آیت الله یوسفی غروی; علما در تاریخ شهادت امام حسن(ع) عمل را قوی تر از سند می دانند

آیت الله «محمد‌هادی يوسفی غروی»، از اساتید تاریخ اسلام حوزه و عضو هيئت علمی مدرسه عالی امام خمينی(ره)، در مورد تاريخ شهادت امام حسن مجتبی(ع) و تولد امام موسی کاظم(ع) در روز هفتم صفر، ضمن بيان مطلب فوق گفت: از لحاظ اسناد تاريخی، مرحوم شيخ کفعمی در قرن 9 در کتاب «مصباح بلد الامين»، هفتم صفر را زمان شهادت امام حسن مجتبی(ع) اعلام کرده و لذا معمول شيعيان غير ايرانی، مخصوصاً شيعيان عراق اين است که هفتم صفر را شهادت امام حسن(ع) می‌دانند و عزاداری می‌کنند.

وی هم‌چنين اظهار کرد: ظاهراً قبل از تشکيل دولت صفوی، ساير شيعيان و عمدتاً شيعيان عراق، 7 صفر را شهادت امام حسن مجتبی(ع) اعلام می‌کردند و اين‌که شهادت امام حسن(ع) 28 ماه‌ صفر اعلام شده، البته از لحاظ منابع تاريخی درست است؛ يعنی هم مرحوم شيخ کلينی در «کافی» و هم مرحوم شيخ مفيد در «الإرشاد» 28 صفر را اعلام کرده‌اند و شيخ طبرسی صاحب «اعلام ‌الوری» گرچه خمير‌مايه اصلی‌اش از «الارشاد» شيخ مفيد است، اما همه اين بزرگان 28 صفر را شهادت امام حسن(ع) اعلام کرده است.

يوسفی غروی در مورد ثبت شهادت امام حسن(ع) در دوران صفويه گفت: در زمان صفويه چون تشيع مذهب رسمی شده بود، با مشورت علما برای اينکه اعلام عزا و تعطيل رسمی کنند، لذا وفات پيامبر(ص)، شهادت امام حسن(ع) و امام رضا(ع) را در يک روز در آخر ماه صفر جمع کردند تا هم عزاداری شکوه‌مند‌تری برگزار شود و هم از تعدد تعطيلی جلوگيری شود و اين‌ باعث شد که ساير شيعيان به خصوص شيعيان عراق مخالفت خود را با اين تقويم اعلام کنند.

اين استاد حوزه علميه قم در ادامه خاطرنشان کرد: مرحوم آيت‌الله ‌العظمی شيخ عبدالکريم حائری يزدی که درس خوانده نجف و کربلا بود، بعد از هجرت از نجف به سوی ايران، اين روش را از علمای نجف و کربلا به ايران و قم انتقال داد و از آن وقت به بعد، علما در اين روز برای امام حسن(ع) عزاداری می‌کنند.

وی در مورد ميلاد امام کاظم(ع) و امام باقر(ع) هم اظهار کرد: اعلام ميلاد امام کاظم(ع) در هفتم صفر در ميان شيعيان سابقه ندارد و از زمان صفويه و بعد از مشورت با علما قرار شد که در دو ماه محرم و صفر تمام حسينيه‌ها و مساجد، سياه‌پوش باشد. زمانی که برای تبليغ به کشور‌های خارجی می‌رفتيم، با اين مشکل مواجه بوديم؛ يعنی آن‌جا، هفتم صفر برای شهادت امام حسن(ع) عزاداری می‌کردند، در حالی که رسانه‌های ايران تبريک و جشن و سرور داشتند و اين دو رفتار متناقض، برای آن‌ها سؤال‌برانگيز بود.

