تمدن اسلامی با تمدن مسلمین تفاوت دارد
صدای شیعه: دهمین دوره تربیتی آموزشی منادیان حکمت همچون سنوات گذشته با حضور طلاب و دانشجویان فعال فرهنگی سراسر کشور از 25 تیر الی 1 مردادماه در استان مازندران با بهره‌گیری از اساتید صاحب‌نظر ملی و منطقه‌ای برگزار شده است.
در روز پنجم دوره تربیتی آموزشی منادیان حکمت محمدحسین رجبی‌دوانی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام حسین و کارشناس تاریخ اسلام مبحث «مؤلفه‌های تمدن در سیره معصومین» را ارائه کرد و در ادامه جلسات حجت‌الاسلام شکریان مسئول سازمان تبلیغات اسلامی استان مازندران با موضوع «دوران انتقال» با دانش‌پژوهان علاقه‌مند به گفتگو پرداخت. درنهایت روز پنجم دوره با موضوع «تشکیلات و جهاد کبیر» با سخنرانی حجت‌الاسلام امینی خواه به پایان رسید.
رجبی دوانی با بیان این نکته که «آیا در معارف دینی ما تمدن جایی دارد» گفت: کلمه تمدن در هیچ جایی از تعالیم و معارف دینی ما نیامده است، اما اینکه به دنبال تصحیح روش زندگی مردم و کمک به آن‌ها باشیم بسیار زیاد در تعالیم دینی ما وجود دارد.
این کارشناس تاریخ اسلام وجود تمدن در جامعه را به چهار محور نظام سیاسی، سازمان اقتصادی، وجود یک سری آیین و سنن در عرصه زندگی، خلاقیت‌های جامعه در حوزه‌های مختلف مثل علم و هنر و ادب تقسیم بندی کرد.
وی در مورد رابطه افول تمدن‌ها و قدرت سیاسی افزود: چه از منظر دینی و چه از منظر غربی رابطه‌ای عمیق بین افول تمدن‌ها و قدرت سیاسی وجود دارد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تفاوت‌های دو عنوان تمدن اسلامی و تمدن مسلمین، گفت: این دو مسئله با هم متفاوت‌اند، یکی از مؤلفه‌های تمدن در اسلام، معماری است، حال سؤال اینجاست که مگر ما در اسلام چیزی به‌عنوان کاخ‌نشینی داریم؟ این دست پدیده تولید افکار و رفتار مسلمانان است که به‌کلی با معارف و تعلیمات دینی ما مغایرت دارد، پس تمدن اسلامی با تمدن مسلمین باهم متفاوت‌اند. آنچه ما به آن می‌گوییم اسلامی باید ریشه در قرآن، سنت و ائمه داشته باشد.
رجبی دوانی در ادامه افزود: در مرحله اول یک تمدن تولید و زایش هست و در مرحله دوم تعامل با دیگران که خود آن به چهار دسته تقسیم‌بندی می‌شود: الف) تقلید: جامعه برای برطرف کردن نیازهای خودش از تمدن جوامع دیگر تقلید کرده است و دقیقاً عین همان رفتار را تقلید می‌کند و درنتیجه اثرات آن تمدن در این‌ها ظهور پیدا می‌کند.
ب) اقتباس: یعنی برای برطرف کردن نیاز خودشان یک رفتار یا مؤلفه را از جامعه دیگر می‌گیرند و روی آن کار می‌کنند و همین‌طور خام و کار نشده از آن استفاده نمی‌کنند! بلکه تمام ضعف ها و قدرت‌هایش را بررسی می‌کنند وبه صورت پخته‌ای از آن استفاده می‌کنند.
ج) امتزاج: مولفه‌ها و رفتارهای مختلف را گرفته و باهم مخلوط می‌کنند و به بررسی نقاط قوت و ضعفش می‌پردازند و بعدازآن به‌صورت پخته‌ای از آن رفتارها استفاده می‌کنند. مشترکاتی دارد ولی روح حاکم بر آن مخصوص یک تمدن است.
این کارشناس تاریخ اسلام با بیان مؤلفه‌هایی که پیامبر برای جامعه و تمدن اسلامی مطرح کرده است گفت: الف) سازمان سیاسی: متأسفانه به خاطر فقر کلمه از سازمان سیاسی استفاده می‌کنیم وگرنه بسیار مهم‌تر از سازمان سیاسی است. به این حال اسلام ولایت را مطرح می‌کند که ولایت زیرشاخه‌های زیادی دارد مثل: حکومت، متولی دین، محور وحدت، اجرای عدل، رشد و تعالی فرد و جامعه.
وی در ادامه به این نکته مهم اشاره کرد که «کدام حکومت رشد و تعالی فرد برایش مهم است» و افزود: این ولایت است که این حکومت را رقم می‌زند، ولایت هست که اگر پیامبر اعلامش نکند پیامبری و رسالت خود را به پایان نرسانده است، مصداق واعتصموا بحبل الله جمیعا اهل بیت و از همه مهم‌تر امیرالمؤمنین هست.
این کارشناس تاریخ اسلام در ادامه مؤلفه‌هایی که پیامبر برای جامعه و تمدن اسلامی با اشاره به‌نظام اقتصادی گفت: اسلام ربا و بهره را از بین برده بود و قرض‌الحسنه را جایگزین کرده بود.
وی در رابطه با مسئله خلافت و ولایت گفت: به‌جز امیرالمؤمنین هیچ‌کدام از امامان ما حاکم نبوده‌اند و حکومت نداشتند، ولی امامان در آموزه‌هایی خود راه و روش زندگی و روش حاکمیت را به ما آموختند و حتی علوم مختلف دیگر. جابر بن حیان پدر علم کیمیا، صحابی امام محمدباقر علیه‌السلام هست، امامان ما چون حکومت نداشتند شاگردانی پرورش دادند که راه و روش آن‌ها را تبلیغ می‌کردند و نقش مؤثری در حکومت‌ها داشتند.
