آرایش‌های سیاسی عراق بعد از داعش؛ طلوع مبارزان و افول خائنان
صدای شیعه: روند سیاسی عراق از سال 2003 به بعد بر اساس طایفه ای استوار بوده است و در هر برهه ای شخصیت ها و احزاب سیاسی روی کار آمدند و شانس خود را امتحان کردند. در سالهای اولیه سنی ها مشارکتی در روند سیاسی نداشتند و به عبارت دیگر هنوز با روند سیاسی قهر کرده بودند زیرا این موضوع را بر نمی تابیدند که زیر بلیط شیعیان در عراق باشند زیرا از دهه بیست میلادی یعنی زمانی که دولت عراق به شکل کنونی شکل گرفت همواره قدرت را در دست داشتند.
یکی از احزاب سنی که پس از شرایط جدید عراق مطرح بود حزب اسلامی بود و پس از آن احزاب دیگری از سنی ها از جمله جبهه التوافق روی کارآمدند و در انتخابات سال 2014 ائتلاف متحدون با شخصیت هایی همانند اسامه النجیفی مطرح شدند.در میان احزاب سنی دو حزب اصلی یعنی اتحادیه میهنی و دموکرات به همراه اتحاد اسلامی از سال های نخست پس از سال 2003 تاکنون در روند سیاسی مطرح بوده اند و در انتخابات سال گذشته نیز حزب التغییر خود را در این عرصه مطرح کرد.
در میان شیعیان نیز مجلس اعلا و جریان صدر و برخی دیگر از گروهها در عرصه حضور پیدا کرده اند و ائتلاف دولت قانون در انتخابات سال گذشته به شکل بارزی مطرح شد.اما همانطور که می دانیم نقشه راه سیاسی عراق با یورش داعش به بخش هایی از عراق و اشغال نینوا و بخش هایی از دیالی و الانبار و صلاح الدین عوض شد.
به عبارت دیگر می توان روز نهم ژوئن سال 2014 یعنی اندکی پس از سی ام آوریل که در آن انتخابات پارلمانی عراق برگزار شد را نقطه شروعی برای بروز و افول احزاب و گروه های سیاسی در عراق دانست.
گروه های سنی که در انتخابات سی آوریل 2014 و در سال های قبل از آن با وعده و وعیدهای فراوان موفق به اخذ آراء ساکنان مناطق سنی نشین شده بودند پس از این شرایط خود را در مخمصه ای آشکار مشاهده کردند زیرا همه کسانی که ساکنان سنی نشین آنها را انتخاب کرده بودند به مردم خود پشت کرده و برخی در اربیل و برخی در پایتخت های عربی سکنی گزیده بودند.
آنها به شدت از آینده خود نگران بوده و هستند.در اردو مقابل یعنی در میان شیعیان نیز نقشه راه سیاسی در انتخابات آتی به نفع گروه هایی است که در جنگ علیه داعش حضور و مشارکتی فعال داشته اند.
در واقع برخی گروه ها و شخصیت‌های سنی با درک این خسران در انتخابات و روند سیاسی برای مقابله با ضعف خود کوشیدند که نیروهای مردمی را تخریب کنند و به آنها هر گونه اتهامی بزنند.در جریان آزاد سازی شهر تکریت با این که نیروهای مردمی جانفشانی زیادی از خود به خرج داده بودند اما همین سیاستمداران خوش نشین که مردم خود را در چنگال داعش گرفتار ساخته و سنی ها را آواره کرده بودند، داعیه حمایت از سنی ها را سر دادند و از سر کینه فریاد برآوردند که سنی ها از سوی نیروهای مردمی کشته می شوند و خانه های آنها سوزانده و اموال آنها به چپاول می رود اما در واقع شرایط این گونه نبود بلکه این احزاب و شخصیت های سنی به دنبال راه نجات خود بودند.
بدون شک در انتخابات و روند سیاسی آتی سنی ها به احتمال زیاد شخصیت هایی را انتخاب خواهند کرد که در بطن جنگ با داعش حضور داشته اند و آوارگان را فراموش نکرده اند.
این که برخی شخصیت های سنی از ضرورت مشارکت سنی ها و عدم مشارکت نیروهای مردمی در نبرد موصل سخن به میان می آورند در واقع آخرین تلاش ها برای حفظ جایگاهشان در روند سیاسی عراق است اما بعید است که این تلاش ها بتوانند توده‌های اهل سنت را در استان های نینوا، صلاح الدین و الانبار و دیگر مناطق سنی نشین راضی کند.
