بانک‌ها از سیستم ربوی غرب الگوبرداری نکنند

حجت الاسلام مصباحی مقدم نیز در این همایش گفت: اینکه می توان اقتصاد را بدون سیستم بانکی اداره کرد یا نه سؤال بسیار مهمی است. در گذشته یک نفر که پولی داشته و توان کارکردن نداشته به یک نفر که تاجر یا تولید کننده بوده پولش را می داد تا با آن پول سرمایه گذاری کند اما امروزه این روش نمی تواند کارایی داشته باشد زیرا انقدر جمعیت پول دهندگان زیاد شده است که نیازمند نهاد واسطه ای هستیم که وجه های متعدد را جمع آوری کند و یا همین وجوه را در اختیار افرادی بگذارند که جویای سرمایه گذاری در شغل خویش هستند. حالا اسم این نهاد واسطه ای را بانک یا هر چیز دیگر می خواهید بگذارید. واسطه مالی  و پولی غیر قابل انکار است. زيرا اگر چنين واسطه اي نباشد مشکلاتي پيش آمده و داد و ستد دو يا چند جانبه نمي تواند در ابعاد بزرگ تامين مالي شود.

وی افزود: اشکال دوم نبود نهاد واسطه ای این است که وجوه خرد از چرخه مالی خارج می شد. شبیه این مسئله این است که در قدیم یک نفر که می خواست خانه بخرد یا اجاره کند یکی یکی از خانه های محله می پرسید که خانه برای فروش یا اجاره دارید یا نه ولی امروز با نهاد واسطه ای(بنگاه های مسکن و املاک) اطلاعات همه خانه ها در آنها یافت می شود.

این اقتصاددان ادامه داد: در غرب بانک‎ها با بهره کار می کنند. سالانه یا ماهانه و یا روزانه  متناسب به مقدار پول و زمانی که پول در آن بانک خوابیده است بهره تعلق می گیرد. باید گفت بهره چیزی جز همان ربا دادن نیست که شریعت آن را جنگ با خدا و رسولش تعبیر کرده است.

مصباحی مقدم تصریح کرد: باید به همان شیوه که در گذشته یک تاجر یا یک تولید کننده از کسانی که مالی داشتند و توانایی کارکردن با آن را نداشتند پولشان را می گرفت و در کار سرمایه گذاری می کرد و سودی که می ماند 50 به 50 یا 40 به 60 بین تاجر یا تولید کننده و پول دهندگان تقسیم می شد، عمل کرد. هر چند که ممکن بود ربا خواری هم موجود بوده که ربا خوار شرمنده می شد. بايد اين رفتار امروزه توسط واسطه مالي اجرايي شود و نبايد به دنبال پارادايم ديگري باشيم هرچند که در ساير سرزمينها ربا رسما رايج است. باید بین دوران رونق و دوران رکود و تجارت با آن پول یا تولید با آن پول تفاوت قائل شویم و سود و زیان آنها را هم در نظر بگیریم. ما اسم سپرده گذاری ها را عقد مشارکت گذاشته ایم ولی چیزی به اسم مشارکت در بانکها وجود ندارد. تمام بار هزینه ها به دوش بنگاه های اقتصادی است حالا این بنگاه ها خواه سود کنند یا ضرر دهند باید سود بانکها را بپردازند.

وی افزود: این بحثها که سود بانکی را بالا یا پائین بیاوریم روش و شیوه بانکداری ربوی است و نه اسلامی زیرا در بانکداری اسلامی کاری نداریم که نرخ سود اعلامی از سوی بانک چقدر است و نباید نرخ سود تعیین کرد اما متأسفانه بانک های ما در میزان نرخ سود دادن با هم رقابت می کنند که این محل اشکال است. در بانکداری اسلامی سود و زیان وام گیرندگان مد نظر است. برای اینکه سپرده گذاران بسیارند به هر حال بانک سود می دهد؛ ممکن است تعدادی ضرر کنند اما در مجموع برایند سپرده ها سود حاصل می شود. مردم هم خواهان سپرده گذاری در این چنین بانکهایی هستند زیرا پولشان را از راه زحمت و حلال به دست آورده اند نمی خواهند در سیستم ربوی به حرام آلوده شود.

در این همایش نیز دکتر توتونچیان به خاطرات 30 سال گذشته خود در نگارش کتابش که برنده کتاب سال شده بود  پرداخت و گفت: اقتصاد هنجاری و اثباتی داریم. غربی ها وقتی که نرخ بهره را وارد می کنند آن را جزو اقتصاد هنجاری لحاظ می کنند و در بانکداری غربی، باید به سپرده ها بهره تعلق بگیرد اما باید گفت چه کسی ثابت کرده است که در دنیا به سرمایه بھره تعلق می گیرد برای اینکه با ابزارھای تحلیلی نمی توان ارزشھای ھنجاری را نفی و اثبات کرد.

وی گفت: در غرب برای مدیریت بانکها هم بهره در نظر گرفته می شود و آنرا جزیی از نیروی انسانی حساب می کنند اما بقیه سود، مال صاحبان سهام است. شیطنت هایی در این زمینه می کنند. اما در بانکداری اسلامی، بانک درصدی را به عنوان حق الوکاله و کارمزد بر می دارد و دیگر کاری به تورم و بهره یکسان ندارد و به میزان سودی که حاصل شده بین سپرده گذاران تقسیم می کنند. / مهر