این کارشناس تاریخ اسلام با اشاره به اینکه در دوران خلافت امیرالمؤمنین شاهد تحولات عظیمی هستیم گفت: یکی از این تحولات اجرای عدالت اقتصادی است، درگذشته زنان حق بیت‌المال نداشتند، ولی در زمان حضرت زنان هم حق از بیت‌المال داشتند، حتی بردگان هم حقی از بیت‌المال داشتند، چه عرب و چه عجم از بیت‌المال حق مساوی می‌بردند. حضرت فقط حرف نزد بلکه عمل کرد و اول هم از عثمان شروع کرد، عثمان که از حقوق خودش خیلی بیشتر گرفته بود را دستور داد به خانه‌اش بریزید و بیت‌المال را بازگردانید.
این کارشناس تاریخ اسلام با اشاره به تحولات عظیم دوران خلافت امیرالمؤمنین به شایسته‌سالاری اشاره کرد و گفت: حضرت در نصب افراد سه معیار مهم داشت: ایمان، توانمندی و وفاداری به حاکمیت. حضرت با این سه معیار افرادی را روی کار آورد که تا آن زمان سمتی نداشتند، مثل مالک اشتر که فرمانروای قسمت جزیره در شمال عراق امروزی بود.
رجبی دوانی «نظام دقیق کنترل مسئولان» را یکی دیگر از تحولات عظیم دوران خلافت امیرالمؤمنین دانست و افزود: امیرالمؤمنین با تمام آن مشکلاتی که در زمان خلافتش وجود داشت افرادی را به‌طور نامحسوس داشتند تا فرمانروایان و حاکمان حضرت را زیر نظر بگیرند و رفتارهای آن‌ها را بررسی می‌کردند امیرالمؤمنین هم این‌قدر به این‌ها اعتماد داشت که با متخلفین برخورد نمی‌کرد و درجا آن‌ها را عزل می‌کرد.
در ادامه روز پنجم حجت‌الاسلام شکریان مسئول سازمان تبلیغات اسلامی استان مازندران با موضوع «دوران انتقال» با دانشجویان علاقه‌مند به گفتگو پرداخت.
حجت‌الاسلام شکریان با بیان اینکه «یکی از بزرگ‌ترین آزمون‌های الهی دوران انتقال است» و افزود: دوران انتقال از یک پیامبر به پیامبر دیگر، از امام به امام دیگر. دوران انتقال بسیار سخت است خواص و نزدیکان بسیاری مردود و رفوزه شدند. در دوران انتقال پیامبر صلی‌الله علیه وآله به امیرالمؤمنین علیه‌السلام خواص قبول نکردند، بااینکه غدیر را دیده بودند. منتها این دوران انتقال بسیار دوران سختی است ویکی از دلایلش این است که کوتاه است
وی در ادامه افزود: در همین دوران انتقال بین ائمه بود که فرقه‌های زیدیه، اسماعیلیه، واقفیه به وجود آمد، جالب اینجاست همیشه هم خواص در دوران انتقال باعث ایجاد فرقه‌های مختلف و اختلافات فراوان می‌شدند.
درنهایت روز پنجم دوره با موضوع «تشکیلات و جهاد کبیر» با سخنرانی حجت‌الاسلام امینی خواه به پایان رسید.
حجت‌الاسلام امینی در آغاز با تبیین واژه جهاد گفت: جهاد در فرهنگ دینی یکی از واژه‌های مهم و باارزش هست که اتفاقاً پشتوانه عملی شدن خیلی از کارها و تفکرات است. آن پشتوانه عملیاتی که باعث می‌شود بتوانی معارف را منتقل کنید جهاد است. منافقین ویژگی اصلی‌شان این است که اهل هزینه دادن نیستند. جهاد یعنی هزینه کردن از جان و مال و آبرو.
وی در ادامه با بیان اینکه «جهاد باعث می‌شود که تشکیلات دچار نفاق نشود» گفت: هر وقت تشکیلات از هزینه دادن فاصله گرفت کم‌کم تبدیل به منافقین می‌شوند. نفاق در دایره محاسباتی افراد خلل ایجاد می‌کند و وقت محاسبات دچار اختلال شد، تشکیلات به سمت نفاق می‌رود.
این کارشناس فرهنگی با بیان اینکه«پیشرفت درگرو جهاد است» گفت: پیشرفت فرهنگی هم درگرو جهاد است اینکه اولاً شما آسیب نبینی، ثانیاً امتداد پیدا کنی و ثالثاً نفوذ پیدا کنی.
امینی‌خواه با اشاره به مسئله جهاد اظهار داشت: باید جهاد کنیم تا راه سالم بماند و طریق عبودیت بسته نشود، جهاد فی سبیل الله. جهاد اصغر مجاهده با جن و انس است، جهاد کبیر مجاهده با شیطان است و جهاد اکبر مجاهده با نفس است.
وی در ادامه افزود: جهاد کبیر اولین مخاطبش خویشتن است. موانعی که نمی‌گذارد من به سلوک الی الله برسم باید از بین برود. اول باید از من بگذریم تا به مقابله با شیطان برسیم و با او جهاد کنیم. جهاد کبیر تشکل می‌خواهد. جهاد کبیر یعنی شما تنظیم کنی که از چه کسی اطاعت کنی و از چه کسی اطاعت نکنی.
منبع: مهر
انتهای پیام