وی در مورد تاريخ تولد امام کاظم (ع) نيز گفت: علامه شوشتری صاحب «قاموس‌الرجال» گفته است که «لم يعين احد شهره»؛ يعنی هيچ‌کس ماه‌ تولد امام کاظم(ع) را تعيين نکرده است، چه برسد به روز تولد! و در منابع تاريخی فقط سال‌ تولد ذکر شده است؛ ولی شيخ طبرسی در کتاب «إعلام‌الوری» و «تاج‌الوليد» و هم‌چنين مرحوم «ابن شهر آشوب» در کتاب «مناقب آل ابی‌طالب » روز تولد امام کاظم(ع) را 7 صفر اعلام کرده‌اند و هيچ نقل ديگری در اين زمينه نيست، اما قبل از قرن 5 و 6 هجری؛ يعنی مرحوم «شيخ کلينی» در «کافی» يا مرحوم «شيخ مفيد» در«الارشاد» هيچ روز و ماهی را برای تولد امام کاظم(ع) اعلام نکرده‌اند، لذا کلام علامه شوشتری به بعد از قرن 6 مربوط می‌شود، بالاخره تعيين تولد امام کاظم(ع) مربوط به متأخرين است.

وی هم‌چنين در همين رابطه اظهار کرد: متأسفانه در مورد تاريخچه تولد امام کاظم(ع) تا حالا يک تقويم کسی به من نشان نداده است که قبل از زمان آيت‌الله بروجردی، 7 صفر ثبت شده باشد و فلذا اين ثبت تاريخی به خاطر نوع درگيری بين مرجعيت و روحانيت با شاه و بعد از رحلت آيت‌الله بروجردی مربوط می‌شود. از موقعی که شاه با مراجع درگير شد، آخوند‌های درباری آن وقت، از کتاب‌ها استخراج کردند که ولادت امام کاظم(ع)، 7 صفر است و سوم صفر را هم ولادت امام باقر(ع) اعلام کردند، بنابراين حالت سياه‌پوشی محرم و صفر را با اين نقض کردند.

وی در مورد عزاداری يا جشن در 7 صفر اعلام کرد: برنامه‌‌هايمان با ساير شيعيان جهان بايد هماهنگی داشته باشد و آن بنای 500 ساله علمای شيعه که از زمان صفويه پايه‌گذاری شده بود را هم برهم نزنيم، لذا تولد امام باقر(ع) در سوم صفر و تولد امام کاظم(ع) در هفتم صفر را از مراسم‌های جشن در محرم و صفر خارج کنيم، مخصوصا، تولد امام باقر(ع) که در ماه رجب گرفته می‌شود.

يوسفی غروی که از روند جشن‌ و سرور در 7 صفر دل‌گير بود، گفت: چه لزومی دارد که اين روز جشن گرفته شود، در حالی که در اين روز تمام علما در قم و جهان عزادار‌ هستند و آن‌چه از ابتدای رسميت يافتن تشيع رخ داد بنا بر اين نبوده است که برای هر معصومی جشنی برپا کنند، بلکه فقط برای ميلاد حضرت رسول(ص)، امام علی(ع)، امام حسين(ع) و البته امام صادق(ع)، امام رضا(ع) و امام زمان(عج) جشن و سرور گذاشته شود و هيچ‌کس نمی‌تواند از منابع تاريخی نشان بدهد که شيعه از ابتدا بنا بر جشن گرفتن تمام مواليد معصومين(ع) داشته است، لذا به طريق اولی نبايد جشن و سروری در زمان سياه پوشی جامعه دينی برای عزای امام حسين(ع) رخ دهد.

وی در پايان خاطرنشان کرد: اينکه در 7 صفر عزاداری برای امام حسن(ع) داشته باشيم، علاوه بر اينکه احترام به شيعيان غير ايرانی و علماست، بلکه همان‌طور که گفته شد، از مرحوم شيخ کفعمی نقل به شهادت امام حسن(ع) در 7 صفر وجود دارد، لذا گرچه نقل شهادت در 7 صفر نسبت به 28 صفر ضعيف‌تر است، ولی اگر 2 روايت داريم، که يکی روايت نقل سندی بلااشکال است و ديگری روايتی ضعيف است، اما عمل علما طبق آن روايت ضعيف است نه آن روايت قوی، لذا عمل را مرجح می‌دانند، فلذا علما مبنايشان در مسائل فقهی هم اين‌گونه است؛ يعنی عمل را اقوی از سند می‌دانند.

منبع: ایکنا