این شهریه زندگی طلبه‌ها را اداره نمی‌کند؛ اینکه همه هوس کنند درس خارج بگویند، مقبول نیست
عضو شورای عالی حوزه های علمیه گفت: وقتی وضع کتابخانه‌های قم را با گذشته مقایسه می کنیم خیلی پیشرفت خوبی داشته که دیگر بهانه برای کسانی که بخواهند تحقیق کنند نمانده است.
آیت الله رضا استادی عضو شورای عالی حوزه های علمیه، در آیین بازگشایی و افتتاح بخش‌های جدید کتابخانه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی برگزار شد، در سخنانی بیان داشت: که در صد سال پیش که مرحوم شیخ به قم آمد کتابخانه‌ای در حرم حضرت معصومه(س) به عنوان کتابخانه آستانه در یک اتاق بود. بعد شیخ اقدام کردند کتابخانه فیضیه برقرار شد و بعد آیت الله بروجردی برای کتابخانه دیگری اقدام کردند.
در این صد سال از حیث کتابخانه به جای خوبی رسیده‌ایم و در قم به غیر از این کتابخانه عظیم حدود 10 کتابخانه عظیم دیگر تأسیس شده است. یکی از امتیازهای کتابخانه‌های قم این است که کتاب‌های قدیمی را دارد به این علت که برخی از بزرگان کتاب‌هایشان را به آنها اهدا می‌کنند، ولی کتابخانه‌هایی که جدیداً احداث می‌شود نمی‌توانند از این نظر کامل شوند. از حیث کتابخانه خطی قم وضعیت خوبی دارد. فهرست‌هایی نوشته شده است که گفته شده 300 هزار نسخه خطی در ایران وجود دارد و به جرأت می‌توان گفت که نیمی از آنها در قم است. انصافاً وقتی مقایسه کنیم وضع کتابخانه‌های قم را با گذشته خیلی پیشرفت خوبی داشته که دیگر بهانه برای کسانی که بخواهند تحقیق کنند نمانده است.
چند سال قبل در جلسه‌ای شنیدم که می‌خواهند تمام کتابخانه‌های قم را به یکدیگر متصل کنند به این صورت که اگر کسی اینجا مراجعه کرد و کتابی خواست و نبود به او بگویند به کجا مراجعه کند. پرسیدم گویی هنوز انجام نشده است. در قم شاید 10 کتابخانه تخصصی است و یک کتابخانه تخصصی قرآن در همین جا بود که می‌گویند ملحق شده است به کتابخانه اصلی. کتابخانه‌های تخصصی خیلی جوابگو است و همین‌جا عرض می‌کنم که کتابخانه‌ها، گرایش خود را روشن کنند و در تکمیل کتابخانه با همین گرایش تکمیل شوند. اینکه الآن رسم شده است که همه کتابخانه‌ها می‌روند نمایشگاه و همه جور کتاب می‌خرند درست نیست.
اگر ما کتابخانه تخصصی قرآن داریم دیگر لازم نیست دیگر کتابخانه‌ها همه جور کتاب مربوط به قرآن را داشته باشند. انصافاً در این صدسال از حیث کتاب و کتابخانه و امکانات کتابخانه‌ای پیشرفت خوبی داشته‌ایم. ولی در ابعاد مختلف حوزه همین سؤال را باید بپرسیم. وقتی آمدیم قم 10 تا درس خارج در قم دایر بود. در قم تنها یک نفر جوان بود که درس خارج می‌داد و باقی درس‌های خارج مربوط به آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله داماد و دیگران بودند. الآن شنیدم که 300 درس خارج در قم دایر است که رشد بسیار مهمی است، ولی این از رشدهایی است که جای تأمل دارد. اگر زمان ورود ما به قم 10 تا بوده؛ اما الآن 300 تا است باید تأمل شود که درست است یا نه یا واقعاً حساب و کتابی در کار است یا نه. بحث کنترل نیست که عده‌ای را کم یا زیاد کنند، ولی به طور خود جوش خود افراد بدانند که حساب و کتابی هم دارد.
اینکه همه هوس کنند که هنوز درس سطح، زیاد نگفتند درس خارج بگویند، فکر نمی‌کنم مقبول باشد مگر اینکه بعضی‌ها نبوغ داشته باشند. والا هر کسی باید 5 الی 15 سال درس سطح بگوید تا کم کم درس خارج بگوید. اینکه درس خارج 10 تا داشته‌ایم، شده است 300 تا ممکن است رشد باشد و یا ممکن است نباشد. از حیث تألیف مرحوم آقای دوانی کتابی نوشته بود زیر هزار تا کتاب معرفی کرده بود و می‌گفت ببیند که در دوران گذشته کل تألیف‌هایی که در قم انجام شده بود به 20 جلد نمی‌رسید. ایشان گفته بود که در زمان شیخ بیشتر از دو سه تا کتاب تألیف نشده بود. الآن ولی سرسام‌آور است و اگر سالی 30 هزار کتاب سال اول داریم شاید یک ثلثش مال قم باشد.رشد خیلی بالاست که یک دورانی بگذرد که هزارتا کتاب و الآن این‌گونه باشد.
