مجلس حسینی بدون اشک امکان‌پذیر نیست، اما شعور و حماسه آن را کامل می‌کند

صدای شیعه: مراسم رونمایی از کتاب «تحریرهای رود»، کتاب صوتی سیدحمیدرضا برقعی، با حضور احمد مسجد جامعی، موسوی گرمارودی، اسماعیل آذر، سعید بیابانکی، محمدعلی مجاهدی، برزین ضرغامی، حجت‌الاسلام دعایی و علاقه‌مندان در کتابخانه ملی عصر امروز، 19 آبان‌ماه، رونمایی شد.

در این مراسم موسوی گرمارودی صحبت کرد. وی به نامه‌ای که به برقعی پس از نوشتن کتاب «طوفان واژه‌ها» نوشته بود، اشاره کرد و گفت: با شعر برقعی در سال 1387 و در مجموعه شعر «طوفان واژه‌ها» آشنا شدم. در آن مجموعه شعر ضجه بر کعبه بسیار زیبا بود. سیدحمیدرضا برقعی هم مانند من و مجاهدی در قم به دنیا آمده است. با این تفاوت که من و استاد مجاهدی زمانی که هم‌سن برقعی بودیم تنها در یکی دو انجمن شعری که شعرهای آن از قرن ششم پا فراتر نمی‌گذاشت، می‌توانستیم حضور یابیم که البته در آن جلسات به شاعرانی مثل من و مجاهدی اهمیت داده نمی‌شد و شب شعری نیز وجود نداشت، اما اکنون هر جمعه‌شب، شاعران جوان در منزل استاد مجاهدی گرد هم می‌آیند و از نکات ایشان استفاده می‌کنند؛ در حالیکه در گذشته چنین امکانی وجود نداشت.

موسوی گرمارودی ادامه داد: قطعاً راهنمای شاعر در ابتدا قریحه اوست و سپس راهگشایی استادان مؤثر است. این همان موضوعی است که برقعی از آن به عنوان جنون یاد می‌کند؛ به عبارت دیگر هر شاعر خوبی در توفیقات خود وامدار قریحه خداداد خویش است.

وی ادامه داد: اغلب اشعار این مجموعه غزل است. هر چند تعدادی قصیده و یک بحر طویل نیز در آن وجود دارد که البته نمی‌دانم بحر طویل را قالب بدانم یا خیر. برقعی اصولاً شاعر غزل‌سرا و سراینده غزل نو است. شاعر این مجموعه وقتی غزل می‌گوید هم به لحاظ زمانی شعر معاصر می‌گوید و هم به لحاظ روساخت به این موضوع نزدیک شده است.

توصیه‌های موسوی گرمارودی به شاعران آیینی

موسوی گرمارودی توصیه‌ای به شاعران آیینی داشت و گفت: شاعر آیینی در شعر خود باید دو موضوع را مد نظر قرار دهد تا به اشتباه نیفتد؛ اول اینکه شاعر آیینی که در عرصه توحید گام بر می‌دارد و شعر می‌گوید هرگز نباید در مدح دنیاداران قلم بفرساید، دوم فرو افتادن در غلو است که در گفتن شعر آئینی ممکن است رخ دهد. اگر شاعر با خود می‌اندیشد که شهدای کربلا، شهدای توحید بودند قطعاً به غلو روی نمی‌آورد که این موضوع بهانه‌ای دست وهابیان می‌دهد. البته باید گفت که برقعی در کتاب «طوفان واژه‌ها» خیال همه را بابت مدح دنیاداران راحت کرد. البته او در کتاب «طوفان واژه‌ها» یک مورد غلو داشت که چقدر بهتر بود این هم حذف می‌شد. باید توجه داشت که غلو نزدیک به یکی از صنایع شعری به نام مبالغه است که ممکن است شاعر فریب خورده و به این سمت برود. البته غلو در توصیف از بقیه چیزها ایراد ندارد همانطور که فردوسی در متن حماسه خود آورده است اما در منش و رفتار اهل بیت اگر راه یابد ما را در باتلاق فرو خواهد برد.

