پرداخت به ظواهر قرآن حتی برای مذهبیون مقدم بر تدبر است

صدای شیعه: حجت الاسلام والمسلمین یعقوب جعفری، مولف "تفسیر کوثر" درباره ضرورت تدبر در کتاب وحی در گفتگو با قدس آنلاین گفت: قرآن کتاب آسمانی است مشتمل بر معارف بلند عقلی، اجتماعی و .. برای همه نسل ها در همه اعصار یعنی به گونه ای نازل شده که هر نسلی در هر زمانی می توانند از آن بهره ببرند و این جنبه اعجاز قرآن است، البته زمانی محقق می شود که در آیات الهی تدبر شود از این رو است که بارها در مصحف شریف بارها بر تدبر در آیات الهی توصیه می شود و بالاتر از آن خداوند به پیامبر (ص) می فرماید ما قرآن را بر تو نازل کردیم تا در آن تدبر کنند یتدبروا آیاته.
وی اظهار کرد: یعنی هدف از نزول تدبر در قرآن است تا در معانی بلند آن اندیشه شود و هر فرد متناسب با استعداد خود به مفاهیم عالیه آن دست یابد. البته نکته مهم آن است که تدبر در آیات وحی نباید به تفسیر به رای منتهی شود، بلکه باید مرز میان این دو را شناخت نه اینکه به اسم تدبر تفسیر به رای کرد و نظریات شخصی و برداشت های شخصی را به سخنان الهی نسبت داد.
حجت الاسلام جعفری در تشریح تفاوت های میان تدبر و تفسیر به رای بیان کرد: تفسیر به رای کاری مذموم بوده و مجازات آن دوزخ است؛ ما در تدبر ما هیچگونه پیش فرضی نداریم بلکه خالی الذهن به آیات الهی مراجعه می کنیم در حالی که در تفسیر به رای، شخص با رای و پیش فرض می کوشد آیات را فرایض شخصی خود تطبیق دهد.
مولف "تفسیر کوثر" درباره راهکار پرهیز از وقوع چنین شرایطی تصریح کرد: باید در گام نخست روخوانی و صحیح خوانی قرآن را فرا گرفت، البته در اینجا جزئیات تجویدی مدنظر نیست، در گام بعدی باید فهمی هر چند اندک از آیات داشت نمی توان انتظار داشت که کسی بدون فهم معنای آیه بتواند در آن تدبر کند، پس از آن به مرحله تدبر می رسیم البته به شیوه ای محتاطانه که به تفسیر به رای نینجامد.
وی ادامه داد: به طور کلی می توان گفت تدبر نوکری قرآن با ذهنی خالی از مفروضات است البته در مرحله تدبر برخی از آیات، آیات دیگر را تفسیر می کنند از این رو برای تدبر، در کنار تسلط بر روخوانی و صحیح خوانی و فهم ظاهری آیات، علم و آگاهی و آشنایی با تفسیر نیز نیاز است.
حجت الاسلام جعفری با اشاره به غفلت جامعه از بحث تدبر در قرآن علی رغم تاکید دین و معصومان (ع) ابراز کرد: متاسفانه جامعه ما حتی مذهبیون اهمیت بیشتری را برای فعالیت های ظاهری قرآن همچون روخوانی و روانخوانی، حفظ قرآن و فراگیری قرائت های مختلف قائل هستند اگرچه همه اینها در جای خود ارزشمند و مطلوب و لازمه انس جامعه با قرآن است اما باید زمینه ساز تدبر در کلام الهی شود.
وی تاکید کرد: اما در عمل می بینیم توجه ما به مصحف شریف معطوف به صوت و لفظ آن است نه تفسیر و تدبر چراکه آن را کاری سخت می دانند از این رو تدبر در قرآن در جامعه اسلامی ما چندان جا نیفتاده است.
حجت الاسلام جعفری با بیان اینکه بعضی از تفاسیر هم ثقیل و فراتر از ذهن مخاطب عام است، عنوان کرد: تفاسیر باید به گونه ای تالیف شود که مخاطب عام از اقشار مختلف توان فهم آن را داشته باشد، البته باید توجه داشت کسی که عاشق قرآن باشد راه فهم و درک آن را نیز پیدا می کند.
وی خاطرنشان کرد: بعضی از تفاسیر فلسفی، برخی عرفانی و ... است در حالی که می توان با نگارش تفاسیر به زبان روز و قابل فهم زمینه بهره مندی همه اقشار و تدبر در آیات الهی را برای آنها فراهم کرد.