فضاي مجازي بستر قتل‌هاي فجيع واقعي
صدای شیعه: «محتواي مستهجن تلگرام «تشديدگر» حادثه ورامين بود»، «دوستي در فضاي مجازي - قتل در جاده خاکي»، «قرار مرگ دختر جوان با دوست فضاي مجازي»، «تلگرام بازي مرگبار»، «درخواست قتل در فيسبوک»،« قتل با تانگو» و الی ماشاء‌الله از اين قبيل تيترهايي است که روزانه از جلوي چشم ما رژه مي‌رود بي‌آنکه بدانيم آمار جرم و جنايت تحت‌تأثير فضاي مجازي در حال سر به فلک کشيدن است و همچنان نيم بيشتري از مردم بيشتر وقت و زمان خود را بي‌هدف در اين محيط سپري مي‌کنند؛ محيطي که به راحتي بستر‌ساز دسترسي آسان به محتواي غيراخلاقي و غير‌ضروري را فراهم و متأسفانه بخش آسيب‌پذير جامعه يعني نوجوانان و جوانان را در خود غرق کرده است. حال آنکه تبعات جبران‌ناپذير کنترل نکردن محتواي فضاي مجازي در بستر امنيت‌ساز شبکه‌هاي ملي و داخلي باعث شده تا آمار جرم و جنايت در سال 96 به مدت مشابه سال قبل افزايش پيدا کند و انگشت اشاره درست به سمت فضاي مجازي نشانه گرفته شده است.
توسعه پديده جهاني فناوري اطلاعات و ارتباطات، تحولي شگرف در ابعاد گوناگون حيات اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، امنيتي و سياسي ايجاد کرد. گستره بيکران اين فضا باعث شد تا از يکسو فرصت‌هاي بي‌نظيري براي پيشرفت و اطلاع‌رساني فراهم شود و از سوي ديگر تهديدهاي جدي در بخش‌هاي مختلف ساختارهاي اجتماعي و حتي فرهنگي به دنبال داشت.
ميل و اشتياق به استفاده از رايانه و اينترنت و بهره‌مندي از مزاياي آن، اگرچه زمينه مشارکت جوامع گوناگون در فناوري‌هاي پيشرفته را فراهم کرده، اما درعين حال، شرايط و بستر مساعدي نيز براي ظهور جرائم سايبري به وجود آورد. سرعت، کثرت، سهولت، ارزان بودن، بي‌مرز بودن، ناشناختگي، اتوماتيک بودن و... در عرصه ديجيتال و فناوري گونه‌اي متمايز از جرائم را با خود به دنبال آورد که عرصه فضاي مجازي محصول يکي از همين گونه‌هاي جديد توسعه فناوري اطلاعات است، تا جايي که طبق گزارشات رسمي سازمان ملل هيچ حوزه‌اي از زندگي بشري فارغ از تهديدات فضاي مجازي نمي‌بيند.
از آنجايي که در زمينه فضاي مجازي در کشور ما نيز پديده فاخر فرهنگي رخ داد و تکنولوژي پيش از فرهنگ استفاده از آن در بين عامه مردم جاي خود را بازکرد، روند را به جايي رساند که امکان وقوع آسيب‌هاي گوناگون در بين افراد با ضريبي بسيار بالا افزايش پيدا کرد و در نهايت به عاملي براي جرم و جنايت تبديل شد. حال آنکه اين تکنولوژي ارتباطي خود عاملي براي تسهيل جرائم سازمان يافته نيز شد و با توجه به مزيت‌هاي مختلف آن، بستر مناسبي هم براي جرائم گروهي فراهم کرد.
افزايش قتل‌هاي فجيع و فضاي مجازي
به گفته سخنگوي دستگاه قضايي کشور يکي از آثار مخل شدن امنيت و آرامش جامعه به واسطه همين فضاي مجازي است که آرام‌آرام زيان آن متوجه مردم شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمين اژه‌اي در يک صد و هجدهمين نشست خبري خود با تأکيد بر اين نکته که متأسفانه در سال 96 آمار قتل‌هاي فجيع و آزارهاي خانوادگي نسبت به مدت مشابه در سال 95 بيشتر شد، مي‌گويد: نمي‌خواهم بگويم علت همه اين موارد فضاي مجازي است، اما بر‌اساس نظر کارشناسان مربوطه يکي از آثار سوء مواردي که در فضاي مجازي پخش مي‌شود و ذهن مردم را درگير مي‌کند، همين جنايت‌هايي است که رخ مي‌دهد، البته عوامل ديگري مثل استعمال مواد‌روانگردان وجود دارد.
