(
امتیاز از
)
زيديان يمن؛ عقايد و باورها
کشور يمن در جنوب شبه جزيره عربستان قرار دارد. اين کشور از ويژگيهاي برجستهاي در منطقه برخوردار است. آثار باستاني و تاريخي فراواني در آن به چشم ميخورد. کاخ ملکه سبا و سدمارب با قدمت بسيار زيادي در اين سرزمين وجودداشته است. حدود چهلودو درصد جمعيت اين کشور را شيعيان تشکيل ميدهند. شيعيان خود به سه گروه، زيديه، اسماعيليه و دوازده امامي تقسيم ميشوند. زيديان از بزرگترين گروه شيعيان يمن بهشمار ميروند.
زيديه به تفکري گفته ميشود که پيروان آن پس از شهادت امام حسين(ع) امامت عليبن حسينبن علي را نپذيرفتند و امامت فرزند ايشان "زيد " را پذيرفتند. شيخ مفيد در تعريف زيديه ميگويد: زيديه به امامت علي، حسن، حسين و زيد بن علي قايل هستند و نيز امامت هر فاطمي را که عادل و اهل علم و شجاع باشد، ميپذيرند.
زيد در سال 122 هجري قمري به خونخواهي شهداي کربلا، عليه حکومت وقت يعني هشام بن عبدالملک اموي قيام کرد و سرانجام کشته شد. اين در حالي است که زيد خود را هيچگاه امام نميدانست، اما بهدليل عقايد خاص، پيروانش وي را امام ميدانستند و در قيام وي نيز شرکت کردند.
تعدادي از پيروان زيد در اين قيام که به خونخواهي امام حسين انجاميد، کشته شدند.
"ابن اثير " مينويسد که پس از خروج زيد، جماعتي از پيروان وي، نظرش را درباره ابوبکر و عمر جويا شدند که او در پاسخ گفت: "خداوند آن دو را رحمت کند، من از اهلبيت هستم و چيزي جز نيکي درباره آن دو نشنيدم؛ اما ما نسبت به خلافت بيش از همه سزاوارتريم. " آن جماعت پرسيدند: "پس اگر اين دو ظالم نبودند، بنابراين اينها (امويان) نيز ظالم نيستند " که زيد گفت: "امويان مانند اين دو نيستند؛ اينها (امويان) به ما و شما و به خود ظلم ميکنند و من شما را به کتاب خدا و سنت و بر پا داشتن سنتها و از ميان بردن بدعتها دعوت ميکنم. "
بنابراين بهنظر ميرسد زيد ميخواسته در بحبوبه جهاد ضدبنياميه، مسايل اختلافي ديگر مطرح نشود و با بيان تفاوت بنياميه و دو خليفه اول قيام خود را عليه امويان توجيه کند. با توجه به اين ديدگاه زيد، پيروان وي اصل جواز خلافت مفضول با وجود افضل را بهعنوان يک اساس پذيرفتند. (برگفته از "آشنايي با فرق و مذاهب اسلامي " اثر رضا برنجکار.)
عقايد زيديه که بيشتر گروههاي زيدي هنوز هم به آن اعتقاد دارند، عبارت است از:
1- قيام عليه حاکمان ظالم در هر شرايطي واجب است؛
2- لازم نيست که امام حتما از علم غيب آگاه باشد؛
3- عصمت لازمه امامت نيست.
پس از کشته شدن زيد بسياري از پيروان وي در سراسر سرزمينهاي اسلامي قيام کردند که بيشتر اين قيامها سرکوب شدند.
البته برخي هم توانستند حکومتهاي قدرتمندي را تشکيل دهند که مهمترين آنها حکومت زيديها در يمن است که نزديک به هفت قرن ادامه داشت.
از سال چهارصدوچهلوچهار هجري قمري تا پانصدونودوچهار، حوثيها وارث اين حکومت هفتصد ساله بودند؛ حکومتي که بنيانگذار آن "يحيي بن حسين " در سال دويستوهشتادوچهار در استان صعده يمن است. يحيي در واقع رهبر فرقه هادويه است.
