(
امتیاز از
)
ترکیه و داعش ، برگه هایی که ورق می خورد
صدای شیعه: علاوه برضرورت توجه به شناخت شناسی داعش ، تحلیل مواضع و دیدگاه دولتهای منطقه در قبال این گروه نیز حائز اهمیت است. اهمیت مسئله آنجا است که ظهور و حیات داعش ، تابعی از تضادها و طرحهای بازیگران منطقه ای و بین المللی برای برهم زدن نظم سیاسی مناطق شمالی خاورمیانه است .
در این میان ، نگرش و رویکرد منطقه ای ترکیه و عربستان ، که متهم به تجهیز و حمایت از داعش هستند ، قابل تامل است . به ویژه که در ماههای اخیر ، به موازات تشدید تحرکات داعش در مناطق شمالی سوریه بخصوی کوبانی ، نگاهها متوجه رفتار ترکیه در قبال فعالیت های داعش شده است .
آنچه در این مدت بیشتر به چشم آمده ، مماشات ترکیه با داعش است . از مواضع مقامهای ترکیه این گونه برداشت می شود که آنکارا در تقابل با گروه داعش نیست ، بلکه حامی ادامه حیات و حضور این گروه در مناطق هم مرز با عراق و سوریه است.
در تحلیل رفتار ترکیه در قبال داعش نمی توان تنها به کلیاتی که در عرصه رسانه ای مطرح است ، بسنده کرد ، استناد به مصادیق ارتباط ترکیه با داعش و تطبیق آن با راهبرد منطقه ای این کشور ، می تواند مدل واقع گرایانه تری در بررسی این پدیده باشد. تاکنون گزارش و اظهار نظرهای متعددی از سوی رسانه ها و رهبران احزاب مخالف دولت ترکیه درباره حمایت های آنکارا از داعش منتشر شده است.
در بیرون ازترکیه ینز احتمالات مربوط به حمایت های این کشور از داعش ، به موضوعی قابل توجه در محافل سیاسی ، رسانه ای و تحقیقاتی تبدیل شده است. اخیرا" موسسه مطالعات حقوق بشر دانشگاه کلمبیا در پژوهشی ، به بررسی پیوندهای میان ترکیه و گروه داعش پرداخته است.
این پژوهش ، اسنادی را مورد تاکید قرارمی دهد که درآن ، آشکارا به نقش ترکیه در تجهیز، حمایت لجستیکی و حمل و نقل ، آموزش ، ارائه خدمات درمانی ، خرید نفت ، عضو گیری و کمک به داعش ، پرداخته است . دانشگاه کلمبیا پس از جمع آوری این مستندات ، گروهی از محققان آمریکایی ، اروپایی و ترکیه را مسئول بررسی دقیق اتهامها علیه ترکیه کرده است.
در گزارش دانشگاه کلمبیا و گزارش هایی دیگری که قبلا دررسانه های جمعی ترکیه منتشر شده ، اسناد و شواهدی از چگونگی حمایت ترکیه ازگروههای شورشی درسوریه ارائه شده است . در این گزارش ها حتی به پیوندهای ایدئولوژیک داعش و تفکرسیاسی عدالت و توسعه اشاره شده است . روزنامه «حریت» در 26 سپتامبر 2014 نوشت: «احساسات اعضای بلندپایه حزب عدالت و توسعه تنها به ترکیه محدود نمی‌شود.
یکی از این مقامات در شانلی اورفا گفت " آنها (داعشی ها ) مانند ما هستند و در نبرد برای استقلال ، با هفت قدرت بزرگ می‌جنگند" . دیگری بیان داشت :"من ترجیح می دهم به جای پ.ک.ک ، داعش در همسایگی ما باشد".
این نگرش سبب شده است ترکیه ، به شکلی غیرمستقیم و با سیاست مماشات در قبال داعش ، به مشروعیت بخشیدن به فعالیت و اقدامات گروههای افراطی اهل سنت در سوریه روی بیاورد . دولتمردان در ترکیه ، تشدید فعالیت گروههای افراط گرایی چون داعش را ، حاصل شرایط سیاسی و حکومتی در عراق و سوریه قلمداد می کنند.
