افتتاح کنسولگری عربستان در نجف لایه‌‌های خاکستری متعددی دارد، عراق از تجربه «ثامر السبهان» درس بگیرد
با افتتاح مقر دیپلماتیک یک کشور در خاک کشور دیگر، هرگونه اقدام دور از ذهن نیست و سابقه ریاض در این امر بسیار مخدوش و تاریک است.
«محمدصالح صدقیان» رئیس مرکز عربی مطالعات ایران در تشریح دلایل و پیامدهای افتتاح کنسولگری عربستان در شهر نجف در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: مساله افتتاح کنسولگری عربستان در نجف، موضوعی است که در سفر اخیر مقامات سعودی به عراق مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته و نظر دولت عراق در این خصوص مثبت بود اما بر اساس سوابق گذشته باید بگویم که نگرانی‌هایی در مورد افتتاح کنسولگری عربستان در نجف اشرف وجود دارد. نمونه علنی این نگرانی‌ها در زمانی که «ثامر السبهان» به عنوان سفیر سابق عربستان در بغداد حضور داشت را لمس کردیم؛ به گونه‌ای که دخالت وی در امور داخلی عراق موجب شد تا دولت این کشور او را رسماً از خاک عراق اخراج کند اما در مورد نجف اوضاع تا حد زیادی متفاوت خواهد بود. نگاه دولت‌های عربی و کشورهای اسلامی به نجف یک نگاه کاملاً ویژه و متمایز از سایر نقاط عراق (حتی بغداد یا کربلا) است.
وی ادامه داد: در دوران پهلوی کنسولگری ایران در کربلا قرار داشت و دلیل این کار جایگاه و مرتبه دینی نجف بود که اجازه نمی‌داد این شهر به بارانداز سیاسی کشورهای مسلمان تبدیل شود. در وضعیت کنونی و بر اساس داده‌های سیاسی و سوابق گذشته، اگر عربستان اقدام به تاسیس کنسولگری خود در نجف کند بدون تردید نگرانی‌هایی در باب امنیت و سیاست وجود خواهد داشت اما به نظر می‌رسد که نظر علماء نجف و دولت عراق در این مورد با یکدیگر هماهنگ است. اگر کنسولگری عربستان در نجف تنها به مسائل زوار و عتبات عالیات و سایر خدمات کنسولی بپردازند مشکل خاصی وجود نخواهد داشت اما طبیعتاً افتتاح این مکان موجب فعال شدن ریاض در عرصه سیاسی و امنیتی خواهد شد. در این راستا در سفر «عادل عبدالمهدی»، نخست‌وزیر عراق به عربستان که قرار است در هفته جاری صورت بگیرد یکی از موضوعاتی که مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت، مساله افتتاح کنسولگری در نجف خواهد بود.
این تحلیلگر مسائل عراق با اشاره به روابط دو جانبه بغداد و ریاض عنوان کرد: روابط عربستان و عراق بعد از سفر اخیر مقامات ریاض به این کشور تا حد زیادی این پیام را مخابره می‌کند که سعودی‌های به دنبال گشایش فصل جدید در روابط خود با عراق هستند. از این منظر سفر آینده نخست‌وزیر عراق به عربستان بدون تردید حول دو محور اقتصادی و سیاسی می‌گردد و به غیر از این دو محور، مسائل امنیتی مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. نکته مهم این است که اشتیاق به روابط با عراق تنها از سوی دولت این کشور ابراز نمی‌شود بلکه بسیاری از جریان‌های سیاسی عراق خواستار روابط متعادل با عربستان و سایر کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند.
صدقیان افزود: به موازات این روند، نگاه جمهوری اسلامی ایران به این موضوع همواره با شک و تردید و نگرانی است. تهران بر این باور است که اگر سعودی‌های تنها به دنبال برقراری رابطه با عراق هستند و چارچوب فعالیت آنها مشخص است، جای هیچ نگرانی وجود نخواهد داشت اما اگر این روند در هاله‌ای از ابهام باشد و داده‌ها نشان دهد که ریاض به دنبال شیطنت فرقه‌ای، امنیتی و سیاسی است، بدون تردید جمهوری اسلامی واکنش خود را نشان خواهد داد. تنها نگرانی که شخصاً در این مورد دارم، تکرار فعالیت‌های مخرب «ثامر السبهان»، سفیر پیشین عربستان در عراق است که احتمال دارد این روند توسط کنسولگری ریاض در نجف اشرف مجدداً عملیاتی شود. به عنوان مثال ثامر السبهان بارها در مورد روابط ایران و حشدالشعبی سمپاشی سیاسی کرده بود و به نظرم عراق باید از آن تجربه‌ها درس بگیرد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: زمانی که مقر دیپلماتیک یک کشور (اعم از سفارتخانه، کنسولگری و دفتر حافظ منافع) در کشور دیگر افتتاح می‌شود بدون تردید انواع و اقسام فعالیت‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی در آنجا صورت می‌پذیرد اما در نجف اوضاع تا حد زیادی تفاوت خواهد داشت. ریشه تشیع در نجف اشرف بسیار عمیق و قدرتمند است و از این منظر زمانی که کنسولگری عربستان در آنجا بنا شود، مردم و بسیاری از جریان‌های دینی و سیاسی منتسب به تشیع، تحرک‌های آن را زیر ذره‌بین قرار خواهد داد و با آنها وارد تعامل کامل نخواهد شد. این روند موجب می‌شود که فعالیت و سناریونویسی عربستان در نجف تا حد زیادی خنثی شود اما به هر ترتیب اقدام‌هایی در پشت پرده صورت خواهد گرفت. اگر عربستان بخواهد از ناحیه نجف دست به اقدام‌های مخرب بزند بدون تردید این رفتار همانند گذشته بر روابط بغداد – ریاض تاثیر منفی خواهد گذاشت. در نهایت، بهتر بود که عربستان دست به چنین اقدامی نمی‌زد!