عرفان رعایت حق‌الناس و حق‌الله است، نه انجام کارهای خارق عادت

وی با تأکید بر این موضوع که امام علی(ع) عرفان‌اش عرفانی جامع‌نگر بود، با نقل روایتی گفت: روزی امیرالمؤمنین(ع) مشغول کار کردن برروی زمین بود و عرق از پیشانی مبارکش جاری شده بود که دنیا خود را به شکل زنی بسیار زیبا درآورد و در برابر حضرت ظاهر گشت و به امام علی(ع)گفت با من ازدواج می‌کنی؟ امام فرمودند: تو کیستی؟ گفت أنا الدنیا. امام پاسخ دادند من سال‌هاست که تو را سه طلاقه کرده‌ام. امام علی(ع) در حالی این را گفتند که مشغول تلاش و کار بودند؛ یعنی اگر من تلاشی هم دارم در مسیر نور الهی آن را می‌بینم.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران ادامه داد: عارف نگرش‌اش عوض می شود، اما از زن و فرزند و زندگی دست نمی‌کشد، بلکه این نگرش عارف است که عوض می‌شود.

حجت‌الاسلام خسروپناه افزود: درجه‌ای از معرفت الهی را هر انسانی حتی کسی که هیچ تحصیلی هم ندارد، می تواند کسب کند؛ مثلا مرحوم رجبعلی خیاط و مرحوم دولابی از جمله کسانی بودند که هیچ تحصیل خاصی هم نداشتند، اما به درجاتی عرفانی رسیده بودند، البته اگر کسی فلسفه و عرفان نظری کلاسیک بخواند، ممکن است بتواند نگرشی عمیق‌تر بیابد، اما از طرفی کسانی هم هستند که استاد عرفان هم هستند، اما به درجه‌ای نرسیده‌اند، بنابراین تحصیلات در این وادی معیار نیست. من در یکی از روستاها خدمت عارفی رسیدم که هیچ تحصیلی هم نداشت و حتی قرآن هم از روی ترجمه‌اش می‌خواند. این عارف بزرگ چنان با زبان محلی با خدای خود زلال و پاک صحبت می‌کرد و چنان به درجه‌ای از عرفان رسیده بود که انسان به توحیدش غبطه می‌خورد.

وی ادامه داد: اگر انسان با خودش صادق باشد و بخواهد مسیر را درست طی کند، خداوند به او کمک خواهد کرد و به مراحلی خواهد رسید و بعد پیچیدگی‌هایی وجود دارد که در این زمان است که به استاد نیاز دارد، ولی استاد عرفان باید عارف مجتهد باشد، اما اگر شاگردی اهل باشد استاد عارف خودش او را پیدا خواهد کرد.

رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با معرفی کتاب مقالات محمد شجاعی به توضیح کوتاهی از مراحل عرفان پرداخت و گفت: اولین منزل عرفان یقظه است و این به آن معناست که انسان باید بیدار شود و بداند به جز این دنیا، دنیای دیگری هم وجود دارد؛ یعنی از غفلت بیدار شده و بداند دل بستن به سیاست و ثروت و علم انسان را غافل خواهد کرد. مرحله دوم عرفان توبه است و توبه به معنای پاک کردن خود از آلودگی‌هاست، منزل بعدی طلب است و طلب یعنی این که از خداوند فضائل را طلب کنیم که یکی از مهم‌ترین فضائلی که به انسان عارف داده می‎شود، احسانی است که عین ذات عارف می‎شود و مرحله چهارم عرفان مراقبت از فضائلی است که خداوند عنایت کرده است.

حجت‌اسلام خسروپناه با اشاره به این مطلب که عرفان در واقع تلاش برای شناخت خداوند و انسان است تصریح کرد: بسیاری عرفان را در طی‌الارض، انجام کارهای خارق عادت و سیر و سلوکی خاص می‌دانند، اما عرفان در همین زندگی روزمره است، زیرا عرفان رعایت حق‌الناس و حق‌الله و پیداکردن و اصلاح ضعف‌های رفتاری‌مان است. فردی خطاب به پیامبر(ص) گفت: یا رسول‎الله(ص) چه کنم تا از دنیا رفتم اهل بهشت شوم؟ پیامبر فرمود پیشانی پدر و پای مادرت را ببوس. پرسید اگر از دنیا رفته باشند چه؟ فرمود قبرشان را ببوس. بنابراین اگر جوانی دنبال عرفان باشد باید از او پرسید که مثلاً تا چه اندازه به پدر و مادرش احترام می‌گذارد.

وی در بخش پایانی سخنان خود گفت: ساده‌ترین راه برای رسیدن به قرب الی‌الله شهادت و پس از آن، بهترین راه اخلاص است.