حال آنکه بايد گفت گسترش اينترنت و استفاده بي‌هدف از شبکه‌هاي اجتماعي نه‌تنها باعث تشديد آسيب‌هاي زياد در جامعه و دسترسي به محتواي غيراخلاقي شد، بلکه بستري به اصطلاح مناسب‌تر نسبت به گذشته براي دسترسي به محتواي غيراخلاقي فراهم ساخت و در بين قشر آسيب‌پذير جامعه يعني نوجوانان و جوانان را هدف گرفت.
به طور مثال موضوع به قتل رسيدن ستايش قريشي، دختر شش ساله‌اي که در خانواده‌اي افغان در ايران متولد شده و زندگي مي‌کرد، توسط پسر 16 ساله‌اي که همسايه وي بود، يکي از مباحث اصلي مطرح شده در فضاي رسانه‌اي طي چند وقت اخير بوده است.
برخي چهره‌هاي نزديک به قاتل ستايش قريشي از‌جمله وکيل اين متهم حضور در شبکه‌هاي اجتماعي و استفاده بدون فيلتر از فضاي مجازي را عامل اين حادثه عنوان کرد و تعدادي از کارشناسان حوزه جامعه شناسي و ارتباطات بر اين نظر صحه گذاشتند، اما از سوي ديگر بعضي کارشناسان نيز معتقدند اين عامل به تنهايي نمي‌تواند موجب بروز چنين حادثه ناگواري شود و قطعاً عوامل ديگري نيز وجود داشته است، اما دسترسي آسان به محتواي مستهجن نيز در تشديد انگيزه‌هاي قاتل براي ارتکاب اين جرم غيراخلاقي و غيرانساني تأثيرگذار بود.
سرنخ‌هاي جنايي که به فضاي مجازي مي‌رسد
اظهارات سخنگوي دستگاه قضا در حالي است که پيش از اين نيز دستگاه‌هاي ديگري چون نيروي انتظامي کشور، به تأثيرات فضاي مجازي در جرم و جنايت اشاره و در اين زمينه مطرح کرده بودند در بسياري مواقع در پيگيري سرنخ‌هاي کشف، به دوستي‌هاي فضاي مجازي مي‌رسند که باعث قتل و تجاوز است. کمااينکه طبق همين گفته جاهايي که قاتل يا مقتول تحصيلکرده‌تر و آشناتر با فضاي مجازي باشند، استفاده از فضاي مجازي و ارتباط آن با جرائم جنايي نيز بيشتر مي‌شود.
اين نشان مي‌دهد اگر ما دو موضوع مدرنيسم يا جهاني شدن و زندگي ايراني اسلامي با تکيه بر معيارهاي ديني و اخلاقي را در دو کفه ترازو قرار دهيم، به تناسب سنگين شدن مدرنيسم و همراه شدن با اين جريان، بعضاً شاهد از دست رفتن و سبک‌تر شدن ارزش‌هاي اخلاقي هستيم. خانواده‌ها نيز بايد بدانند فاصله گرفتن از ارزش‌هاي اخلاقي و تغيير سبک زندگي آنها از نوع اسلامي ايراني به سمت سبک زندگي غربي اروپايي تحت‌تأثير فضاي سايبري و شبکه‌هاي ماهواره‌اي باعث فاصله گرفتن فرزندانشان از معيارهاي اخلاقي و بروز ناهنجاري‌ها در رفتار آنها مي‌شود. شايد بهترين شيوه در جلوگيري از افزايش نتايج منفي اين چرخه نا‌متوازن، آموزش عموم جامعه از يکسو و ايجاد امنیت شبکه‌هاي اجتماعي و مجازي در بستر اينترنت ملي باشد.
منبع: روزنامه جوان
انتهای پیام