مقاومت خرمشهر زمینه‌ساز تحولات آینده دفاع قهرمانانه مردم ایران شد
هر چند که چشم‌انداز جنگ‌های تحمیلی مملو از تلخی‌ها، زشتی‌ها و ویرانی‌ها است، دفاع در برابر دشمن تجاوزگر برای مردم تمدن‌ساز ایران سرشار از مقاومت، دلیری، حماسه، تجربه و افتخار بود.
اطلس «نبرد بیت‌المقدس» به نویسندگی امیرحسین کیهان‌پناه، توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس چاپ و عرضه شده است.
اطلس «نبرد بیت‌المقدس» در ۹ فصل با عناوین، ویژگی‌های جغرافیایی منطقه، پیش‌نبردهای منطقه عملیاتی، جایگاه راهبردی نبرد بیت‌المقدس، در آستانه نبردی بزرگ، دور یکم نبرد بیت‌المقدس، دور دوم نبرد بیت‌المقدس، دور سوم نبرد بیت‌المقدس، دور چهارم نبرد بیت‌المقدس، دستاوردهای نبرد بیت‌المقدس تهیه و تنظیم شده است.
در مقدمه اطلس «نبرد بیت‌المقدس» آمده است: «جنگ‌ها آکنده از تلخی‌ها، زشتی‌ها و ویرانی‌هاست، اما مردم تمدن‌ساز ایران، دفاع در برابر دشمن تجاوزگر در کنار سختی‌ها، سرشار از مقاومت، دلیری، حماسه و تجربه بود و نبرد بیت‌المقدس و آزادی خرمشهر قله این افتخارات به شمار می‌رفت.
عراق در محور شلمچه با به کارگیری یگان‌های زرهی پیاده و تیپ نیروی ویژه هجوم خود را برای تصرف خرمشهر و آبادان آغاز کرد. اما با شکل‌گیری مقاومت‌های مردمی و دلیرانه فرزندان حماسه‌ساز ایران که از کمترین سلاح و امکانات برخوردار بودند. سه هفته پشت دروازه‌های شهر واماند و تنها پس از شهادت رزمندگان و فروکش‌کردن شعله‌های مقاومت، گام‌های تجاوزگرش به مرکز شهر رسید.
مقاومت خرمشهر زمینه‌ساز تحولات آینده دفاع قهرمانانه مردم ایران شد. اینکه ارتش و سپاه برای بستن راه پیشروی دشمن به عمق، توان خود را بازیافتند و خطوط پدافندی تشکیل دادند، درخواست مذاکره طارق عزیز وزیر امور خارجه وقت عراق در چهارمین روز جنگ و درخواست آتش‌بس فوری از سوی صدام حسین در هفتمین روز جنگ تحمیلی از جمله پیامدهای مقاومت رزمندگان در خرمشهر بود.
نبردهای پیش از نبرد بیت‌المقدس
نویسنده در فصل «پیش‌نبردهای منطقه عملیاتی» می‌نویسد: واکنش ایرانیان به یورش سراسری ارتش عراق در روندی تکاملی ادامه یافت و در کمتر از بیست‌ماه به طراحی نبردی بزرگ بیت‌المقدس رسید و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانست همه اقوام ایرانی را که فرزندان خویش را عازم جبهه نبرد کرده بودند، برای مبارزه با دشمن سازماندهی کند و با سازمان‌های رزمی مردم بنیاد خود که متأثر از تقسیمات کشوری و استانی بود، مشارکت عمومی مردم را با محوریت استانی و شهرستانی‌شان سازمان بخشد. بر اساس اسناد موجود، تا پیش از نبرد بیت‌المقدس تنها در منطقه پیرامونی عملیات بیت‌المقدس بیش از ۳۵ عملیات بزرگ، محدود و ایذایی به همت سپاه، ارتش یا به طور مشترک اجرا شد که نیروهای مردمی در قالب سازمان رزم سپاه بیشترین نقش را در آنها ایفا کردند. (صفحه ۴۰)
قرارگاه کربلا؛ نبرد بیت‌المقدس