در مقابل وضع گروه های شیعی که در نبرد علیه داعش مشارکت قوی تری داشته اند بهتر است. عراق شاهد تغییرات در ائتلافات داخلی و محور بندی های استراتژیک در روند آتی است. در واقع جنگ با داعش این ائتلاف بندی های جدید را رقم می زند. عشایر سنی در استان های الانبار و دیالی و صلاح الدین با ارتش و نیروهای مردمی برای جنگ با داعش ائتلاف کرده اند.این عشایر نماینده سیاسی ندارند و سیاستمداران این شهرها مکروه و منفور هستند.
اما کُردها به نظر می رسد که از یکپارچگی بیشتری در مقایسه با دیگر گروه های سیاسی برخوردار هستند هر چند که اخیرا میان اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان برخی اختلافات رخ داده است.
در همین راستا پایگاه المسله در مطلبی آورده است: جنگی که عراق علیه داعش در مناطق غربی انجام داده است مناطق نفوذ سیاسی برخی تشکلات و احزاب عراقی را ترسیم کرده است.بسیاری از احزاب سیاسی در انتخابات آتی متحمل شکست سنگینی خواهند بود و برخی گروه های مردمی از جمله عصائب اهل الحق و سازمان بدر و گردان های حزب الله نقش پر رنگ تری خواهند داشت.
محمد الزیدی تحلیلگر عراقی در این زمینه گفت: برخی از گروه های سیاسی که در صدر روند سیاسی بودند در انتخابات آینده متحمل شکست خواهند شد زیرا در نبرد با داعش کوتاهی کرده اند و در گذشته نیز عملکرد موثری نداشته اند.گروه هایی که در نبرد علیه داعش حضور دارند در انتخابات آتی نقش موثری ایفا خواهند کرد و کرسی های زیادی را به دست خواهند آورد اما باید منتظر برنامه های سیاسی این گروهها بود.این گروه ها از شانس بالایی در انتخابات آینده برخوردارند.
عباس القریشی از تحلیلگران سیاسی عراقی در این زمینه گفت: سخن گفتن از آینده احزاب و گروه های سیاسی عراقی پس از داعش آسان نیست.امکان مشارکت نکردن سنی ها در انتخابات به علت عدم اعتماد به احزاب سیاسی سنی وجود دارد.
سازمان بدر: در سال 1981 از سوی مجلس اعلای اسلامی عراق که در آن زمان به مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق مشهور بود به وجود آمد.موسس آن محمد باقر حکیم بود. رهبر کنونی سازمان بدر هادی العامری است. تعداد افراد سازمان بدر بیش از10 هزار نفر است از انواع سلاح ها و ادوات نظامی بهره مند است.
رهبر آن هادی العامری از مجلس اعلای اسلامی جدا شد. تعداد رزمندگان سازمان بدر 10هزار نفر تخمین زده می شود و پس از فتوای آیت الله سیستانی جوانان زیادی را زیر پرچم خود جای داد.سازمان بدر در همه نبردها با سلاح سنگینی که در اختیار دارد مشارکت کرده است.این سازمان از تجربه نظامی قوی برخوردار است زیرا فرماندهان آن سابقه مبارزاتی قوی دارند.
سازمان بدر از قدرتمندترین گروههای نیروهای مردمی است و روابط قوی با ارتش عراق دارد. تشکل بدر در انتخابات سال 2014 عراق 22 کرسی را در قالب ائتلاف دولت قانون به دست آورد.سازمان بدر در نبرد با داعش نقش موثری داشته است و در مناطق آمرلی، جرف الصخر در شمال بابل و نبردهای کنونی در الانبار نقش موثری دارند و رئیس آن یعنی هادی العامری در هر نقطه ای از مناطق عملیاتی حضور دارد.عراقی ها از این سازمان به سبب پیروزی های گسترده آن و اینکه دبیر کل آن از روند سیاسی به خاطر جنگ صرف نظر کرده است، خرسند هستند.
از دیگر گروهها گردان های صلح وابسته به جریان صدر است.
گردانهای صلح: گروهی وابسته به جریان صدر به رهبری مقتدا صدر است که پس از سیطره داعش بر استان نینوا و مناطقی از عراق به وجود آمد.این گردانها برای دفاع از مساجد و مراقد شیعی و سنی تشکیل شد و در مناطقی مانند سامراء، دیالی، آمرلی و جرف الصخر و الاسحاقی فعالیت کرده است.
گردانهای صلح در این مناطق نقش بی بدلیلی داشت.این نیروها در واقع همان رهبران و فرماندهان سپاه المهدی و لشگر روز موعود هستند.گردانهای صلح در روز یازده ژوئن 2014 شکل گرفتند و در برخی استانها با سلاح های خود رژه رفتند.سلاح گردانهای صلح را سلاح های سبک و سنگین تشکیل می دهد.
گردان های صلح از سه لشگر که هر لشگر متشکل از چهار تیپ و هر تیپ متشکل از چهار گردان و هر گردانی از گروهان های 60 تا120 نفره داوطلبان تشکیل می شود.
