون ممنوعیت ازدواج کشیش ها اعلام کرد و گفت: باید این قانون برچیده شود.

با توجه به اینکه رسانه ها در نخستین واکنش به انتخاب پاپ جدید اعلام کردند که برگو گلیو به اردوگاه فوق محافظه کاران واتیکانی نزدیک است، پیش بینی کردند که امیدها برای تغییر رویکرد سنتی واتیکان به مسائل روز و حل بحران کمرنگ تر خواهد شد.

بحران کودک آزاری جنسی کشیشان و انحراف اخلاقی که با جلوه همجنسگرایی تبلور یافته است، بزرگترین ضربه را به جایگاه این مذهب بین یک میلیارد و 200 میلیون نفر پیرور آیین کاتولیک وارد کرده است.

همچنین این موضوع که زن در مذهب کاتولیک اعتبار بسیار کمتری از مردان تا حد نادیده گرفته شدن دارد، سبب شده است بیشترین واتیکان گریزی بین زنان در غرب مشاهده شود.

از نگاه کارشناسان، این موضوع که تمامی 115 عضو شورای انتخاب پاپ مرد هستند و حتی یک زن در این جمع حضور ندارد، نشان می دهد که زنان بیش از همه قربانی این دیدگاه هستند در حالیکه جایگاه والای حضرت مریم (س) مادر حضرت عیسی مسیح (ع) بزرگترین دلیل گسترش مذهب مسیحیت در عصر قدیم بوده است.

از سوی دیگر، زنان که حتی نمی توانند در آیین کاتولیک کشیش شوند و در این جایگاه خدمت کنند، فقط از این امکان برخوردارند که در حد خواهران دینی یا راهبه امور سطح پایین و صومعه ها را انجام دهند و از دستورهای کشیشان پیروی کنند در حالیکه در دیگر شاخه های مسیحیت این محدودیت ها و موارد دیگر کمتر یا اصلا وجود ندارد.

همچنین کارشناسان اجتماعی و دینی، تاکیدات مکرر حضرت عیسی مسیح (ع) مبنی بر اینکه خانواده نهاد مقدسی است و فروپاشی آن نیز گناهی بزرگ است، سبب شده واتیکان با ادامه اجرای قانون سولیبات در برابر یک تعارض مذهبی قرار گیرد.

همچنین مقاومت کلیسا در برابر تغییرات زندگی از جمله اصرار بر منع استفاده از وسایل تنظیم خانواده سبب شده است، این موضوع بدون اینکه راه حلی برای آن پیدا شود، دلیل دیگری برای انزوای واتیکان بین پیروان این مذهب باشد که از نگاه کارشناسان نادیده گرفتن گسترده این دستور واتیکانی، نشانه دیگری برای لزوم ایجاد تغییرات عمده در دیدگاه سنتی کلیسای کاتولیک است.

افزون بر این موارد، فساد کهنه ولی تازه فاش شده مالی بانک واتیکان یا ˈیورˈ که دامنه بین المللی آن از چندی پیش به این سو، مرکز مذهب کاتولیک را در تنگنا قرار داده است، جایگاه معنوی این کلیسا را بیشتر متزلزل کرده است.

هنوز خبر انجام اقدامی جدی برای برخورد با این فساد مالی توسط واتیکان که به عنوان کشوری مسقل در رم فعالیت می کند، منتشر نشده است و گزارش ها نشان می دهد که ابهامات موجود حتی می تواند دامن مقامات ارشد اجرایی و بانکی کلیسای کاتولیک رادر برگیرد.

افزون بر این پرونده، درآمدهای بسیار زیاد مالی کلیسای کاتولیک در سراسر جهان بویژه آمریکا به عنوان اخذ مالیات کاتولیکی از پیروان این مذهب و املاک و دارایی های فراوان در کشورهای مختلف بویژه شهر رم و ایتالیا همراه با نبود یک گزارش آشکار مالی، سبب شده واتیکان که فقط محل فعالیت و زندگی حدود 1000 نفر از اسقف ها و مقامات بلندپایه این مذهب است، در برابر اتهام ابهام و فساد مالی قرار گیرد.

از سوی دیگر، هرچند محافل نزدیک به واتیکان تلاش می کنند معرفی برگو گلیو با ملیت آرژانتینی را نخستین تغییر در سنت کهنه انتخاب پاپ اروپایی را بزرگنمایی کنند، اما همزمان منتقدان اعلام کرده اند، با توجه به اینکه پدر پاپ جدید ایتالیایی بوده است، این انتخاب در چارچوب تلاش واتیکان برای حفظ قدرت اروپا در کلیسای جهانی کاتولیک بوده است.

با توجه به اینکه بیش از 43 درصد جمعیت کاتولیک ها در آمریکای لاتین زندگی می کنند، پیش از آغاز نشست های انتخاب پاپ، لزوم انتخاب یک غیراروپایی یا سیاهپوست به عنوان ضرورت شکستن انحصار قدرت اروپایی ها در واتیکان مطرح شده بود که از نگاه کارشناسان انتخاب برگو گلیو کمترین پاسخ ممکن به این خواسته ارزیابی شده است.

واتیکان هرچند پس از برگزاری چهار نشست فوق محرمانه شورای کاردینالی و انتخاب پاپ جدید، این پرونده را بست، ولی باید نفوذ موازی و معنوی پاپ بازنشسته بندیکت شانزدهم را که در مدت بیش از هفت سال حضور خود در این مسند، به یک شخصیت بین المللی تبدیل شده است را نیز بپذیرد.

همزمان برگو گلیو در جایگاه پاپی باید افزون بر تلاش برای حل پرونده های نابسته و جنجالی که در رسانه ها و محافل مذهبی کاتولیکی دلایل استعفای پاپ سابق اعلام شده است، برای بازیابی اعتماد مذهبی، اخلاقی و مالی از دست رفته میلیون ها کاتولیک به این کلیسا تلاش کند.

اما از نگاه کارشناسان، با توجه به اینکه بررسی ها نشان می دهد، پاپ های سابق نتوانستند در این موارد موفق شوند، فرانسیس اول هم با توجه به کهنسالی و پیچیده بودن لایه های پنهانی قدرت در واتیکان، شانس بیشتری از اسلاف خود بویژه پاپ سابق نخواهد داشت.

اکنون پاپ جدید نیز به عنوان میراث دار دوران تفتیش عقاید در اروپا و غرب که از نگاه کارشناسان سیاه ترین پرونده کلیسای کاتولیک در دوران حاکمیت واتیکان (پیش از رنسانس) شناخته می شود، باید برای پرسش های کهنه و نو مطرح در افکار عمومی کاتولیک ها، پاسخ های منصفانه همراه با مسئولیت پذیری بیابد تا خلاف پیشینیان خود، کارنامه قابل قبولی از خود برجای گذارد.

از: هادی مولوی نیا
ایرنا