در ادامه این کتاب آمده است: با وجود آزادی نزدیک به ۵۰۰۰ کیلومتر مربع از سرزمین‌های کشورمان و اسارت بیش از ۵۰۰۰ نفر عراقی، مردم ایران همچنان خواهان آزادسازی خرمشهر بودند. از سویی ۲۳ شبانه‌روز نبرد پی‌درپی توان خودی را کاسته بود و یگان‌ها نیاز به بازسازی داشتند و این امر، خود زمینه‌ساز بازیابی توان دشمن و تمرکز آن و پیچیدگی بیشتر عملیات شده بود. ضرورت تأمین مناطق آزاد شده، در سه دور پیشین نبرد قطعی بود و متمرکز کردن توان باقیمانده برای آزادسازی خرمشهر اهمیت ویژه‌ای داشت و تکمیل محاصره شهر و سپس آزادسازی آن، هدف اصلی عملیات محسوب می‌شد و تأمین مناطق آزاد شده که در برگیرنده مناطق شمالی عملیات بود نیز ضرورتی انکارناپذیر بود. بنابراین فرماندهی قرارگاه کربلا تأمین مناطق شمالی را به قرارگاه قدس واگذار کرد و برای آزادسازی منطقه جنوبی به ویژه خرمشهر ۳ قرارگاه فتح، فجر و نصر را به کار گرفت. (صفحه ۱۹۲)
نقش مردم در جنگ
مؤلف اطلس «نبرد بیت‌المقدس با اشاره به نقش مردم در فتح خرمشهر می‌نویسد: نقش مردم در فتح خرمشهر نشان داد که در مواقع بروز بحران‌ها کشورها و حکومت‌های مردم نهاد با اتکا به مردم خویش می‌توانند در مقابل سخت‌ترین بحران‌ها سرپا و استوار بمانند و بحران افروزان را ناامید کنند، حتی اگر نظام بین‌المللی با همه ابزارهایش علیه آنها بحران‌آفرینی کند. عملیات بیت‌المقدس، نقطه عطف تاریخ جنگ هشت ساله عراق با ایران و بلکه نگین تاریخ معاصر این مرز و بوم محسوب می‌شود. در این نبرد، موفقیت راهبردی آزادسازی سرزمین‌های اشغالی در جنوب، با اتکا به حضور مردم در جنگ محقق شد و برتری نظامی ایران بر عراق مورد تاکید کارشناسان و تحلیل‌گران مسائل نظامی قرار گرفت. اگرچه محافل خبری نتوانستند یا نخواستند نقش مردم را در پیروزی نظامی ایران آشکار کنند و کوشیدند شکست‌های ارتش عراق را در پوشش عقب‌نشینی به مرزهای بین‌المللی توجیه کنند اما این مسئله نتوانست نقش تأثیرگذار مردم در جنگ را کمرنگ جلوه دهد.
نقش مردم در فتح خرمشهر که می‌توانست مدلی برای بهره‌برداری سایر کشورهای منطقه باشد، زنگ خطری را برای کشورهای مرتجع غیر مردمی منطقه به صدا درآورد و موجب شد آنان با نظر مثبت دو ابرقدرت آمریکا و شوروی مبادرات به تقویت مالی و نظامی عراق کنند و آن را به عنوان پرچمدار مبارزه با نظام مردم‌سالار جمهوری اسلامی ایران سرپا نگه دارند. (صفحه ۲۴۶)
آزادی خرمشهر، قله افتخارات
نویسنده درباره آزادی خرمشهر نوشته است: فرو ریختن سنگرهای مستحکم دشمن در خرمشهر به همت رزمندگان پاسخ محکمی بود به دشمنی که بر در و دیوار شهر نوشته بود: «آمده‌ایم تا بمانیم: جئنا لنبقی»؛ دشمنی که برای خرمشهر فرماندار و سهمیه ارزاق تعیین کرده بود و پاسخی که امروز عامل بازدارنده‌ای است در برابر هر تجاوزگری که چشم طمع به این سرزمین دوخته باشد. آری؛ هر چند که چشم‌انداز جنگ‌های تحمیلی مملو از تلخی‌ها، زشتی‌ها و ویرانی‌هاست، دفاع در برابر دشمن تجاوزگر برای مردم تمدن‌ساز ایران سرشار از مقاومت، دلیری، حماسه، تجربه و افتخار بود که نبرد بیت‌المقدس و آزادی خرمشهر قله این افتخارات محسوب می‌شود. (صفحه ۲۴۸)
اطلس «نبرد بیت‌المقدس» به کوشش گروه مطالعات و جغرافیای نظامی، به نویسندگی امیرحسین کیهان‌پناه، به شمارگان ۲۰۰۰ نسخه، با قیمت ۳۵ هزارتومان، توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس چاپ و عرضه شده است.