استخاره مجازی به دليل ماهيت از پيش تعيين‌شده‌ آن صحيح نيست

حجت‌الاسلام والمسلمين سيدعباس موسوی‌مطلق، پژوهشگر، محقق و نويسنده کتب مذهبی در گفت‌وگو با خبرگزاری بين‌المللی قرآن(ايکنا) با اشاره به رعايت نکته‌هايی در مورد استخاره تصريح کرد: در مورد استخاره لازم است چند نکته را مد نظر قرار داد، يکی از اين موارد لفظ خود استخاره است. عملی که در حال حاضر در روايات مرسوم است فقط به اين معنا نيست و به معنی طلب خير کردن از خدای متعال در کارها است.

وی افزود: برای هر کاری دو رکعت نماز خواندن و طلب خير از خدا کردن در روايات با دستور‌العمل‌های مختلفی آمده است. لفظ استخاره که در جامعه شايع شده است برای يک عمل خاص است که معمولا با قرآن و تسبيح انجام می‌شود و برای اين است که اگر در کاری در تحير ماندند و خوب يا بد آن را نمی‌دانستند، استخاره کنند.

موسوی‌مطلق با اشاره به روش‌های مختلف استخاره گرفتن بيان کرد: استخاره با قرآن که شرايط و دستورالعمل خاص و متفاوت با کيفيت خودش را دارد. استخاره با تسبيح است که آن هم در روايات و سيره بزرگان آمده است و يا استخاره همراه با نماز هم که کيفيت يکی از آنها در مفاتيح‌ الجنان بيان شده است.

ابتدا تعقل بعد مشورت و بعد از آن استخاره

اين پژوهشگر مذهبی ادامه داد: چيزی که بين جامعه مرسوم است استخاره برای هر کار است و قالب مردم آن را انجام می‌دهند و استخاره می‌گيرند، اما يک نکته در اين مورد دچار غفلت شده است و آن انجام استخاره در مرحله سوم هر کاری است. مرحله سوم يعنی ابتدا تعقل بعد مشورت و بعد از آن استخاره. به معنی اينکه اگر عقل در تشخيص يک موضوعی درماند و در دوراهی و تحيير باقی ماند و مشورت هم در نتيجه جواب داده نشد آن زمان است که انسان کار را به استخاره واگذار می‌کند. اما امروزه خيلی از افراد در ابتدای هر کاری رو به استخاره می‌آورند.

آينده‌نگری در جايگاه استخاره نيست

وی با اشاره به مواردی که در آن نبايد استخاره گرفت تصريح کرد: در امر استخاره بايد دانست که در چه مواردی لازم به استخاره است. بسياری از استخاره‌ها که افراد می‌خواهند و فراوان ديده می‌شود و در جايگاه استخاره نيست، آينده‌نگری است. فردی تماس گرفته بود و استخاره می‌خواست و بعد از گرفتن استخاره سوال کرديم که استخاره برای چه موضوعی بود می‌گويد می‌خواهم بدانم دانشگاه قبول می‌شوم يا نه! جواب اين سوال معلوم است و نيازی به استخاره نيست. اگر کسی درس بخواند موفق می‌شود و اگر نه وارد دانشگاه نمی‌شود.

وی ادامه داد: افراد در معامله که هيچ چيز آن معلوم نيست و طبق هيچ ضابطه‌ای نمی‌باشد هم استخاره می‌گيرند که آيا در اين معامله سود خواهم کرد يا خير و جواب ما به اين افراد اين است که اگر طبق اصول حرکت کنيد سود خواهی کرد و يک حساب کاملا عقلی است و جايگاهی برای اين موارد در استخاره وجود ندارد. افرادی در مورد سقط بچه تماس‌ می‌گيرند و استخاره می‌خواهند و بايد گفت که جواب اين هم معلوم است چرا که خلاف شرع و اسلام است و نيازی به استخاره نيست ولی اين خانواده‌ها توقع دارند که با استخاره اين موارد را حل کنند و خيال خود را راحت کنند.

فلسفه استخاره ارتباط با خدا به واسطه دعا و تلاوت ذکر است

موسوی‌مطلق با اشاره به استخاره‌های مجازی که به تازگی استفاده از آن زياد هم رواج پيدا کرده است گفت: در استخاره‌های مجازی و اينترنتی که امروزه رواج پيدا کرده است، بحثی که مسلم است خود استخاره گرفتن است و خود استخاره گرفتن‌ها هم مراحل و مراتبی دارد که انجام آن لازم است. گيرنده استخاره يعنی فردی که استخاره را انجام می‌دهد در نتيجه استخاره مؤثر است و بايد بدانيم که در استخاره‌های مجازی چنين چيزی وجود دارد يا خير؟ لازم است بدانيم فلسفه استخاره هم ارتباط با خدا به واسطه دعا و يا تلاوت ذکر و طلب خير کردن از خداوند است.