ولی باید حساب و کتابی داشته باشد که چیزی که از قم منتشر می‌شود درست است یا نه. بالاخره جایی باشد که کتابی از قم می‌آید کتاب مطمئنی باشد. در قم باید کتاب‌های علمی و مستند منتشر شود که متأسفانه این‌گونه نیست یعنی قم با حوزه قاتى شده است. حوزه با قم نباید قاطى شود که هر کسی در قم کتابی منتشر کرد جزو حوزه محسوب شود. از نظر تحقیق بسیار پیشرفت کرده‌ایم. الآن مجلاتی است که مقالات بسیار خوبی در آنها نوشته می‌شود که گاهی گفته شد که اگر کل مقالاتی که در این 40 سال اخیر نوشته شده است جمع کنیم یک مجموعه غنی است برای همه چی، الآن کسانی چیزهایی می‌نویسند غافل از اینکه بارها نوشته شده است.
اما از حیث معنویات چطور بوده‌ایم؟. همش رشد این‌طوری در کتابخانه و تحقیق دردی را دوا نمی‌کند. الآن طوری شده‌ایم که یا دشمن مغرض یا دشمن جاهل داریم که یک‌چیزهایی می‌گوید که ما در مقابل از محسنات می‌گوییم. او می‌گوید که خراب خراب است و ما می‌گوییم خوب خوب است.خداییش نه خراب خراب است نه خوب خوب. کسی اگر بگوید در حوزه کاری نشده است و بگوید انقلابی نیستند بیخود می‌گوید و از این‌طرف اگر بگوییم همه چیز درست است این‌طور نیست. مادیات در حوزه غالب شده است. در حوزه اختلاف طبقاتی نبوده است. اما الآن امروز رو به جای بدی می‌رویم. طلبه آمده است پیش من می‌گوید 700 تومان شهریه می‌گیرم 10 میلیون داده ام و در پردیسان خانه‌ای 40 متری و ماهی 550 تومان اجاره می‌دهم.
ما در مجموعه‌ای هستیم که الآن زیر نظر هستیم که جای تأمل دارد که قبلاً چگونه بودیم از لحاظ معنویات. در مدرسه فیضیه که نماز می‌خواندیم سلام که می‌گفتیم همه با عجله می‌رفتیم کتابخانه که مبادا کتاب نباشد. الآن انگیزه درس خواندن در طلاب خیلی کم شده است. درسی که 40 نفر شرکت می‌کنند گاهی 10 نفر می‌شود. یک‌جمله‌ای باید به آیات عزیز عرض کنیم. بالاخره باید این عائله رو اداره کنیم یا نه. هی جمعیت زیاد کنیم اداره نشود جوابگو نیست. الآن این شهریه زندگی طلبه‌ها را اداره نمی‌کند. الآن ما باید عائلمون را اداره کنیم. طلبه گرفتار کرایه خونه و دیگر چیزها است و اگر اصلاح نشود به جای خوبی نمی‌رسد. بنده مکرر عرض کردم که حواشی خیلی جوابگو نیست و ما داریم حواشی را زیاد می‌کنیم که همه خوب است به شرطی که متن هم کنارش باشد.
الآن اینکه فرمودند در کتابخانه چنین کردیم و چنان کردیم گفتم که حالا اینجا را درست کردید، بیایید گزارش دهید که بعد از مدتی چند تا محقق آمدند و استفاده کردند و جدی دنبال کار بودند. حوزه در عین عظمت مشکلاتی دارد. این مسئله دولتی شدن یا نشدن مسئله‌ای شده است. بالاخره حوزه اگر بخواهد اداره شود مخارجی دارد و مراجع توان پرداخت مخارج را ندارند و مرتب هم مراجع می‌گویند که باید مستقل باشد. خب این باید حل شود اگر باید پول بگیرد و یا نگیرد بگویید. نمی‌شود هم بگیریم و هم نباید گرفت. اگر حل نشود مشکل داریم. ما چند نفر از طرف مراجع مورد تأیید قرار گرفتیم که در کار حوزه دخالت کنیم و هر موقع خدمت آقایان می‌رسیدم می‌گویند که حوزه باید مستقل شود.
ولی چطوری باید مستقل شود یا باید بفرمایند سخت نگیرید تا هر جا شد یا اینها روز به روز حل شود. الآن باز بحث بودجه مطرح می‌شود که چرا گرفت و نگرفت و ... حدود 28 سال در شورای عالی بودم و در این مدت رفقایی بودند که بسیار زحمت کشیدند برای حوزه و دلسوزی کردند. و شبانه‌روزی در خدمت بودند. آقایی که در جلسه بسیار مهم می‌گوید که نباید از دولت پول بگیرند، خب به حرف که نمی‌شود که. خب باید چکار کنیم؟. مسئله معیشت طلاب باید حل شود. معیشتی که رهبری گفتند که دولت حواسش به معیشت باشد اینجا هم همین‌طور است که حواس‌ها به معیشت باشد.
حالا امسال پذیرش کمتر شده است. واقعاً بپذیریم یا نپذیریم. تا می‌گویند پذیرش کم شود یک آقایی می‌گوید 20 هزارتا مسجد خالی داریم خب چکار کنیم 20 هزار تا بیاوریم اداره نکنیم که مسجدها پر شود نمی‌شود که. امیدوارم که همه بیش از پیش موفق باشید.