تفاوت‌های مفهوم کرامت ذاتی انسان در نگاه اسلام و غرب
صدای شیعه: آیت‌الله صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه، چهارشنبه، 13 مردادماه، در مراسم اعطای سومین جایزه حقوق بشر اسلامی که در مرکز همایش‌های سازمان صدا و سیما برگزار شد، با بیان اینکه مسئله حقوق بشر یک مسئله پراهمیت است، اظهار کرد: این مسئله به لحاظ عملی و نظری یک موضوع محوری در دنیاست که به لحاظ نظری کارهای بسیار باارزشی به دلیل تحلیل حق انسان و حق بشر و تحلیل ماهیت حق به طور کلی صورت گرفته و عمدتاً در فلسفه سیاسی مورد تنقیح قرار گرفته است.
رئیس قوه قضائیه با اشاره به تحلیل‌هایی که در رابطه با مسئله حق مطرح شده است، گفت: ما در فرهنگ خودمان عمدتاً مباحث مربوط به حق را در آثار فقهی علما می‌بینیم، مخصوصاً کسانی که گرایش‌های نظری دارند حق حکم را مطرح کرده‌اند؛ آنچه در آثار فقهای ما مفقود بوده و جایش خالی است تحلیل فلسفی حق است؛ به ویژه حقوقی که در فقه مورد بحث نیست مانند آزادی و حیات، با اینکه بسیار مدققانه در بحث حق ورود کرده‌اند، منتها چون نظری نداشتند در حقوقی که امروز به عنوان حقوق اساسی و حقوق بشر مطرح می‌شود، معمولاً بحث‌ها دچار نقص است.
آیت‌الله آملی لاریجانی تحلیل حق بشری را از یکی از کارهای اساسی و زیربنایی عنوان کرد و گفت: گرچه نمی‌شود تنها انتزاعی فکر کرد و بحث فلسفی و تحلیلی کرد اما یکی از مباحثی که باید پیگیری شود و از متفکران و اندیشمندان کمک گرفته شود راجع به ماهیت حق به ویژه حق بشر است.
وی ادامه داد: اینکه حق قراردادی است آنطور که برخی فیلسوفان غرب می‌گویند آیا تمام حق‌ها قراردادی هستند یا برخی از آنها حقوق واقعی و غیر قراردادی هستند؟ اگر بنا باشد همه حقوق‌ها قراردادی باشد چه کسی باید حق این قراردادها را اعطا کند؟ بنابراین به نظر می‌رسد لااقل باید یک یا چند حق غیر قراردادی بپذیریم و الا نمی‌توان سایر حقوق‌ها را الزام‌آور و قابل تحمیل بدانیم.
رئیس قوه قضائیه با تأکید بر اهمیت توجه به ماهیت حق گفت: اگر به عنوان مسلمان بخواهیم حقوق بشر اسلامی را پایه‌ریزی کنیم، باید یک تحلیل روشنی از حق داشته باشیم که در مقام عمل بسیار تأثیرگذار است؛ آیا در تحلیل حق، نگاه ما به انسان و عالم دخلی دارد یا نه. براساس نگاه ما در تحلیل حق حتماً دخیل است؛ انسان خلیفة‌الله است و حقیقت انسان حقیقت فوق‌العاده عظیمی است.
وی خاطرنشان کرد: برخی اندیشمندان لیبرال تلاش کرده‌اند حق را فارغ از اندیشه‌های دینی و برخی نرم‌های فلسفی تحلیل کنند و اما ما نمی‌توانیم بدون توجه به جایگاه انسان تحلیل کنیم. تصویر کلی و مجمل هم به درد نمی‌خورد؛ چرا که تحلیل‌ها از انسان‌ها در ساختارهای مختلف اندیشه‌ای با یکدیگر متفاوت است.
وی با اشاره به آیاتی از سوره بقره گفت: در آیه «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَني آدَمَ...» از منظر الهی انسان کرامت یافته است و کرامت ذاتی دارد و کرامت الهی غیر از کرامتی است که فیلسوفان ماتریالیست تصور می‌کنند.
آملی لاریجانی با اشاره به اعلامیه جهانی حقوق بشر گفت: اعلامیه جهانی حقوق بشر پشت صحنه‌ای دارد، بر این اساس که نگاه‌های فلسفی و ایدئولوژیک در تدوین آن دخیل بوده است؛ اخیراً گزارشی دادند که در کمیته‌های پیش‌نویس این اعلامیه جهانی حقوق بشر کسانی آن را تدوین کردند که نگاه سکولار و لیبرالی داشته‌اند؛ لیبرالیسم و سکولاریسم نوعی ایدئولیوژی هستند منتها برای اینکه دعوا نشود در بخشی از این اعلامیه نوشته‌اند انسان دارای کرامت ذاتی است که این عبارت باید معنا شود.