اين محقق و نويسنده مذهبی ادامه داد: در مواردی که به ديگران گفته می‌شود، استخاره بگيرند در واقع اظهار شايستگی نداشتن باطن فرد متقاضی استخاره است که نمی‌تواند با خدای خودش ارتباط گيرد و فرد ديگری را برای استخاره و ارتباط با خدا شايسته دانسته است و اين هم برای اين است که مشورتی صورت گيرد و او با خدای متعال در اين امر اقدام به استخاره و طلب خير کند.

وی تصريح کرد: استخاره‌هايی که امروزه رواج پيدا کرده و می‌گويند به سراغ عالم ربانی و افراد خودساخته و افراد اهل توجه دقت و ذکر و رياضت برويد که استخاره را ايشان برای شما انجام دهند به خاطر ارتباط و نزديکی بيشتر اين افراد با خداوند و در نتيجه استخاره بااعتبارتر است. خود افراد هم می‌توانند برای خودشان استخاره بگيريند اما با شرايط و مراحل خاص که آن هم برای اهل باطن مراحلی دارد.

موسوی‌مطلق با بيان خاطره‌ای از استاد خود مرحوم آيت الله کشميری گفت: در محضر مرحوم آيت‌الله کشميری بودم و مکرراً می‌ديدم که ايشان استخاره می‌کنند و جواب هم می‌دهند. ايشان با تسبيح استخاره می‌گرفت و زمانی هم که نجف اشرف بودند روزانه براساس منقولات 700 استخاره می‌گرفتند که هم با قرآن و هم با تسبيح بود اما بنده بيشتر با تسبيح ديده‌ بودم. از ايشان سوال کردم که جواب‌های استخاره چگونه مشخص می‌شود؟ گفتند: گاهی آيه مورد نظر استخاره جلوی چشمم و روی تسبيحم نقش می‌بندد، گاهی در گوشم ملائکه الهی می‌گويند که اينچنين بگو و گاهی اوقات هم به دلم الهام می‌شود و مثالی زدند که حالت استخاره گيرنده و معبر خواب گاهی مانند حالت يک شاعر است که طبع شعر آن گل می‌کند و شعری می‌گويد.

اين محقق و پژوهشگر مذهبی در مورد چگونگی استخاره گرفتن گفت: استخاره و نحوه گرفتن آن يک علم است مخصوصا استخاره با قرآن که بعضاً مشاهده می‌شود افراد انجام می‌دهند و جواب هم می‌دهند از حروف اوليه صفحه قرآن متوجه آن می‌شوند. برای مثال هرجا که «اوَلَم» آمد به اين معنی است که اين استخاره خيلی بد است و اصلا نبايد به آن عمل کرد و دنبال آن نروند.

استخاره يک امر باطنی در ارتباط با خدا است

وی در مورد امر باطنی استخاره افزود: در بعضی از موارد استخاره افراد از ضمير خبر می‌دهند که نمونه‌هايی هم داريم مانند مرحوم آيت‌الله لنگرودی که خدمت جناب آقای مرحوم قاضی بودند. می‌گفتند در خدمت ايشان بوديم که استخاره‌هايی می‌‌گرفتند که همه‌ آنها درست بود. آيت‌الله لنگرودی از ايشان سوال کرده بودند که آقا اين استخاره‌ها که در قرآن نيست چطور آنها را می‌گوييد ايشان می‌گفتند فردی که از در داخل می‌شود و نزد من می‌آيد ما تا آخر کار آنها را می‌بينيم فقط قرآن را باز می‌کنيم که فرد باور کند و لقب غيب‌گويی را ندهد. نتيجه‌ای که از اين موارد به دست می‌آيد اين است که استخاره يک امر باطنی و در ارتباط با خدا است.

دراستخاره‌های مجازی بايد تأمل کرد

موسوی‌مطلق تصريح کرد: در استخاره‌های مجازی و اينترنت و مواردی که مرسوم شده است بايد تأمل کرد چرا که اين امر باطنی است و بايد دانست آيا ارتباط با خداوند در اين موارد ايجاد می‌شود يا خير؟ و نفس انجام دادن و يا ندادنش را هم بهتر است از فقها و مراجع سؤال شود. به نظر می‌رسد که اينگونه استخاره‌ها مطلوب نيست و بنده نه اينکه آنها را رد کنم ولی اعتمادی به اين استخاره‌ها ندارم. يکی از مواردی که به اين استخاره‌ها اعتباری نيست ماهيت از پيش تعيين شده آنها است.

وی در آخر با بيان اينکه هر فردی می‌تواند برای خودش استخاره بگيرد گفت: خود فرد هم می‌تواند برای خودش استخاره بگيرد و نيازی نيست که به بزرگان عرفان مراجعه کنند. تنها لازم است مراحل انجام آن را که در مفاتيح‌ الجنان آمده است، رعايت کنند.