چیزهایی که انحراف از پیام عاشوراست
صدای شیعه: رضا اسماعیلی درباره تاثیر قیام کربلا بر ادبیات گفت: تاثیر عاشورا در حوزه ادبیات چه شعر و چه داستان قابل تامل است، زیرا اکثر شاعران و نویسندگان بزرگ فارسی‌زبان در آثار خود بخشی را به ترسیم سیمای روشن حضرت اباعبدالله (ع) و قیام حسینی اختصاص داده‌اند. شاعران مسلمان - شیعه و حتی اهل سنت - این کار را انجام می‌دهند و تاکنون آثار قابل تاملی خلق شده است.
او در ادامه بیان کرد: مولانا که شاعر اهل سنت است شعر «کجایید ای شهیدان خدایی / بلاجویان دشت کربلایی» را درباره واقعه کربلا سروده است. او به اهل بیت (ع) و امام حسین (ع) توجه‌ای ویژه داشت. بسیاری از شاعران اهل تسنن به ایشان ارادت دارند و این حادثه چنان تاثیر عظیمی در جامعه گذاشته است که زبان و ذهن اکثر اهل ادب را به خودش معطوف کرده و باعث خلق آثار مانا و فاخری شده است.
اسماعیلی درباره ملزومات نوشتن از کربلا اظهار کرد: در این سال‌ها هر مجموعه داستان و دفتر شعری را که باز می‌کنیم معمولا امکان ندارد بخشی مربوط به کربلا نداشته باشد. اکثر کتاب‌های نویسندگان و شاعران به این موضوع توجه داشته‌اند. قیام کربلا سه بعد حماسه، سوگ و پیام را دارد و باید سعی کنیم زمانی که می‌خواهیم درباره حماسه حسینی قلم بزنیم به این سه بعد توجه داشته باشیم.
او در ادامه بیان کرد: ما در جامعه اسلامی در مسیر حق‌خواهی گام برمی‌داریم و به ظلم و ستم تن نمی‌دهیم. اگر مسلمان هم نباشیم باید انسان آزاده‌ای باشیم، یعنی به کرامت انسانی و ارزش‌های والای آن در زندگی خودمان توجه کنیم. اگر یک اثر عاشورایی تنها به یک بعد این حماسه توجه کند به نتیجه نخواهد رسید. گاهی شعر فقط به سوگ توجه می‌کند و در این حالت نمی‌تواند بیانگر اهداف قیام امام حسین (ع) باشد. چنین اثری تنها یک شعر توصیفی و احساسی است.
اسماعیلی همچنین اضافه کرد: یک اثر که فقط پیام‌رسان صرف باشد باز ناقص است. شعری که برای امام حسین (ع) سروده می‌شود باید دربردارنده تمام ابعاد حماسه کربلا باشد. شان اهل بیت (ع)، شخصیت و جایگاه والای خاندان رسالت باید در این شعرها حفظ شود. شعر باید عزت‌مدار باشد و باعث بیداری و رستگاری و رشد جامعه شود.
این شاعر توجه صرف به سوگ در شعرهای عاشورایی را مخرب دانست و گفت: همچنین باید به بحث امر به معروف و نهی از منکر که قیام کربلا برای آن و اصلاح‌گری برپا شد توجه شود و باعث حرکت آگاهی‌بخشی و اصلاح‌گری شود. اگر شاعر در سوی مخالف این روش حرکت کند شعر گویا و کامل نیست. شاعر باید سعی کند شان اهل بیت (ع) حفظ شود و ادب و آداب عاشورایی را حفظ کند.
رضا اسماعیلی درباره تحریف چهره امام حسین (ع) اظهار کرد: در واقع باید شاعر طوری صحبت کند که وهن اهل بیت (ع) محسوب نشود. گاهی اغراق و غلو در شعر عاشورایی سیمای بزرگان را تحریف‌شده ارائه می‌کند و چهره‌ای که شاعران از امام حسین (ع) ارائه می‌کنند با واقعیت متفاوت است. سیمایی که در قرآن، معارف و کتاب‌های اسلامی آمده با چیزی که شاعر در شعرش آورده فاصله دارد. این اتفاق به خاطر غلو کردن شاعر است.
او درباره انحراف برخی شاعران از اهداف امام حسین (ع) بیان کرد: غلو در شعر عاشورایی سه جلوه پیدا می‌کند. زمانی که ما مقام خدایی به امام حسین (ع) و خاندان رسالت می‌دهیم و خود را زینب‌اللهی یا حسین‌اللهی معرفی می‌کنیم، این مقام با اهداف امام حسین (ع) در تضاد است. تمام انبیا (ع) و معصومین (ع) برای پیام «لا اله الا الله» مبعوث شده و قیام کردند. پیام شعر نباید با این مسیر مخالفت داشته باشد. انحراف‌ها با اهداف امام حسین (ع) سازگار نیست. یکی دیگر از اشتباه‌ها این است که گاهی ما مقام معصومین و سایر ادیان را با معصومین خود در تقابل قرار می‌دهیم.