زيديه داراي سه فرقه اصلي است:
1- جاروديه
مؤسس اين فرقه، ابوالجارود زياد بن منذر معروف به سرحوب است. وي در آغاز از ياران اماممحمد باقر(ع) بود، اما پس از کشته شدن زيد برادر امام محمدباقر از ايشان جدا شد و به قيام زيد پيوست.
اعتقادات آنها از اين قرار است:
1- پيامبر اسلام به جانشيني و امامت علي، حسن و حسين به نام اشاره نکرده است و اين موضوع را تنها در حد يک توصيف بيان داشتهاند؛
2- امامت تنها در خاندان فاطمه(س) است و از نسل وي بيرون نميرود؛
3- علي(ع) برترين مسلمانان پس از پيامبر است اما خلافت عمر و ابوبکر و عثمان را نيز بايد پذيرفت چراکه علي با آنها بيعت کرده بود.
2- سليمانيه
مؤسس اين فرقه سليمان بن جريد است و اعتقادات آنها به شرح زير است:
1- علي برترين صحابه پيامبر است؛
2- صحابه در سقيفه و در انتخاب ابوبکر اشتباه کردند، اما چون اين خطا از روي اجتهاد بود، گناه بهشمار نميرود. براين اساس، آنها اجتهاد و قياس را در تعيين حکم شرعي خاص تعيين جانشيني پيامبر جايز ميدانستند؛
3- تبري از عثمان بهدليل اشتباهاتش در زمينهسازي براي سلطه امويان بر امور مسلمانان، لازم است؛
4- هرکس که باعلي جنگ کرده است کافر است (منظور طلحه؛ عايشه و زبير)؛
5- تقيه در هيچ حالتي جايز نيست؛
6- لازم نيست که امام از نسل حضرت فاطمه باشد بلکه عدالت و شجاعت و توانايي وي و قيام به شمشير کافي است.
3- صالحيه
مؤسس اين فرقه حسين بن صالح است و اعتقادات آنها نيز بدين شرح آمده:
1- علي برترين صحابه است؛
2- علي براي امامت بر ديگران اولويت دارد.
اين سه فرقيه (جاروديه، سليمانيه، صالحيه) از گروههاي اصلي مذهب زيديه بهشمار ميروند.
پس از فروپاشي امپراتوري عثماني، زيديه توانست حکومت در يمن را در دست گيرد و در سال 1964 در برابر ناسيوناليسم افراطي عربي شکست خورد. بدرالدين حوثي رهبر اين گروه از جايگاه ويژهاي در بين يمنيها برخوردار بود. وي داراي سه فرزند به نام حسين بدرالدين الحوثي، يحيي بدرالدين الحوثي و عبدالملک بدرالدين الحوثي است.
حسين بدرالدين حوثي در حقيقت بنيانگذار جنبش الحوثي است که در تاريخ هشتم سپتامبر 2004 بهدست نيروهاي دولتي يمن کشته شد و اکنون برادر وي پسر کوچک شيخ بدرالدين رهبري اين جنبش را بر عهده دارد و تاکنون چندين جنگ را عليه دولت مرکزي يمن رهبري کرده است.
شعارهاي مخالفت با آمريکا و اسراييل که در ميان اين گروه رواج يافت به مخالفت جدي آمريکاييها با آنها انجاميد. از سوي ديگر، اين شعارها به توجيه دولت يمن براي متهم کردن جمهوري اسلامي ايران به دخالت در امور داخلي يمن تبديل شد.
براساس باور گروههاي مختلف زيدي ميتوان گفت که تفکر زيديه در برخي اصول مبنايي بر پايه واقعگرايي استوار است نه حقگرايي. آنها با آنکه امامت عليبن ابيطالب را حق ميدانند اما نتيجه سقيفه را بهعنوان يک امر واقع پذيرفتهاند
نويسنده:مرتضي اميري
منبع: پنجره
انتهای پیام