رکورد اسراف در دست ایرانیان

صدای شیعه: آمارحاکی از اسراف هولناک انرژی،آب، مواد خوراکی و کشاورزی در ایران است تا جایی که ایران در مصرف آب، برق و گاز از متوسط جهانی نیز پیشی گرفته و هدررفت و مصرف غیراصولی را در کارنامه خود ثبت کرده است. شیوه های نادرست مصرف و تبدیل شدن آن به فرهنگی غلط در جامعه ایرانی کار را به جایی رسانده است که ایران به شاخصی برای مصرف گرایی و اسراف در بخش های مختلف تبدیل شود.

آخرین آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی خوار بار (فائو) از هدررفت 35میلیون تن مواد غذایی در ایران حکایت دارد؛ میزان غذایی که با آن می توان 15میلیون ایرانی را سیر کرد. این در حالی است که مسئولان فعال در حوزه تغذیه و مواد غذایی آمار دقیقی از دورریز غذا در کشور ندارند و در این حوزه تنها می توان به آمارهای سازمان های جهانی تکیه کرد.اگرچه آن طور که کارشناسان می گویند بخش عمده ای از دورریز غذا در کشور در زنجیره تولید تا مصرف یعنی مزرعه تا سفره به هدر می رود و شکل تولید، شیوه برداشت و مکانیسم توزیع و حمل مواد غذایی در میزان دورریز غذا در کشور موثر است؛ اما نمی توان از فرهنگ نادرست حاکم بر خانواده در خصوص شیوه مصرف مواد غذایی نیز غافل شد. مصرف نادرست و اسراف گرایانه ای که از فرهنگ اشتباه حاکم بر خانواده ها و جامعه نشات گرفته و سبب شده است تا بریز و بپاش ها و تجمل گرایی هایی ناشی از چشم و هم چشمی نیز سهم بسزایی در دورریز و هدررفت غذا در جامعه داشته باشد.

میهمانی با طعم اسراف

فرقی ندارد مراسم ختم باشد یا جشن عروسی زوجی جوان. برای خیلی از ما ایرانی ها تجمل و بریز و بپاش به رکنی مهم و جدانشدنی از زندگی مان تبدیل شده است. تدارک دیدن چندین نوع غذا ،آن هم به مقدار زیاد به شکلی که هر بار بعد از برگزاری این گونه مراسم شاهد دورریز مقدار زیادی غذا بوده ایم.

کارشناسان علوم کشاورزی و تغذیه، چرخه غیرعلمی تولید محصولات کشاورزی، توزیع و حمل و نقل سنتی و غیر اصولی و همچنین قیمت های غیر واقعی مواد غذایی در کشور را از عواملی می دانندکه دست به دست هم داده اند تا  بیش از یک سوم مواد غذایی تولیدی در کشور دور ریخته شوند.

سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران 134 کیلوکالری است

بر اساس گزارش سازمان جهانی خوار بار (فائو)، ایران از جمله کشورهایی است که هرساله درصد بالایی از مواد غذایی تولیدی را به هدر می‌دهد. برآوردهای فائو نشان می‌دهد هر روز به‌ازای هر نفر 134 کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران 134 کیلوکالری است. همچنین گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد که 35 درصد محصولات کشاورزی تولیدی در ایران به هدر می‌رود.

 بر این اساس از 100 میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور 35 میلیون تن در سال دور ریخته می‌شود. این رقم معادل غذای 15 میلیون نفر است. در این زمینه می‌توان به 30 درصد ضایعات در نان، 30‌-25 (و حتی 50) درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، 10 درصد ضایعات در برنج، 25 درصد ضایعات در خرما و… اشاره کرد.

