دیپلمات روس از عزاداری مجلل ایرانیان در ماه محرم چه می‌گوید؟
صدای شیعه: بارون فیودورکورف دیپلمات روس که در عصر قاجار به ایران سفر کرد، یکی دیگر از سیاحانی است که مراسم عزاداری ایرانیان در ماه محرم و به‌ویژه نمایش تعزیه توجه‌اش را جلب کرده باعث شده در سفرنامه خود به آن بپردازد.
پایه و اساس اشک‌هایی که در محرم ریخته می‌شود
فیودور کورف درباره محرم چنین می‌نویسد: «محرم در نزد ایرانیان ماه ماتم و اندوه است. در این ماه ایرانیان به خاطر شهادت امام حسین (ع) فرزند علی (ع) عزاداری می‌کنند. به منظور این که خاطره کسانی را که مدتی است به تاریخ ایران رجوع نکرده‌اند، درباره چگونگی شهادت امام حسین (ع) تازه کنم، رویدادهایی را که پایه و اساس نیایش‌ها و اشک‌هایی است که امروز ریخته می‌شود، به اختصار بیان می‌دارم.
پس از وفات حضرت محمد(ص) خلافت به ابوبکر، سپس به عمر، بعد به عثمان و سرانجام به علی (ع) انتقال یافت. ایرانیان که شیعه هستند، سه خلیفه اول را قبول ندارند و فقط خلیفه چهارم علی (ع) را قبول دارند، اختلاف اصلی عقیدتی ایرانیان و ترک‌ها، یا به عبارت دیگر شیعیان و سنیان، در همین است.
پس از حضرت علی (ع) خلافت می‌بایستی به فرزندان وی امام حسن (ع) و امام حسین (ع) انتقال یابد. لیکن نیات جاه‌طلبانه اولاد سفیان راه ناآرامی و نابه سامانی ممتد را در پیروان حضرت محمد (ص) گشود. معاویه که سرداری قدرتمند بود، برای نشستن در مسند خلافت، می‌خواست امام حسن (ع)، فرزند ارشد حضرت علی (ع) را از سر را خود بردارد. همین کار را هم کرد. چیزی نگذشت که حضرت امام حسن را مسموم کردند و معاویه به هدف خود رسید.
پسرش یزید که بعد از پدر به جای او نشست، به دلایلی از پی‌آمد علاقه شدید مردم به امام حسین (ع)، یعنی دومین پسر حضرت علی (ع)، ابن زیاد را مامور کرد تا قشونی را علیه امام حسین (ع) گسیل دارد. قشون ابن زیاد در نزدیکی رود فرات، در مکانی که امروز کربلا خوانده می‌شود، با امام حسین (ع) رو به رو شد. در آنجا امام حسین (ع) و پسرانش شهید شدند و سر ایشان را به همراه بازماندگان خاندان امام حسین (ع) نزد یزید به دمشق فرستادند.
مراسم عزاداری مجلل ایرانیان
پایه و اساس محرم به اختصار در همین است. اما مراسم برگزاری مراسم محرم در تهران فوق‌العاده مجلل است. در روزهای اول ماه محرم در نقاط مختلف شهر چادرهای سیاه بلندی برپا می‌دارند. در این چادرها ملایی بر منبر می‌رود و با صدایی بلند تاریخچه این روزهای مصیبت‌بار را بیان می‌کند. مردم هم هم‌صدا با سخنان او به شدت به گریه می‌افتند و قیافه‌های حزن‌آور پیدا می‌کنند. شب هنگام جماعات انبوهی از عزاداران مجدداً در این چادرها گرد می‌آیند، مشعل‌ها را روشن می‌کنند و به مدت دو یا سه ساعت و گاهی تمام شب را گریه و زاری می‌کنند، سینه می‌زنند و با تمام حنجره فریاد «حسین» برمی‌آورند. تعصب برخی از مؤمنان عزادار تا جایی است که با آلاتی تیز یا با قمه زخم‌هایی سهمگین برخود می‌زنند. در این لحظات در خیابان‌های تهران چنان فریادهایی بلند است که ممکن است شنونده گمان برد که دشمن به شهر یورش آورده، مشغول کشت و کشتار است.
شبیه‌خوانی؛ بازسازی واقعه عاشورا
در روز دهم ماه محرم مراسم شبیه‌خوانی اصلی در میدان بزرگ شهر انجام می‌گیرد. تمام شرایط و اوضاع و احوال شهادت امام حسین (ع) در چهره‌هایی کاملا جدی و حقیق تقلید می‌شود. آدمکی درست می‌کنند که قاتل با یک ضربه شمشیر سر از بدنش جدا می‌سازد. سپس بارگاه یزید و ورود خاندان به اسارت گرفته شده امام حسین (ع) به آنجا به نمایش در می‌آیند. در این هنگام چهره‌ای پا به عرصه تعزیه می‌نهد که در هیچ کجای تاریخ یادی از او نشده است و احتمال می‌رود حاصل خیال‌پردازی شعرای متعصب مذهبی باشد که چیزهای من درآوردی بر این واقعه غم‌انگیز افزوده‌اند. چهره مورد بحث یک ایلچی فرنگی است که گویا در آن زمان در دربار یزید بوده و در برابر یزید از خاندان امام حسین (ع) شفاعت کرده و به خاطر به شهادت رساندن امام سوم یزید را سرزنش نموده است.
مسئله مهم این است که این ایلچی فرنگی تعزیه‌خوانی‌ها به صورت چهره‌ای فوق‌العاده مضحک ظاهر می‌شود و من تعجب می‌کنم که ایرانیان با تمام عزا و اندوهی که دارند، به هنگام مشاهده این آدم بدقواره، چگونه می‌توانند از خنده خودداری کنند. جامه‌ای که بر ایلچی می‌پوشانند و حرکات و جهش‌هایی که او انجام می‌دهد، غیرقابل توصیف است. برای اجرای نقش مهمی که باید ایلچی مدافع آن را اجرا کند، معمولاً یکی از نوکران ایرانی را انتخاب می‌کنند.
در اینجا ناگزیرم خاطرنشان کنم که ایرانیان به طور کلی از اسب سیاه خوششان نمی‌آید، زیرا بنا به روایات قاتل امام حسین(ع) در واقعه کربلا سوار بر اسب سیاه بوده است. جسد امام حسین (ع) در کربلا؛ در جایی که او را به شهادت رسانده‌اند، آرمیده است و زائران بسیاری به همین مناسبت به آنجا می‌روند.
به طور کلی ایرانیان برای زیارت به این اماکن می‌روند: به مکه برای زیارت کعبه، به مدینه برای زیارت مقبره حضرت محمد (ص)، به مشهد برای زیارت مقبره امام رضا (ع)، به کربلا برای زیارت مرقد امام حسین(ع) و بقیع که امام حسن (ع) در آن مدفون است. کسانی که به زیارت این اماکن مقدس رفته باشند، عناوین حاجی، مشهدی، کربلایی و بقیعی بر نام خود می‌افزایند.»
منبع: ایبنا
انتهای پیام