متدیـّنان خطر شبکه‌های اجتماعی را جدی بگیرند
صدای شیعه: حضور پُررنگ مردم از طبقات و اقشار گوناگون در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تا جایی که گاه، حضورشان را درزندگی واقعی را به حاشیه برده و آنها را فرسنگها از دنیای واقعیات دور می‌کند، با وجود آسیبهایی مانند تنهایی، دور شدن از یکدیگر و کمرنگ شدن صمیمیتها در محیط خانوادگی و ... چالشهایی مانند رواج گسترده شایعات، انتشار احادیث منتسب به معصومان علیهم السلام و سخنان منتسب به بزرگان -که بعضا جنبه ضدّتبلیغ دارد- را نیز ایجاد می‌کند، به گونه‌ای که باورها و ارزشهای دینی در معرض خطرات جدی قرار می‌گیرند. از این رو و به منظور واکاوی برخی از این آسیبها و راهکارهای مقابله با آنها با «عبدالرضا آتشین صدف»، کارشناس ارشد فلسفه سبک زندگی و مدیر گروه اوقات فراغت مؤسسه سبک زندگی آل‌یاسین به گفت وگو پرداخته ایم که هم اینک پیش روی شماست.
با توجه به اینکه امروز حضور در فضای مجازی و فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به امری اجتناب‌ناپذیر تبدیل شده و از سوی دیگر ما با پدیده‌ای به نام انتشار شایعات متعدد اعم از دینی و غیردینی در این فضاها روبه‌رو هستیم، چگونه می‌توان میان استفاده از این ابزار و مصون کردن باورها، ارزشها و اعتقادات تعادل برقرار کرد، به گونه‌ای که با حضور در فضای مجازی، باورها و سبک زندگیمان دستخوش آسیب و خدشه نشود؟
- اگر چه کنترل کردن فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کم و بیش غیرممکن است، اما می‌توان برای کمتر شدن آسیبهایی که از این ناحیه به کاربر منتقل می‌شود، بویژه در زمینه پخش و انتشار شایعات و سخنان بی پایه و اساس، راهکارهایی را به کار بست و پیشنهاد کرد؛ از جمله آنکه در این راستا باید فرهنگسازی کرد و عوامل مؤثر فرهنگی را به کار گرفت. بنابراین، نهادهای فرهنگی مانند روحانیت می‌توانند در این رابطه نقش مهم و تأثیرگذاری ایفا کنند و حضور جدی‌تری در این فضا داشته باشند. تصور کنید اگر تنها یکصد هزار روحانی و طلبه در کشور داشته باشیم و هر کدام روزانه تنها یک روایت و نکته ارزشمند و معتبر دینی را در شبکه‌های اجتماعی نشر دهند چه حجم عظیمی از اطلاعات و ارزشهای دینی بسادگی و در کمترین زمان نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان تبلیغ می‌شود.
با توجه به شرایط امروز و نفوذ شبکه‌های اجتماعی در خانواده‌های ایرانی به عنوان عضوی ثابت و تعطیل ناپذیر، آیا نمره حضور روحانیت در این فضاها قابل قبول است و توانسته تأثیر مثبت داشته باشد؟
- متأسفانه باید گفت افرادی که دغدغه دین و ارزشهای اسلامی و بومی را دارند، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را که امروز بازار حضور آنها در جامعه داغ است، جدی نگرفته اند و در آن حضور آنچنانی ندارند. این در حالی است که از این فضا و امکانات می‌توان به نحو مطلوبی نیز استفاده کرد و آن را ظرفیت عظیم و بزرگی برای نشر آموزه‌های دینی و بومی به شمار آورد. بنابراین، روحانیت با یک ساز و کار ساده می‌تواند از این فرصت استفاده کند و با برنامه‌های جدی، منظم، منسجم و تحلیلی به این فضا ورود جدی داشته باشد و ضمن مقابله با شایعات، سخنان غیرمنطقی و غیرعقلانی و نسبتهای ناروایی که به دین وارد می‌شود، به نشر و ترویج ارزشهای انسانی، الهی و ملی بپردازند و مطالبی در این عرصه عرضه کنند که مبتنی بر متون قطعی بوده و سند آنها خالی از اشکال باشند. البته نباید فراموش کرد که متاسفانه گاه ما با فناوری‌های جدیدی که وارد زندگیمان می‌شوند، برخوردهای غیرمنطقی و غیراصولی داریم، به عنوان مثال فضای مجازی یا شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهای هوشمند تلفن همراه از جمله ابزارهایی است که غالبا به دیده تهدید به آنها نگریسته ایم تا فرصت، در حالی که می‌توان از این امکانات استفاده مطلوب و قابل قبول داشت.