این شاعر ادامه داد: مثلا می‌گوییم حضرت مریم (س) کنیز حضرت زینب (س) یا حضرت زهرا (س) است یا حضرت موسی (ع) و حضرت عیسی (ع) را غلام پیامبر اسلام (ص) معرفی می‌کنیم. خود پیامبر و خاندان رسالت با این ادبیات مخالف بودند. ما نباید برای ارتقای شأن پیامبر خود سایر انبیای الهی را کوچک کنیم. این کار با ذات پیام کربلا هم‌خوان نیست و نباید به این وادی‌ها بیفتیم، به عصبیت‌های دینی دامن بزنیم و وحدت جهان اسلام را خدشه‌دار کنیم. حفظ وحدت جهان اسلام یکی از مهم‌ترین کارهاست که در شعر آیینی باید به آن توجه شود.
او لحن ترحم‌آمیز را دور از مقام امام حسین (ع) دانست و اظهار کرد: در بعضی از شعرها با عجز و لابه‌گویی حرف می‌زنیم و امام حسین (ع) را با ادبیات نامناسب خطاب می‌کنیم و ایشان را به گونه‌ای صدا می‌کنیم که خواننده نسبت به اباعبدالله (ع) احساس ترحم می‌کند. این کار با روح قیام حسینی همخوانی ندارد. نباید با لهجه‌ای ترحم‌آمیز کربلا را به تصویر بکشیم. به نظر من این کار وهن خاندان رسالت است.
رضا اسماعیلی درباره پرداختن به قیام حسینی بعد از پیروزی انقلاب گفت: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این توجه بیشتر شد زیرا قیام کربلا علیه ظلم و ستم، زشتی و نامردی و نامردمی بوده است. پیام کربلا حق‌خواهی، عدالت‌طلبی و آزادی‌خواهی است؛ به همین علت مورد توجه همه مردم جهان قرار می‌گیرد و تمام انسان‌های آزادی‌خواه از قیام کربلا الهام می‌گیرند و مبارزات آزادی‌خواه کربلا را سرمشق خود قرار می‌دهند.
او واقعه عاشورا را بر قیام‌های آزادی‌خواهانه جهان موثر دانست و بیان کرد: مثلا مهاتما گاندی که از رهبران بزرگ جهان است در جنبش آزادی‌خواهی هند درباره امام حسین (ع) با ادب ابراز ارادت می‌کند و می‌گوید که از امام حسین (ع) الهام گرفته است.
اسماعیلی گفت: بعد از پیروزی انقلاب، اکثر شاعران به خاطر این‌که در مکتب اسلام و قرآن پرورش یافته‌اند و با جهان‌بینی اسلامی بزرگ شده‌اند در اکثر شعرها و آثار خود بخشی درباره ادبیات عاشورایی دارند. در آثار این شاعران تبیین اهداف و پیام امام حسین (ع) و یارانش وجود دارد.
این شاعر به بهترین نمونه‌های شعر عاشورایی پرداخت و اظهار کرد: عاشورا پربارترین شاخه شعر آیینی ماست که مورد توجه اکثر شاعران قرار گرفته است. به عنوان مثال زنده‌یاد سیدحسن حسینی که یکی از شاعران نام‌آور ایران است مجموعه‌ای به نام «گنجشک و جبرئیل» دارد که سیمای نورانی امام حسین (ع) و کربلا را به تصویر کشیده است.
او ادامه داد: موسوی گرمارودی نیز که یکی دیگر از شاعران نامور آیینی ماست، مجموعه شعر سپید «خط خون» را به تبیین اهداف پیام امام حسین (ع) اختصاص داده است. طاهره صفارزاده هم در آثاری که از خود به یادگار گذاشته به قیام امام حسین (ع) و یارانش توجهی ویژه کرده است. طبیعتا قیام کربلا به عنوان قیامی آزادی‌خواهانه مورد توجه همه اهل قلم بوده و امروزه نیز همچنان الهام‌بخش شاعران و نویسندگان است.
اسماعیلی درباره منابع مورد نیاز شاعران گفت: شاعر باید با دانش ادبی پا به این عرصه بگذارد. شاعران آیینی و عاشورایی باید سعی کنند شعر فاخر بگویند و به کتاب‌هایی مراجعه کنند که مورد تایید و قابل استناد باشد؛ به عنوان مثال از مقاتل مورد تایید مراجع عظام، علما و کارشناسان دینی استفاده کنند. از این دسته آثار می‌توان از نفس المهموم اثر شیخ عباس قمی و مقتل لهوف ابن طاووس نام برد که مورد تاییدند.
او کتاب را یکی دیگر از منابع دانست و گفت: از کتاب‌ها نیز حماسه حسینی و تحریفات عاشورایی اثر استاد شهید مطهری خالی از فایده نیست. کتاب تحریفات عاشورایی خرافه‌ها، گزافه‌ها و بدعت‌هایی را که در طول سالیان بر واقعه کربلا اضافه شده بیان می‌کند و کتاب روشنگر خوبی است.
این شاعر در پایان مهم‌ترین منبع را قرآن و صحیفه سجادیه معرفی کرد و گفت: شاعران می‌توانند از منابع کاملا اسلامی و ادعیه مورد وثوق مثل زیارت کربلا، زیارت جامعه کبیره و دعای عرفه استفاده کنند. خود قرآن، صحیفه سجادیه و نهج‌البلاغه هم مهم‌ترین منابع در بیان معارف و توحید هستند.
منبع:ایسنا
انتهای پیام