ایرانی ها  دو برابر سرانه جهانی آب مصرف می‌کنند

وضعیت مصرف آب در کشور شرایط خوبی ندارد و به نوعی چراغ قرمز برای مصرف آب را روشن کرده است. مهندس حمید قزوینی، کارشناس امور آب و از مسئولان وزارت نیرو با ا شاره به این که در شرایط نرمال بارشی میزان بارش ها در کشور به طور متوسط 250میلی متر در سال است، می گوید: وضعیت بارندگی در ایران یک سوم بارندگی در جهان است و درایام خشکسالی به 200تا 205میلی متر در سال نیز می رسد. با این حال مصرف آب در بخش شرب و بهداشتی دو برابر اروپاست؛ سرانه مصرف آب در اروپا روزانه 150 لیتر به ازای هر نفر است و درایران 300 لیتر به ازای هر نفر.

به گفته وی، راندمان آبیاری کشاورزی در ایران تنها 35 درصد است در حالی که راندمان آبیاری جهانی 70 درصد است و این یعنی راندمان آبیاری کشاورزی در ایران نصف راندمان جهانی است.

قزوینی تنها راه برون رفت از وضعیت فعلی مصرف آب در بخش کشاورزی را اصلاح سیستم های آبیاری و تبدیل سیستم های سنتی آبیاری به سیستم های آبیاری مدرن می داند و می گوید: حتی برخی کشورهای آفریقایی با اصلاح سیستم آبیاری خود توانسته اند راندمان آبیاری را تا 80 درصد بالا ببرند . استانداردهای جهانی مصرف آب در بخش کشاورزی با آنچه در ایران اتفاق می افتد تفاوت بسیاری دارد. در کشورهای پیشرفته اروپایی به ازای هر متر مکعب آب کشاورزی دو و نیم کیلوگرم محصول کشاورزی تولیدمی شود؛ اما در ایران این رقم تنها 0٫6کیلوگرم است که حکایت از هدر رفت سرسام آور آب در زمین های کشاورزی دارد.

سالیانه 92میلیارد متر مکعب آب در کشور مصرف می شود

آخرین آمارها از مصرف آب در کشور حکایت از سهم 91درصدی کشاورزی ،6درصدی شرب و بهداشت و 3 درصدی صنعت و خدمات دارد. به گفته این کارشناس تنها40 تا 45 میلیارد متر مکعب از آب مصرفی درکشور از منابع آب های سطحی برداشت می شود و مابقی که رقمی نزدیک به 50میلیارد متر مکعب را شامل می شود از منابع آب های زیر زمینی برداشت می شود.

بر اساس اعلام بانک جهانی الگوی مصرف آب آشامیدنی برای یک نفر در سال یک مترمکعب و برای بهداشت در زندگی به ازای هر نفر 100 متر مکعب اعلام شده است در حالی که در ایران این رقم به دلیل استفاده نادرست از آب آشامیدنی برای شست‌وشوی خودرو، استحمام، آبیاری باغچه‌ها، لباس‌شویی و ظرف‌شویی حدود 70 تا 80 درصد بیشتر از الگوی جهانی آن است. صرفه‌جویی و استفاده بهینه از ضروریات در مصرف آب است؛ زیرا هم‌اکنون کشور با خشکسالی مواجه است اما میزان هدررفت آب در ایران 28 تا 30 درصد است. در حالی که این میزان اتلاف آب در دنیا 9 تا 12 درصد گزارش شده است.

جدیدترین تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که ایران با وجود محدودیت منابع آبی با 190 لیتر مصرف آب شرب خانگی از جمله بیشترین مصرف‌کنندگان آب بین کشورهای مختلف است. طبق برآوردها هر شهروند تهرانی در روز 83 لیتر آب برای حمام و 50 لیتر نیز برای دست‌شویی استفاده می‌کند، همچنین 77 لیتر برای ظرف‌شویی و 22 لیتر نیز برای روشویی استفاده می‌شود. بررسی وضعیت سرانه مصرف آب هر نفر در روز بین 24 کشور نشان می‌دهد که هر آمریکایی در روز 360 لیتر آب مصرف می‌کند و این میزان بیشترین مصرف در بین سایر کشورهاست و کمترین میزان مصرف نیز در آلمان است که در این کشور هر نفر در روز 107 لیتر آب مصرف می‌کند.