چنانچه احمد داود اوغلو ، نخست وزیر ترکیه ، فعالیت داعش درعراق را نتیجه ی به زعم خود ، سیاست طرد و سرکوب سنی ها توسط حکومت عراق قلمداد کرد . این اظهارات داود اوغلو ، برآیند نگرش ایدئولوژی گرا درسیاست ترکیه درمنطقه خاورمیانه است.
البته یک هدف بلند مدت و ساختاری ترکیه از اتخاذ این سیاست نیز ، مقابله با توان تاثیر گذاری ایران در منطقه است . "نجات تاراک چی " ، استراتژیست و تحلیلگر مرکز تحقیقات استراتژیک آسیا – ترک ، براین باور است که هدف حامیان داعش از ایجاد این گروه ، "تشکیل یک دولت حائل و یا یک ساختار سیاسی مرکزیت گرای واحد ، برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران است.
همین دیدگاه به شکل دیگری در سخنان مولود چاوش اوغلو ، وزیر خارجه ترکیه تبلور یافته است . وی در نشستی که برای بررسی راههای مقابله با داعش در پاریس برگزار شده بود ، گفت :" اولویت آنکارا از بین بردن داعش نیست ، بلکه سرنگونی دولت بشار اسد است . "
تعامل ترکیه با داعش ، موجب تسهیل فعالیتهای این گروه در سوریه و عراق شده و در داخل ترکیه به ویژه در استانهای مرزی این کشور نیز ، داعش امکان تحرکات و حتی عضو گیری یافته است . ضمن آنکه ترکیه به گذرگاه اصلی عبور و مرور شورشیان به سوریه و عراق تبدیل شده است . در گزارش مستند دانشگاه کلمبیا آمده است یک فرمانده داعش ، دوازدهم اوت گذشته به روزنامه واشنگتن پست گفته بود: «بیشتر مبارزانی که در ابتدای جنگ به ما پیوستند و همچنین تجهیزاتی که در دسترس ما قرار گرفت ، از طریق ترکیه بود . "
بر اساس سندی دیگر ، کمال قلیچداراوغلو ، رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه با استناد به بیانیه دفتر دادستانی آدانا در تاریخ چهاردهم اکتبر 2014 ، گفت ترکیه برای گروههای تروریستی ، اسلحه تهیه می کند. وی همچنین متن مصاحبه‌های رانندگان کامیون هایی را که از ترکیه برای داعش اسلحه می‌برند، منتشر کرد. به گفته قلیچداراوغلو ، دولت ترکیه ادعا می‌کند کامیون‌های مذکور حامل کمک‌های انسان دوستانه برای ترکمن‌ها است ، اما ترکمن‌ها می‌گویند هیچ کمکی به دست آنها نرسیده است.
در ماههای اخیر مطبوعات ترکیه گزارش های زیادی ازاین دست منتشر کرده اند که هریک مصادیقی از ارتباط سازمان یافته ترکیه با گروههای شورشی به ویژه داعش را فاش کرده است . در این باره روزنامه " زمان " ، در گزارش هایی درباره چگونگی و توان جذب نیرو گروههای سلفی در ترکیه نوشت :
"داعش درباره خانواده های فقیر تحقیق می کند و جوانان این خانواده ها را شناسایی و با وعده کمک مالی ، آنها را جذب می کند .
مثلا می گویند بدهی های خانواده را پرداخت خواهند کرد. داعش در شهرهای ترکیه تحت پوشش انجمن ها ، کتابفروشی ها ، مجلات و رسانه ها فعالیت و نیرو جمع آوری می کند . برخی از طریقت های فعال در استانبول ، منبع جذب نیرو برای داعش هستند.
درواقع گزارش هایی که تا کنون در باره ارتباط ترکیه با داعش و گروههای شورشی دیگر در سوریه و عراق منتشر شده است ، دلالت بر آن دارد که این اقدامات توسط نهادهای امنیتی ، هدایت و برنامه ریزی می شود.
