چاپ جدید «فرهنگ لغات و اصطلاحات فقهی» منتشر شد
صدای شیعه: اهمیت فرهنگ‌نویسی ما بر دانش‌پژوهان پوشیده نیست، کلید آشنایی با هر علمی شناخت معنای لغات و اصطلاحات آن علم است. تخصصی شدن و گستردگی دامنه علوم، تدوین فرهنگ اصطلاحات مربوط به هر علم را برای دستیابی سریع تر به معنای کاربردی واژه در آن علم، ضروری‌تر ساخته است به گونه‌ای که فرهنگ‌های عمومی نیاز محقق را برآورده نمی‌سازد.
به همین دلیل شاهد تألیف فرهنگ اصطلاحات در رشته‌های مختلف جامعه شناسی، روان شناسی، علوم سیاسی، حقوق، اقتصاد، پزشکی، فنی و دیگر علوم هستیم در رشته فقه نیز که از مراتب والایی برخوردار است کارهایی صورت گرفته و اقداماتی در شرف وقوع است ولی هنوز مجال واسعی برای پرداختن به این مقوله وجود ندارد.
سیدمحمد حسینی (وزیر سابق ارشاد) گردآورده و نویسنده این مجموعه در بخشی از مقدمه می‌نویسد که در تدوین فرهنگ حاضر که کوششی برای پاسخ به این نیاز، به بیشتر کتاب های قاموس، فرهنگ‌ها و معاجم اصطلاحات فقهی مراجعه شده تا در مجموع اثر مطلوب و ارزشمندی ارائه شود.
کتاب معجم لغة الفقهاء اثر محمد رواس قلعه جی و حامد صادق قنیبی به دلیل ویژگی‌های برتر، محور این اثر قرار گرفته و مطالب تکمیلی از دیگر فرهنگ‌ها بدان افزوده شده است، از جمله امتیازات این کتاب این است که معنای لغوی و اصطلاحی 4390 واژه عربی را به همراه معادل انگلیسی آنها توضیح داده است و تقسیم بندی مفیدی در ذیل بعضی اصطلاحات مانند بیع، خیار، صلاة، زمین، حق، شرط، شرکت، مقادیر و طلاق انجام داده است.
برای نمونه در مبحث بیع تعریف سی و دو نوع بیع ذکر شده که بدون شک برای پژوهشگران جالب توجه و قابل استفاده خواهد بود.
بیان دقیق تفاوت معنا و کاربرد واژه‌ها از ویژگی‌های این معجم است، مثلاً در فرق بین سمعه و ریا به این نکته ظریف اشاره شده که سمعه در اقوال و ریال در افعال است.
همچنین ذکر بعضی ضرب‌المثل‌ها برای فهم بهتر موضوع و تعریف ادیان، مذاهب و فرقه‌ها از دیگر مزایای معجم لغة الفقهاء محسوب می‌شود. در ترجمه سعی شد که امانت داری رعایت شود البته در مواردی توضیحات زائد حذف شد مثلاً در تعریف صیف (تابستان) این توضیحات وجود داشت : «یکی از فصل‌های چهارگانه که ابتدای آن از وقتی است که بر مردم پوشیدن لباس‌های گرم (زمستانی) سخت است و با لباس تابستانی راحت اند و انتهای آن هنگامی است که در لباس تابستانی احساس سرما می کنند و به پوشیدن لباس زمستانی تمایل پیدا می‌کنند». طبیعی است که این گونه اضافات تنها حجم کتاب را افزایش می‌داد و فایده‌ای بر آن مترتب نبود، بنابراین حذف شد.
در ذکر نکات دستوری مثل مصدر، جمع و مفرد، نظم و یکنواختی وجود نداشت که این مهم صورت گرفت تا ترتیب و انسجام مطالب رعایت شود و تقدم و تأخر منطقی لحاظ شود.
نام سوره‌ها مثل فرقان و نیز بعضی احادیث به عنوان شاهد مثال اضافه شد. همچنین معادل انگلیسی پاره‌ای واژه‌ها که در کتاب اصلی نیامده بود تقسیم بندی‌هایی جدید در مورد واژگانی مثل واجب به مجموعه افزوده شد.
کتاب معجم لغة الفقهاء به رغم مزایای فراوان به این دلیل که بر مبنای دیدگاه اهل سنت نوشته شده است فاقد بعضی واژه‌های رایج در فقه امامیه و نیز در مورد اصطلاحاتی که در تعریف آنها اختلاف نظر وجود دارد به آرای فقهای امامیه توجهی نشده است.
بر این اساس به ترجمه این کتاب بسنده نشد، بلکه با مراجعه به منابع فقه ضرورت داشت آرا و نظرهای فقهای شیعه ذکر شود که این کار صورت گرفت در نتیجه در قسمت‌های مختلف این فرهنگ تطبیق و مقارنه را می‌توان مشاهده کرد. همچنین علاوه بر درج واژه‌های جدید قواعد مربوط به آنها نیز توضیح داده شد، مثلاً در کنار لفظ فراغ قاعده فراغ هم تعریف شده است.
از دیگر مطالبی که با رعایت ایجاز به مجموعه افزوده شد، تبیین بعضی از احکام فقهی بود که به منظور مشخص شدن اختلاف آرای فریقین و نیز کاربرد واژه و معلوم شدن موارد استعمال آن در ابواب فقهی انجام شد.
یک نکته نیز به عنوان دخل مقدر اشاره می‌شود و آن اینکه فرهنگ موجود فقط دربردارنده اصطلاحات فقهی نیست بلکه معنای واژه‌های دیگری مثل اسامی اماکن، اشیا و یا حیوانات را هم شامل است و علت اصلی آن، بی‌نیاز شدن دانش‌پژوهشان از مراجعه به فرهنگ‌های عمومی لغت است یعنی با داشتن این فرهنگ در کنار توضیحات مربوط به اصطلاحات خاص فقهی، معنای دیگر کلماتی که در فقه کاربرد دارند نیز در اختیار خوانندگان خواهد بود.
فرهنگ حاضر نه تنها قابل استفاده برای دانش پژوهان رشته فقه، حقوق و سایر رشته‌های الهیات و معارف اسلامی است، بلکه سرفصل صدها مبحث و موضوع در آن هست که هر کدام می‌تواند موضوع چندین پایان نامه و کار تحقیقاتی باشد.
در پایان بخش مقدمه اثر توضیح مختصری درباره بعضی علائم که در کتاب به کار رفته، داده شده است.
فرهنگ لغات و اصطلاحات فقهی در 680 صفحه به قیمت 200 هزار ریال با شمارگان در 7 هزار نسخه از سوی انتشارات سروش راهی بازار نشر شده است.
انتهای پیام