کشاورزی سنتی عامل اصلی بالا بودن دورریز درکشور

دکتر ابراهیم جعفری؛ کارشناس مرکز تحقیقات و آموزش وزارت جهاد کشاورزی مهم ترین علت برای بالا بودن میزان دورریز مواد غذایی در ایران را علمی نبودن کشاورزی می داند و می گوید: متاسفانه غیر علمی بودن کشاورزی و قدم برنداشتن در مسیر دانش بنیان باعث شده تا پیامدهایی همچون دورریز و اتلاف زیاد محصولات کشاورزی را در کشور شاهد باشیم. وی مشکلات را در هر سه حوزه کاشت، داشت و برداشت می داند و می گوید: مشکلات ما در این زمینه متعدد است و تنها محدود به یک بخش نمی شود. مشکلاتی که در نهاده های کشاورزی ما وجود دارد از جمله شیوه مبارزه با آفات و آفت زدایی های غیر اصولی و غیرعلمی. عللی که باعث دورریز زیاد محصولات و حتی افت محصول شده است. به گفته این کارشناس حوزه کشاورزی حرکت صحیح در حوزه آموزش و گام برداشتن در جهت پیاده سازی کشاورزی دانش بنیان می تواند سهم بسزایی در کاهش هدر رفت محصولات کشاورزی در مزرعه داشته باشد.

میانگین مصرف برق در ایران سه برابر استانداردهای جهانی است

با پیشرفت روز افزون تکنولوژی و افزایش سهم دستگاه های برقی در زندگی، میزان مصرف برق در بین خانواده های ایرانی نیز اهمیت ویژه ای یافته است.

تا جایی که بر اساس آخرین آمارها، متوسط مصرف سرانه برق خانگی در ایران 2900کیلووات ساعت است، در حالی که متوسط مصرف جهانی برق خانگی کمتر از 1000کیلووات ساعت است.

بدین ترتیب متوسط مصرف سرانه برق خانگی در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است، از این رو برق مصرفی توسط خانوارهای ایرانی با در نظر گرفتن استانداردهای جهانی پاسخگوی 200 میلیون نفر جمعیت است، در نتیجه صرفه‌جویی در مصرف برق مشترکان خانگی ضرورت دارد که با فرهنگ‌سازی و بهینه کردن لوازم خانگی برقی مخصوصا به کارگیری چراغ‌های کم مصرف شاهد کاهش مصرف برق در این بخش خواهیم بود بدون این که به رفاه مشترکان لطمه‌ای وارد شود.

از این رو استفاده از چراغ‌های کم‌مصرف، جلوگیری از باز و بسته کردن متناوب در یخچال، قرار ندادن غذای گرم و داغ در یخچال یا فریزر، توجه به برچسب انرژی کالاهای برقی در هنگام خرید و استفاده درست از وسایلی چون کولر، ماشین لباس‌شویی و اتو از جمله راهکارها برای صرفه‌جویی و کاهش مصرف برق است که در عین حال می‌تواند به افزایش عمر وسایل برقی نیز بینجامد.

کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر تنها 10 درصد صرفه‌جویی در برق مصرفی خانوارها داشته باشیم می‌توانیم از محل صرفه‌جویی‌ها شش نیروگاه 800 مگاواتی در سال راه‌اندازی کنیم و چنانچه هر خانوار ایرانی 10 درصد در مصرف برق خانگی صرفه‌جویی کند، دولت سالانه 500 میلیون دلار بیشتر نفت و گاز صادر می‌کند. از این رو مصرف بالای برق در کشور باعث شده است که ایران نوزدهمین مصرف‌کننده برق در جهان باشد و با مصرف بیش از 145 میلیارد کیلووات برق در زمره 25 کشور پرمصرف برق جهان قرار گیرد.

با این که ایرانیان در مصرف سوخت،انرژی و هدررفت مواد غذایی رکورد دارند اما در بسیاری موارد مانند مصرف شیر، فضای سبز و مطالعه در رتبه ای به مراتب پایین تر از سرانه استانداردهای جهانی  قراردارند. واقعیتی که از ضعف فرهنگ مصرف در کشور حکایت دارد .

منبع: رصد