وی ادامه داد: در نسل‌های بعدی این اعلامیه این موضوع بارزتر شده است؛ در یکی از موارد، بحث آزادی ازدواج را آورده‌اند که ما هم آن را به یک معنا قبول داریم اما بعداً این مفهوم را به ازدواج همجنسان نیز توسعه دادند.
رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه در رابطه با اعلامیه جهانی حقوق بشر دو پرسش اساسی نظری و عملی داریم، گفت: سؤالی که در مقام نظر داریم این است که مبانی حق از کجا آمده و چه تحلیلی در رابطه با این مسئله ارائه شده و برای چه کسی مطرح شده است؟ بحث مهم دیگری که مطرح می‌شود این است که به چه دلیل می‌خواهند نگاه خود را به همه دنیا تحمیل کنند؛ چرا که این مسئله با حقوق بشر سازگار نیست.
وی با انتقاد از عملکرد غرب نسبت به حقوق بشر و دفاع از آن به ویژه در کشورهای اسلامی گفت: در بحرین تابعیت شیخ قاسم سلب می‌شود؛ روحانی انقلابی که به نحو مسالمت‌آمیز و صلح‌آمیزی مباحث حقوق بشری را مطرح می‌کند، در فلسطین هزاران کودک و مرد و زن بی‌گناه را با بمباران کور به شهادت می‌رسانند، در یمن هزاران انسان بی‌گناه کشته می‌شوند اما دهان دبیرکل سازمان ملل را می‌گیرند تا در رابطه با تضییع حقوق کودکان در یمن حرفی نزند.
رئیس قوه قضائیه با بیان اینکه حقوق بشر غرب در مقام عمل دروغ آشکاری است، اظهار کرد: امروز برای دنیا معلوم شده دفاع غرب از حقوق بشر ابزاری است؛ هر جا میل دارند حق بشر را بر سر ملت‌ها پتک می‌کنند و هر کجا نخواهند از آن حمایت می‌کنند.
وی با اشاره به برخورد نامناسب کشورهای اروپایی با آوارگان سوری گفت: ما در جمهوری اسلامی ایران در طول سی و چند سال گذشته میلیون‌ها مهاجر را پذیرفتیم و از آنها استقبال کردیم؛ با اینکه کشور در تحریم‌های گسترده بود و از بیکاری رنج می‌برد اما اروپا با آن ثروت بی‌کرانش چند صد هزار نفر آواره را نپذیرفت و اگر هم پذیرفتند بحث اخراج آنها مطرح شده و با آنها بدرفتاری می‌شود.
وی گفت: غرب از حکومت‌های دست‌نشانده خود در منطقه حمایت می‌کند حتی اگر ضد بشری‌ترین اعمال را در جهان پدید آورده باشند؛ در خود آمریکا روزی نیست که سیاه‌پوستان توسط پلیس آمریکا کشته نشوند و این مسئله همچنان ادامه دارد.
آیت‌الله آملی لاریجانی با بیان اینکه کشورهای اسلامی باید به خودشان بیایند و راه مستقل خود را پی بگیرند، اظهار کرد: جمهوری اسلامی در این جهت پیشتاز است که حقوق بشر منبعث از معنویت و ارزش‌ها و نگاه الهی و یک حقوق بشری که کرامت ذاتی انسان تصویر روشن معنوی و الهی داشته باشد را به دنیا عرضه کند.
رئیس قوه قضائیه به ستاد حقوق بشر پیشنهاد کرد؛ با همکاری وزارت امور خارجه و شورای عالی امنیت ملی مسئله گفت‌وگو با کشورهای اروپایی را در بحث حقوق بشر باز کند؛ چرا که جمهوری اسلامی در این عرصه مدعی است.
وی ادامه داد: شرط این گفت‌وگو این است که اولاً آمریکایی‌ها نباشند؛ چرا که آنها به تمام معنا اهل خدعه هستند و در این زمینه با آنها حرفی نداریم. شرط دیگر این است که گفت‌وگو طرفینی باشد، مضمونش هم طرفینی باشد و تمام مسائل طرفین مورد بحث قرار گیرد.
آیت‌الله آملی لاریجانی اظهار کرد: ما هم نسبت به رفتار و عملکرد اروپا بحث داریم؛ اسلام‌هراسی آنها در اروپا و اقداماتی که علیه مسلمان‌ها می‌شود و کشف حجاب اجباری در دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها بر اساس کدام حقوق بشری اعمال می‌شود؟ آنها از یک سو حجاب را از سر دانشجوی مسلمان برمی‌دارند و از سوی دیگر اگر کسی به هولوکاست نگاه چپی داشته باشد، باید به زندان برود.
رئیس قوه قضائیه در پایان خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی در این زمینه مدعی است و به مبانی و سخنانی که می‌گوید اعتقاد و ایمان دارد و از آن دفاع می‌کند.
گزارش تصویری مراسم اعطای جایزه حقوق بشر اسلامی را اینجا ببنید!
منبع: ایکنا
انتهای پیام