گردانهای صلح پس از شلیک خمپاره به مرقدهای امام هادی و امام حسین عسکری(علیهما السلام) وارد نبرد در سامراء شدند و نیروهای وابسته به گردانهای صلح از بغداد عازم سامراء شدند و مسئولیت حمایت از مرقد و اطراف آن را برعهده گرفتند.
گردانهای صلح موفق شدند که منطقه البحیرات در جرف الصخر را آزاد کنند در حالی که این منطقه برای مدت زیادی تحت اشغال داعش بود.فرمانده نظامی گردانهای صلح کاظم العیساوی و فرمانده اصلی آن مقتدی صدر است.
این گردان ها در مناطق سامراء، دیالی، آمرلی، جرف الصخر و الاسحاقی دستاوردهای خوبی داشته اند و در آزاد سازی منطقه البحیرات و شکستن محاصره آمرلی در صلاح الدین در 31آگوست 2014 و برقراری امنیت در سامرا و پاکسازی آن نقش بارزی داشته اند.
گروه دیگر عصائب اهل الحق وابسته به تشکل الصادقون است که در جبهه های جنگ علیه داعش در عراق و سوریه نقش مهمی دارد.
عصائب اهل الحق: موسس آن "قیس الخزعلی" است و تعداد رزمندگان آن 10 هزار نفر تخمین زده می شود.سلاح ها و ادولت نظامی سبک و سنگین از جمله خمپاره و موشک انداز و توپخانه را در اختیار دارد.
عصائب اهل الحق شاخه ای از سپاه المهدی بود که در جولای 2006 تاسیس شد و به شکل کاملا مستقل از سپاه المهدی به ویژه پس از انحلال سپاه المهدی پس از عملیات صوله الفرسان در نوامبر 2008 عمل کرد.
فرماندهی عصائب اهل الحق را قیس الخزعلی، عبدالهادی الدراجی و اکرم الکعبی تشکیل می دهند.قیس الخزعلی از شاگردان محمد صدر پدر مقتدا صدر است و قبل از اینکه در سال 2010 آزاد شود در زندانهای آمریکایی ها بوده است.
عصائب اهل الحق از معروفترین شبه نظامیان و دومین شبه نظامیان محسوب می شوند و از تجربه بالایی برخوردارند و تنظیم نظامی محکمی دارند که مسئول نظامی شیخ لیث آنرا رهبری می کند.در آمرلی و بلد نقش قوی داشته اند و نیز در الضابطیه و جرف الصخر نیز حضور موثری ایفا کرده اند.آنها سلاح سبک و میان برد دارند و به ارتش عراق برای حمایت آتشبارهای سنگین نیاز دارند.
شاخه سوریه عصائب اهل الحق گردانهای حیدر کرار نامیده می شود و فرماندهی آن را اکرم الکعبی برعهده دارد و در حلب مستقر است.
تعداد نیروهای عصائب اهل الحق در سال 2007 حدود سه هزار نفر و در جولای 2011 حدود 10 هزار نفر تخمین زده شد.تشکل الصادقون با توجه به عملکرد درخشان نیروهای جنگی اش در الانبار و صلاح الدین و الدور ، نگاه ها را به سوی خود مشغول کرده است.بدون شک نمایندگان این تشکل در داخل پارلمان عراق افزایش خواهد یافت و از یک کرسی کنونی به هفت کرسی پارلمانی افزایش خواهد یافت.
سرایا عاشورا وابسته به تشکل المواطن پارلمانی از دیگر گروه‌هاست که در انتخابات آتی خواهند درخشید.
سرایا عاشوراء: این گردانها نیز همزمان با فتوای آیت الله سیستانی شکل گرفتند و شاخه نظامی مجلس اعلای اسلامی محسوب می شوند و تعداد افراد آن بالغ بر پنج هزار نفر است.آنها به خوبی ساماندهی شده اند و از تجارب نظامی سابق سازمان بدر برخوردارند.آنها در نبردهای بلد، الضابطیه با سلاح سبک و میان برد خود مشارکت داشته اند و از سوی ارتش عراق با سلاح سنگین حمایت می شوند.
از دیگر گروههای که در روند سیاسی عراق شانس بالایی دارند کتائب حزب الله عراق و شخصیت های وابسته به آن است.
کتائب حزب الله:کتائب یا گردانهای حزب الله پس از سقوط بغداد به دست اشغالگران آمریکایی شکل گرفت.در آن هنگام گردانهای ابوالفضل، کربلا، سجاد و زید بن علی بودند که در سال 2006 همگی تحت حزب الله عراق متحد شدند و هدف آنها مبارزه با اشغالگران آمریکایی بود.
