«الغدیر همراه» اصل اختلاف شیعه و سنی را منتفی می کند

صدای شیعه: مجموعه 10 جلدی "همراه الغدیر" تلخیص شده مجموعه مجلدات "الغدیر" علامه امینی است که توسط حجت الاسلام میر ابراهیم سید علوی به رشته تحریر درآمده و با ویراستاری عبدالحسین فخاری، تنظیم شده است و هم اکنون از سوی انتشارات نبأ در دست چاپ بوده و در آینده ای نزدیک روانه بازار کتاب می شود؛ در خصوص این مجموعه و ویژگی های قابل توجه آن با عبدالحسین فخاری ویراستار کتاب گفتگویی انجام داده ایم؛ گفتگوی ما با این استاد حوزه و دانشگاه و پژوهشگر اسلامی از نظرتان می گذرد:

موضوع کتاب "الغدیر همراه" چیست و چه مسائلی در آن تشریح شده است؟

"الغدیر همراه" تدوین حجت الاسلام میر ابراهیم سید علوی، یک گزیده روزآمد از مجموعه "الغدیر" اثر علامه امینی است که البته هیچ بخشی از کتاب حذف نشده بلکه تلخیص شده آن، برای مخاطب عام که قصد دارد با مفاهیم ارزشمند کتاب علامه آشنا شود، گردآوری شده است.

این کتاب با یک نگاه تحقیقی، مسائل تاریخی صدر اسلام را از میان ارزشمندترین متون حدیثی مربوط به شیعه و سنی ارزیابی و موشکافی کرده است که خواندن آن برای هر مسلمانی ضروری به نظر می رسد. به دلیل آنکه تا به حال به اندازه علامه کسی به این دقت مسائل صدر اسلام را با این دقت به تحقیق و نقد درنیاورده است.

با توجه به اینکه مجموعه الغدیر را مطالعه و تلخیص آن را نیز ویراستاری کرده اید، چه لایه های مکتوم و ارزشمندی در آن مشاهده کردید که قابل توجه باشد؟

این مجموعه جاودانه و سترگ یعنی "الغدیر" را می توان خورشید تابان در آسمان تحقیق و پژوهش های تاریخی و کلامی نامید که بر هر علاقه مندی به فرهنگ اسلامی، لازم است حداقل یک نوبت آن را مطالعه کند تا شناخت صحیحی از ریشه ها و خاستگاه های وقایع بعد از رحلت پیامبر (ص) با استناد به محکمترین اسناد تاریخی به دست آورد ضمن آنکه نبی اکرم (ص) در یک حدیث سفارش اکید کرده اند باید همه شاهدان غدیر، ماجرای آن را به غائبان برسانند و همه پدران، فرزندان خود را از این واقعه آگاه کنند.

در حقیقت اختلاف میان شیعه و سنی، ریشه در یک تحلیل تاریخی - کلامی دارد که چه بسا اگر ما از آن ریشه ها اطلاعات صحیح داشته باشیم، اساس این اختلافات برداشته می شود. در این مجموعه علامه امینی تلاش کرده است مسائل اختلافی بین فرق اسلامی را با یک کنکاش تاریخی ریشه یابی کند تا اساس این اختلاف برداشته شود.

مثلا کدام مسائل؟

 مثلا اینکه آیا امامت یک منصب الهی است که خدا آن را تعیین می کند یا مردم اجازه دارند خلیفه و جانشین پیامبر (ص) را خود انتخاب کنند.

علامه در الغدیر نشان داده واقعه غدیر روشن کننده این موضوع است که خداوند توسط پیامبر (ص) در مکانی به نام غدیر خم، خلیفه پس از خود را به صراحت معین کرده است بنابراین جایی برای انتخاب مردم باقی نمی ماند.

در واقع این کار عظیمی بوده که علامه امینی انجام داد. وی اسناد تمام راویانی که  حدیث غدیر را نقل کرده اند، از میان صحابه و نسل پس از صحابه یعنی تابعین، در دسترس قرار داده و جای هیچ تردیدی باقی نمی گذارد که خلافت بعد از پیامبر (ص) توسط خود خداوند در مکانی به نام غدیر خم صورت پذیرفته است.

با این توصیف و تسلط و آگاهی شما بر این مجموعه، چه ویژگی هایی می توان برای آن برشمرد؟

علامه امینی خود یک ادیب فرهیخته ای است که این ادب و هنر را در جای جای مجموعه نشان داده است. مثلا شاعرانی از قرن اول تا قرن 12 که شعرشان موید واقعه غدیر بوده است را انتخاب و آن بیت یا ابیات مرتبط را گردآوری کرده است. این امر نشان می دهد که وی با چه دقتی میراث شعری ادبیات عرب را در 12 قرن کاویده است. لذا رد پای ادبیات عرب طی 12 قرن، در این کتاب دیده می شود.

ویژگی دیگر آنکه در این مجموعه نگاه تحلیل و نقد نسبت به نویسنده های معاصری که منکر غدیر بوده اند، دیده می شود. علامه امینی به دقت اثر برخی نویسنده های جدید در مصر و دیگر کشورها پیگیری می کند و با نشان دادن دلایل روشن ثابت می کند این ها اطلاعات تاریخی مناسبی نداشته اند که به انکار غدیر پرداخته اند.

ویژگی دیگر موشکافی در تاریخ خلفاست و این دقت که تمام رفتارهای آنها را از نگاه اسناد معتبر تاریخی مورد بررسی قرار داده است به نوعی که خواننده قرن 14 گویی این وقایع را با چشم خود دیده و تحلیل می کند. در واقع این نگاه تحقیقی نسبت به تاریخ خلفا با این حجم از اسناد معتبر در هیچ کتاب دیگری قابل رویت نیست.

بنابراین، اگر فردی می خواهد نگاه تاریخی به وقایع صدر اسلام داشته باشد حتما باید این کتاب را بخواند در غیر این صورت دید او سطحی و عمومی بوده و این امری است که اهمیت الغدیر را در میان سایر کتاب هایی که در حوزه تاریخ صدر اسلام و موضوعاتی مانند خلافت و امامت است، روشن، آشکار و متمایز می کند.

تلخیص مجموعه الغدیر به نام "الغدیر همراه" شامل چه عناوین و مجلداتی می شود؟

این مجموعه برای اولین بار در 10 جلد منتشر شده است؛ جلد نخست کتاب به بیان تفصیلی واقعه غدیر پرداخته است و جلد دوم شاعرانی که غدیر را در شعر خود ثبت کرده اند از قرن یکم تا چهارم معرفی شده است. جلد سوم غدیریه سرایان قرن 5 تا 12 فهرست، و نمونه ای از اشعار آنها بیان شده؛ همچنین جلد چهارم نقد و تحلیل منکران غدیر و جلد پنجم بیان فضائل امیرمومنان (ع) از دید راویان اهل سنت بیان شده است. جلد ششم نیز ویژگی های  حضرت علی (ع) را که اختصاص به ایشان داشته بیان و جلد هفتم بحث غلو و زیاده گویی و زمینه های تاریخی آن را تبیین کرده است. اما جلد هشتم و نهم و دهم نیز نگاهی به سیره خلفا و حوادثی که در دوره آنها تا زمان حکومت امیرالمومنین علی (ع) اتفاق افتاده را به دقت واکاوی کرده است./ شبستان