امروز مشاهده می‌کنیم با کوچکترین اتفاق و رویداد، اخبار جعلی و شایعات بسیاری در فاصله زمانی کوتاه آن هم با نسبت دادن به معصومان(ع) و بزرگان منتشر می‌شود و گاه افکار عمومی جامعه را تحت تاثیر قرار داده و چالش زا می‌شود مانند انتشار خبر زلزله تهران از زبان مسؤولان شهری،چگونه می‌توان عقلانیت و تفکر کاربران در این شبکه‌ها را فعال کرد، به گونه‌ای که در برخورد با هر خبری قوه تحلیل و تعقل را به کار انداخته و با زودباوری و اعتماد به این مطالب دچار تشویش و نگرانی نشوند و در یک کلام آرامش و ثبات اجتماعی و باورهای دینی آنها دچار تزلزل نشود؟
-باید توجه داشت در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، کاربر نباید اعتماد صرف به مطالب و اخباری که دریافت می‌کند، داشته باشد و این توصیه‌ای است که در آموزه‌های دینی پیوسته سفارش شده است. از جمله آنکه خداوند متعال در آیه ششم سوره حجرات می‌فرماید: «ای‌کسانی که ایمان آورده اید، اگر فاسقی برای شما خبری آورد بررسی و تحقیق کنید تا مبادا گروهی را به نادانی آسیب رسانید، آن گاه از کرده خود پشیمان می شوید.» همچنین، آیات بسیار دیگری در قرآن وارد شده است که توصیه بر عدم اعتماد بر ظن و گمان دارد. بنابراین، یک کاربر صرف دیدن یا شنیدن یک خبر، نباید اعتبار و حجیت برای آن قایل شود، زیرا این فضاها زمینه انتشار اخبار و مطالب و احادیث و آموزه‌های غیرمستند را نیز دارند، از این رو باید در برابر این مطالب، منطق را که اسلام نیز بر آن تأکید دارد، دخالت دهیم و به کار بگیریم. همان طور که ما در امور روزمره خود هر سخن و مطلبی را بسادگی نمی‌پذیریم و حداقل تحقیقی در زمینه آن انجام می‌دهیم یا دست‌کم براحتی قبول نمی‌کنیم، باید در خصوص مطالب و محتویات فضای مجازی نیز این گونه برخورد کنیم، همان گونه که در جای جای قرآن سفارش به تعقل و تفکر شده ایم و در قرآن آیاتی که عبارت «افلا تتفکرون» و «افلا تعقلون» را به ما گوشزد می‌کنند، متعدد هستند.
انتشار بی ضابطه و فاقد چارچوب و نظارت شایعات از طریق فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی چه پیامدهایی را به سبک زندگی تحمیل می‌کند؟ آیا می‌تواند آن را دستخوش ابتلائات و چالشهای اساسی کند؟
- یکی از بزرگترین آسیبهایِ باور اخبار دروغین و شایعات، آن است که فرد به مرور دچار زودباوری و ساده انگاری می‌شود و از نعمت حق باوری و خردورزی که خداوند به او داده است، محروم می‌ماند. از این رو، سبک زندگی این کاربران چنان دچار مشکل می‌شود که منطق باوری، عقل گرایی و خردورزی آنها بتدریج دچار انحراف شده و این مساله موجب می‌شود آنها هر خبری را بسادگی بپذیرند. در پی این اتفاق، به مرور جامعه ما، جامعه‌ای ساده باور خواهد شد و در نتیجه به آسانی دچار آسیب می‌شود. به عبارت دیگر این ساده باوری سبب می‌شود هر باور و خرافه و مطلب دروغین و ناصحیح و بی منطقی که به کاربر ارایه شود، او براحتی بپذیرد و آرام آرام ما به جامعه‌ای زود باور، خوش باور و ساده انگار، تبدیل خواهیم شد و وقتی ملتی به این سمت حرکت کرد، براحتی فریب هر حربه، حیله و اندیشه نادرستی را خواهد خورد و آسیبهای امنیتی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ... آن را تهدید خواهد کرد، این در حالی است که مردم کشور ما، پیشینه‌ای غنی از خردورزی و عقل‌گرایی دارند؛ بنا بر این باید با منطق و عقل حساب شده با محتویات منتشر شده در فضای مجازی برخورد کرد. همان طور که در آموزه‌های دینی ما افرادی که به عقل بها نمی‌دهند و در برابر ماجراهای گوناگون تعقل نمی‌کنند و از قوه منطق کمک نمی‌گیرند، مذمت شده‌اند.
بنابراین، ضمن اینکه کاربر باید قوه تعقل خود را در مواجهه با مطالب منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی به کار بگیرد و بدون دلیل هر چیزی را نپذیرد، از سوی دیگر باید فرهنگسازی عمیق و حساب شده و با برنامه‌ای از سمت نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها بویژه صدا و سیما انجام شود که این مسأله عزم عمومی را می‌طلبد. هم نهادهای مسؤول لازم است کارهای فرهنگی خود را در راستای ترویج باورهای صحیح و تخریب خرافه و ایده‌های غیرمنطقی و غیردینی سوق دهند و هم کاربران جوان و نوجوان این مرز و بوم نباید اسیر ساده انگاری و زودباوری شوند.
منبع: قدس آنلاین
انتهای پیام