حزب الله عراق همانند حزب الله لبنان در قالب فعالیت های خیریه و امداد رسانی و اجتماعی فعالیت می کردند.گردانهای حزب الله شورای مشورتی به نام شوری الکتائب دارد که فرماندهان نظامی مسئول طرح های نظامی هستند و در زمینه های سیاسی و رسانه ای نیز اشخاص دیگر فعالیت می کنند.
دبیر کل حزب الله ناشناس است اما به ابوکاظم معروف است.ناظر کل الکتائب آیت الله محمد السند و مسئول مالی و اداری آن شیخ کمال الفرطوسی است و محمد الکعبی، عامر خواجه و مقتدا الانصاری وی را کمک می کنند.
گردان های حزب الله در مناطقی مانند بلد، سامرا و الدجیل فعالیت کرده اند.همچنین در جرف الصخر در شمال بابل و کمربندی بغداد عملیات نظامی انجام داده اند.برای هر منطقه ای مسئولی وجود دارد و جبار عبدالحسین مسئول امنیت استانها و مسئول استانهای بصره ،ناصریه، العماره و الکوت است.
مسئول گردانهای حزب الله در الرصافه بغداد با شیخ موید البهادلی است که سعد سواره، امجد الباحی، صدر الاعرجی و لیث النوری وی را کمک می کنند.
مسئول گردانهای حزب الله در الکرخ بغداد احمد السعدی است و حاجی حمید الساعدی، محمد عبدالساده، شیخ فاضل الفریش و شیخ وسام البغدادی وی را کمک می کنند.
حزب الله عراق موشک های کاتیوشا و ذوالفقار، کرار و حیدر در اختیار دارد. همچنین سلاح ای کی 47،ام 16، پی کی سی، موشک آرپی جی، قناصه های اچ اس50، بی 29، خمپاره 60 و 180 و سلاح های دیگری ضد زره و ضد هوایی در اختیار دارد.حزب الله همچنین موشک اشتر در اختیار دارند.
گردانهای حزب الله عراق به گفته جاسم الجزایری عضو هیئت سیاسی حزب الله عراق سامانه اطلاعاتی قوی در اختیار دارند.
گردانهای حزب الله در جنگ علیه داعش نقش موثری داشته اند و این نیروها از آمادگی بالا و تلاش استخباراتی قوی برخوردارند.گردانهای حزب الله در مناطق آمرلی، طوزخورماتو و مناطق غرب بغداد و تلعفر و دیگر مناطق حضور داشته اند.
الجزایری عضو هیئت سیاسی حزب الله عراق، داعش را ساخته آمریکا و اسرائیل می داند.
کتائب حزب الله در دیالی، صلاح الدین و بابل با داعش جنگیده اند. در جرف الصخر در شمال بابل و جنوب غرب بغداد و نیز آزاد سازی آمرلی از توابع استان صلاح الدین که ساکنان آن را ترکمن های شیعی تشکیل می دهند نقش به سزایی ایفا کرده اند.
علی البدیری نماینده وابسته به ائتلاف همپیمانی ملی اعلام کرد: فرماندهان نیروهای مردمی وعده هایی درباره تغییر روند سیاسی در عراق پس از پایان جنگ علیه داعش داده اند.جنگ علیه فاسدان در روند سیاسی خطرناکتر از جنگ علیه داعش است.
خضیر العامری از شیوخ عشایر که در شهرک صدر زندگی می کند اعلام کرد: امیدوارم که نیروهای مردمی در انتخابات آینده نقش آفرینی کنند و من اگر این شخصیت های وابسته به نیروهای مردمی مشارکت داشته باشند آنها را انتخاب خواهم کرد.
سمیر الطائی تحلیلگر عراقی گفت: نیروی مردمی در آینده سیاسی عراق نقش آفرینی خواهند کرد و در انتخابات استان ها و پارلمان شانس قوی دارند زیرا آنها میان مردم زندگی می کنند و مردمی هستند و مردم نیز آنها را انتخاب خواهند کرد.
به هر حال تا انتخابات بعدی باید صبر کرد تا روند اوضاع را مشاهده کرد اما بدون شک همانطور که گفته شد مردم عراق به دقت تحولات را زیر نظر دارند و سنی ها شخصیت های عشایری و افرادی که برای رهایی آنها از داعش تلاش کرده اند را انتخاب خواهند کرد و عوام فریبی های برخی شخصیت های سیاسی هم نخواهد توانست که آنها را فریب دهد.
علاوه بر اینکه تحولات جنگ با داعش در روند انتخابات آینده و انتخاب مردم عراق نقش دارد بحث مبارزه با فساد را که از چندی قبل شروع شده است را باید به متغیرات مربوط به شانس گروههای سیاسی در انتخابات آینده افزود.نکته پایانی اینکه آرایش های سیاسی در انتخابات آتی مشابه قبل نخواهد بود.
منبع: تسنیم
انتهای پیام