این شاعر به ویژگی بارز برقعی اشاره کرد و گفت: اگر بخواهیم ویژگی بارز برقعی را ذکر کنیم، باید بگوییم که او اهل ایهام تبادر است. جوهر شعر برقعی از قریحه توانایی او برخوردار است و به همین نظر از خوردک ایرادها در امان خواهد بود تا زمانی که آسمان ذهن او همیشه شامل ابرهای قریحه‌باران است.

وی در پایان سخنان خود گفت: با خواندن کتاب «تحریر رود» از پیشرفت برقعی و قریحه جوشان او شگفت‌زده شدم.

موسوی گرمارودی درپایان ترکیب‌بند خود با موضوع حضرت علی‌اصغر(ع) را خواند.

جایگاه شعر متعهد از زبان پیامبر اکرم(ص)

محمدعلی مجاهدی، یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود. وی در این مراسم گفت: آن چیزی که واضح است این است که شاعر نسبت به شعر ارزشی اهمیت بالایی قائل است و سیره ائمه درباره شعرهای زمانش مصداقی بر این ادعاست. پیامبر اکرم(ص) به اصحاب خود می‌فرمودند که چه چیز مانع شده است از اینکه کسانی که با شمشیر مرا یاری می‌کنند، با زبان یاری نمی‌کنند؟ منظور ایشان این بود که چرا ای صحابه از شعر استفاده نمی‌کنند؟ در زمان پیامبر(ص) دشمن کافر با شعرهای خود نگرش مردم را نسبت به ایشان عوض می‌کرد. ایشان به صحابه خود می‌فرمودند که شما هم با شعر گفتن مقابله به مثل کنید. زخمی که شما با شعر به دشمن می‌زنید از زخم شمشیر دردناک‌تر است. این موضوع جایگاه شعر متعهد را در زمان ما نشان می‌دهد.

برقعی از رویش‌های شعر آیینی‌ست

وی ادامه داد: در زمانه ما علی‌رغم پیشرفت‌های چشم‌گیر بعد از انقلاب در حوزه شعر آیینی، شاهد ریزش‌هایی هم بودیم. کافیست مجموعه شعرهایی را که در سال‌های اخیر چاپ شده است، ببینید تا متوجه شوید چه بلایی بر سر شعر آیینی آمده و خوراکی آماده را در اختیار وهابیت قرار داده است. این موضوعی‌ست که مسئولان فرهنگی ما از آن غفلت کردند. باید گفت که برقعی از رویش‌های شعر آئینی ماست. ایشان برخلاف بقیه به قرائت صرف ماتم از عاشورا نمی‌پردازد و قرائت حماسه، عرفانی و ارزشی با خود دارد که بسیار ارزشمند است. تاکنون در قرائت غالب اکثر شعرهای آئینی، قرائت صرف ماتمی بوده است که البته بعد از انقلاب شاهد نگاه‌های نافذی بودیم که ابعاد تو در توی عاشورا را روایت کرد و عظمت‌ها و زیبایی‌ها را در نهایت هنرمندی به تصویر کشید.

به گفته این پیشکسوت شعر آیینی، سروده‌های برقعی آمیزه‌ای از قرائت ماتمی، حماسی، عرفانی و ارزشی‌ست و این چیزی‌ست که باید مورد توجه قرار بگیرد. مجلس حسینی بدون گریه و اشک امکان‌پذیر نیست و شور و شعور و حماسه این را کامل می‌کند. کافی‌ست تا ما عظمت این واقعه را نشان دهیم تا مخاطب همانند درختی بعد از باران با یک ضربه تبدیل به اشک بشود.

مجاهدی بیان داشت: تا شاعر ما زبان هنری پیدا نکند مجبور به تقلید می‌شود که این موضوع اثر او را خراب می‌کند. وظیفه امروز یک شاعر موفق عاشورایی در نگاه دقیق اوست که کلی‌گویی‌ها را کنار گذاشته و جزئی‌نگر شود. این جزئی‌نگری‌ها کم‌کم کنار هم قرار گرفته و یک دید کلی را به ما می‌دهد. از برقعی که نگاه او به شعر عاشورایی و عاشورا، نگاه عزتمندانه است، تقدیر می‌کنم.

پس از مجاهدی، سعید بیابانکی و حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محمدزمانی سروده‌هایی با مضمون عاشورا و قیام امام حسین(ع) خواندند.