تشدید بحران در مرز سوریه و ترکیه ، موجب افزایش قدرت سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه ( میت ) شده است . میت اکنون متهم است با افراط گرایانی که از طریق ترکیه وارد سوری می شوند نه تنها برخورد نکرده ، بلکه شرایط را برای کمک رسانی به داعش هم فراهم کرده است.
یکی از انتقادهای اساسی داخلی و منطقه ای از ترکیه ، کنترل نکردن ترددها در مرز است .البته منتقدان بر این باورند که " میت " ، برنامه ای هدفمند را برای هدایت نیروهای داوطلب و پیوستن آنان به گروههای شورشی در سوریه اجرا می کند.
مسئله مهمی که درباره دامنه تحرکات و فعالیت های داعش توجه ها را جلب کرده ، دستیابی داعش به منابع درآمدی نفتی است که در این باره پای ترکیه هم درمیان است . زیرا ترکیه یک کانال فروش نفت داعش است.
بر اساس گزارش هایی که در رسانه ها منتشر شده است ، درآمد نفت داعش از فروش نفت عراق و سوریه تا قبل از حملات ائتلاف بین المللی به مواضع این گروه ، سالانه 800 میلیون دلار معادل روزانه حدود 2 میلیون دلار بوده است.کارشناسان نفتی می گویند داعش هفت چاه نفت و دو پالایشگاه در شمال عراق و شش چاه نفت از 10 چاه نفت سوریه به ویژه در استان دیر الزور را در اختیار دارد.
شگرد داعش در فروش نفت قاچاق و یافتن مشتری در بازار و تجارت نفت ، قیمت پائین آن است . گفته می شود بهای نفت داعش در بازار سیاه ، نیم بهای نفت دربازاهای جهانی است . منابع خبری تاکید کرده اند که مشتری اصلی نفت ارزان قیمت داعش در بازار سیاه ، ترکیه است .
درحالی که هر بشکه نفت برنت در اواخر ماه اوت 2014 میلادی حدود 102 دلار در بازارهای جهانی به فروش رسید ، هر بشکه نفت داعش در زمان مشابه بین 25 تا 60 دلار در بازار سیاه فروخته شد.
در نگاه دیگر ترکیه فقط نفت از داعش خریداری نمی کند ، بلکه در بخشی از فعالیت های اقتصادی و
غیرقانونی این گروه مشارکت دارد ، به همین دلیل ترکیه به محلی برای پولشویی گروه داعش تبدیل شده است . در گزارش دانشگاه کلمبیا آمده است دیوید کوهن ، از مقامات وزارت دادگستری آمریکا گفته است ، تعدادی از اتباع ترکیه با عنوان دلال و واسطه، به فروش نفت داعش از طریق ترکیه کمک می‌کنند.
گزارش هایی که درباره حمایت های ترکیه از داعش به آنها اشاره شد ، اسنادی است که برگه های همکاری و سمت دهی ترکیه به فعالیت های گروههای شورشی در سوریه و عراق را برملا می کند . با توجه به وجود نشانه های غیرقابل انکار ازچنین همکاریهایی است که مقامهای ترکیه از هرگونه برخورد و یا رویارویی نظامی با داعش خود داری کرده اند.
ترکیه همچنان نظاره گر روند تحولات سوریه و عراق و آینده فعالیت داعش است و به دنبال آن است وجوه مشترک ایدئولوژیک با داعش را پررنگترکند تا این گروه ، در راستای سیاست منطقه ای ترکیه به ویژه درقبال همسایگان ترکیه ، جرکت کند . برگه هایی که درباره ارتباط و حمایت ترکیه از داعش ورق خورده است ، اما ، دامنه انتقادها از دولت آنکارا و بیش از همه ، رجب طیب اردوغان و احمد داود اوغلو را که از هرگونه اعمال محدودیت بر فعالیت های داعش طفره رفته اند ، افزایش خواهد داد./ خبر و تفسیر برون مرزی
انتهای پیام