(
امتیاز از
)
وقتي خانه هاي فرهنگ دانشگاه ها ناامن مي شوند
اينها اظهارات دکتر خرمشاد معاون فرهنگي وزارت علوم است که چندي پيش در جمع دانشجويان از انتقادات وارده به خانه هاي فرهنگ که روزي قرار بود مأمن فعاليتهاي فرهنگي در دانشگاه ها باشد گلايه کرد!
اين اظهارات درحالي مطرح شد که واکنش بسياري از دانشجويان را برانگيخت و خانواده بسياري از دانشجويان را نسبت به عملکرد خانه هاي فرهنگ در دانشگاهها نگران کرد.
هرچند مطالعات نشان مي دهد يکي از بهترين فضاها براي انجام کار فرهنگي در دانشگاهها، خوابگاه است چرا که دوسوم اوقات فراغت دانشجويان در خوابگاه سپري مي شود اما همين محيط امن در صورت فقدان نظارت مي تواند محفل بسياري از آسيب هاي اجتماعي باشد.
اين ديدگاه جرقه اي شد تا بحث خانه هاي فرهنگ در وزارت علوم ،تحقيقات و فناوري طرح و بحث فرهنگ در خوابگاهها با ساختارسازي پيگيري شود. تا اينکه در بررسي مباحث فرهنگي در خوابگاهها البته با احتساب امکانات موجود «خانه هاي فرهنگ» ايجاد شد.
درهمين حين دکتر محمدباقر خرمشاد طي گفت وگويي خانه هاي فرهنگ را ايجاد فضايي فيزيکي براي ارائه کالاهاي فرهنگي به دانشجويان در خوابگاه دانست و گفت: در خوابگاهها مجموعه هايي چون آشپزخانه و غيره براي تامين غذاي جسمي دانشجويان درنظر گرفته شده بود ولي جايي براي ارائه غذاي روحي و معنوي به آنها وجود نداشت که با توجه به عام بودن بحث فرهنگ، شکل گيري خانه هاي فرهنگ مدنظر قرارگرفت.
و در همان زمان اعلام شد که ضرورت ايجاد خانه هاي فرهنگ در کشور جا افتاده است و اگر کشوري بخواهد در اين زمينه کار اساسي انجام دهد بايد درساختار خوابگاهها يا خانه هاي دانشجويي جايي به نام خانه فرهنگ را نيز مدنظر قرار دهد.
خانه هاي فرهنگ
و شکست زودهنگام
بسياري از کارشناسان نسبت به نبود نظارت کافي بر عملکرد خانه هاي فرهنگ هشدار دادند اما مسئولان، خانه هاي فرهنگ را اميدي تازه براي ايجاد فضاي فرهنگي در دانشگاهها قلمداد کردند در حالي که با گذشت مدت کوتاهي از اجراي اين طرح چندان موفقيتي در اين خصوص حاصل نشد. چرا که به اعتقاد برخي، تنها بر توسعه کمي خانه هاي فرهنگ تاکيد شد و کيفيت خدمات ارائه شده به دانشجويان چندان مورد دقت قرارنگرفت. بر همين مبنا تاکيد بر توسعه کمي خانه هاي فرهنگ به مثابه ارائه بيلان کاري بدون ايجاد فضاي فرهنگي و بسترسازي جهت واگذاري اين امور به دانشجويان اثرگذار نخواهدبود.
فعاليت در حوزه فرهنگ در دانشگاهها منتقدان بسياري نه تنها از سوي کارشناسان بلکه از جانب خود دانشجويان نيز به ويژه در بحث خانه هاي فرهنگ به همراه داشته است.
علي جوادي دبيرجامعه اسلامي دانشجويان دانشگاههاي کشور در گفت وگو با خبرنگار کيهان با اشاره به ناکارآمدبودن خانه هاي فرهنگ مي گويد: متاسفانه مديران فرهنگي دانشگاهها بيش از اين که در پيشبرد اهداف فرهنگي به دانشجويان و اساتيد اتکا کنند متکي به اعداد و ارقام براي ارائه بيلان کاري هستند. اگر مسئولان دانشگاهها مي خواهند در عرصه فرهنگ تحولي ايجاد کنند به نقش نظارتي شان اکتفا کنند. طراحي نظام مند و هدف محور بسترهاي تشکيلاتي فرهنگي، منجر به تربيت نيروهاي فرهنگي کشور مبتني بر مولفه هاي بومي و اسلامي مي شود. اگر پرورش نيروي انساني با چنين رويکردي دنبال شود ديگر نبايد نگران رخنه هاي فرهنگي بيگانه باشيم.»
البته اين نکته طبق سخنان دبير جامعه اسلامي دانشجويان زماني محقق خواهد شد که به نقش مهم اساتيد و مسئولان دانشگاه در کامل کردن پروسه تربيت نيروي فرهنگي توجه شود.
استاد و مسئولي که از عمق جان و باور قلبي به مسايل اعتقادي بپردازد و از فرو افتادن در فضاهاي انتزاعي اجتناب کند در پـديد آمدن چنين مدلي مي تواند موثر و مفيد باشد.
نبود برنامه و عملکرد خنثي
بي برنامگي و فعاليت هاي خنثي اولين انتقادي نيست که در حوزه فرهنگي بر وزارت علوم، تحقيقات و فناوري وارد مي شود.
دبير جنبش عدالتخواه دانشجويي، فرهنگ را از حوزه هاي ضعيف عملکرد وزارت علوم مي داند که با وجود برخي حرکت هاي مثبت، اتفاق جدي و ريشه دار فرهنگي در سطح دانشگاه ها رخ نداده است.
محمد صادق شهبازي با اشاره به اين که خانه هاي فرهنگ در ابتداي فعاليت خود با معضل بي برنامگي و فعاليت هاي خنثي دست به گريبان هستند، معتقد است: «با وجود برخي حرکت هاي ارزشمند نظير انتشار نشريات دانشجويي و تلاش در جهت تعامل با تشکل هاي دانشجويي و عموم دانشجويان، حوزه فرهنگ در دانشگاه ها نظير ساير بخش ها و نقاط کشور مورد مظلوميت واقع شده است. اين در حالي است که نبود فعاليت خاصي در خانه هاي فرهنگ، جزئيات عملکردي آن را براي بسياري از فعالان دانشجويي و دانشجويان مبهم و نامعلوم کرده است.»
اگر برنامه ريزي صحيح و موثر براي جلب مشارکت تشکل هاي دانشجويي و فعالان فرهنگي، سياسي و مذهبي صورت گيرد خانه هاي فرهنگ با بيرون آمدن از پوسته اداري و تشريفاتي مي توانند به يکي از مهم ترين و تاثيرگذارترين واحدهاي فرهنگي در فضاي دانشگاهي کشور تبديل شوند.
دکتر سيدمهدي قمصري معاون دانشجويي فرهنگي دانشگاه تهران در گفت وگو با خبرنگار کيهان مي گويد: «آسيب هاي اجتماعي به عنوان واقعيت موجود در خوابگاه ها غيرقابل انکار است. واقعيت هايي که در مجموعه هايي که يکسري جوان در آن زندگي مي کنند بوده و هست. البته شدت و ضعف هايي هم دارد که بنابر تجربه هر چقدر برنامه ريزي مديريت دانشکده ها و خوابگاه ها براي پر کردن و غني شدن اوقات فراغت بيشتر باشد آسيب ها کمتر خواهد شد.»
وي در ادامه اظهار مي کند: «خانه هاي فرهنگ در حال حاضر با نقطه ايده آل فاصله دارند اما محدوديت هايي هم بر سر راه اقدامات فرهنگي وجود دارد که بايد رفع شود. البته اين را هم نمي توان انکار کرد که تلاش هايي مي شود تا تعمدا گروه هاي جوان از هنجارهاي اجتماعي به سمت ناهنجاري سوق داده شوند که اين هوشياري بيشتري را مي طلبد.»
نسبت به چالش ها
توجيه شان کنيد
«با وجود آن که رهبر معظم انقلاب، رئيس جمهور و وزراي فرهنگي و علمي کشور بارها بر اهميت کليدي حوزه فرهنگ توجه نشان داده اند اما متاسفانه مديران و کارشناسان فرهنگي دانشگاه ها نسبت به چالش هاي فرهنگي جامعه توجيه نيستند.»
مهدي عباسي مهر دبير دفتر تحکيم وحدت نيز بابيان اين عبارات طي گفت و گويي معتقد است: «با وجود آن که وزراي علوم و بهداشت به عنوان متوليان آموزش عالي کشور بارها در موضع گيري ها و اظهار نظرهايشان بر لزوم توجه جدي و برنامه ريزي فرهنگ محور تاکيد کرده اند اما متاسفانه اين اراده به شکل روشني در سطوح مياني ديده نمي شود. شکي وجود نداردکه محيط خاص دانشگاه مقتضيات فرهنگي ويژه آن را مي طلبد، با وجود اين کارشناسان و مديران فرهنگي دانشگاه نسبت به چالش هاي فرهنگي موجود توجيه نشده اند يا دغدغه هاي مرتبط به آن را ندارند.
وي همچنين اضافه مي کند: «متاسفانه بايد اعتراف کنيم که مديران و کارشناسان فرهنگي دانشگاه براي اين محيط ساخته نشده اند و طبيعي است نتوانند عملکرد مثبتي در اين حوزه داشته باشند.»
چقدر نظارت مي کنيم؟!
ايجاد خانه هاي فرهنگ اگر چه در باطن و به خودي خود امري مثبت تلقي مي شود اما ضعف موجود در اين خانه ها چيزي نيست که به تازگي آشکار شده باشد.
رواج فيلم هاي غيراخلاقي و غيرمجاز، قليان، مواد مخدر و بسياري آسيب هاي ديگر که در جمع جوانان خوابگاهي رخنه کرده است و بارها از سوي کارشناسان نسبت به آن هشدار داده شده است چيزي نيست که بتوان به راحتي از کنار آن گذشت.
هر چند ايده نظري «خانه هاي فرهنگ» انديشه اي کار آمد و موثر است اما هر ايده و انديشه نظري زماني مي تواند به آن هدف در نظر گرفته شده نزديک شود که سازو کارها و بسترسازي هايش متناسب با اجزا و عناصر آن محيط باشد.
بارها از سوي تشکل هاي دانشجويي بر اين نقطه ضعف انگشت گذاشته و عنوان شده که مديريت خانه هاي فرهنگ بايد از ميان دانشجويان باشد اما با اين همه وقعي به اين نقدها گذاشته نشده است.
مهدي عباسي مهر در اين خصوص معتقد است: «همانطور که اگر توليدات فرهنگي ما نسبت به نياز اجتماعي کم باشد جامعه براي اقناع خود به سمت توليدات و اجناس خارجي مي رود و اين توليدات جاي تفکر و توليد کالاهاي فرهنگي کشور را مي گيرد، در اين صورت است که غرب زدگي در وجوه مختلف آن به اجزاي کشور نفوذ مي کند. امروز رهبر معظم انقلاب بارها تاکيد مي کنند که توليدات فرهنگي ما تناسبي با شرايط روز جامعه ندارد، چرا که ما از الگوهاي تأثيرگذاري فرهنگي مبتني بر معيارهاي اصيل انقلاب و اسلام فاصله گرفته ايم.»
پريسا جلالي
انتهای پیام