انواع کسوف و مسايل شرعي پيرامون آن
صدای شیعه:
خورشيد گرفتگي يا کُسوف وقتي رخ مي‌دهد که سايه ماه، بر بخشي از زمين بيفتد و در نتيجه از ديد قسمت‌هايي از کره زمين، قرص ماه روي قسمتي از قرص خورشيد را مي پوشاند. اين پديده هنگامي رخ مي‌دهد که زمين و ماه و خورشيد به ترتيب در يک خط راست يا تقريباً در يک خط راست قرار بگيرند و اين شرايط ممکن است تنها در زمان ماه نو برقرار گردد. گرفتگي کامل خورشيد را بايد يکي از منظره‌هاي بسيار زيبا و در عين حال ترسناک طبيعت دانست.
انواع خورشيد گرفتگي؛
*خورشيد گرفتگي حلقوي
اين نوع از خورشيد گرفتگي، هنگامي رخ مي‌دهد که از سطح زمين اندازه ظاهري ماه کوچکتر از اندازه ظاهري خورشيد ديده شود. در اين وضعيت، در مکان‌هايي از کره زمين که به خط واصل مرکز خورشيد و مرکز کره ماه خيلي نزديک هستند، تنها حلقه پرنوري از خورشيد ديده ميشود و درون حلقه (که روي تاريک ماه است) کاملا تاريک ديده ميشود.
*خورشيد گرفتگي کلي
اين نوع از خورشيدگرفتگي، هنگامي رخ مي‌دهد که از سطح زمين اندازه ظاهري ماه، اندکي بزرگتر از اندازه ظاهري خورشيد ديده شود. در اين وضعيت، در مکان‌هايي از کره زمين که به خط واصل مرکز خورشيد و مرکز کره ماه خيلي نزديک هستند، تمام سطح خورشيد توسط روي تاريک ماه پوشانده ميشود.
در اين نوع خورشيدگرفتگي امکان رؤيت جو خورشيد وجود دارد که زيبايي اين پديده عمدتا به همين موضوع برمي‌گردد. معمولاً هر 5/1 سال يک بار خورشيد گرفتگي کلي روي مي‌دهد، اما هر انسان در طول عمرش شايد يک بار شانس تماشاي اين پديده را داشته باشد.
در خورشيدگرفتگي کلي (کسوف کامل) زمين، ماه و خورشيد در يک راستا قرار مي‌گيرند، در اين حالت کل قرص خورشيد در پشت ماه پنهان ميشود. سايه ماه فقط چند کيلومتر از سطح زمين را در بر مي‌گيرد و به موازات حرکت ماه در مدار خود، يک مسير طولاني منحني شکل در روي زمين مي‌پيمايد. تنها کساني مي‌توانند گرفتگي خورشيد را ببينند که در جايي از اين مسير باريک و طولاني واقع باشند.
در هر نقطه، مدت گرفتگي کامل، بيشتر از دو تا پنج دقيقه طول نمي‌کشد. هر چه گرفتگي کامل نزديکتر ميشود، آسمان تاريکتر ميشود و ستارگان بيشتري پديدار مي‌شوند. هنگامي که قرص خورشيد کاملاً پوشانده ميشود، هاله سفيد رنگ درخشاني در اطراف ماه مي‌درخشد. اين همان تاج است که بصورت هاله‌اي از گازهاي رقيق و داغ از خورشيد جريان دارند. در کنار قرص سياه ماه، حلقه باريک و سرخ رنگي از گازهاي خورشيد به چشم مي‌خورد که فام‌سپهر نام دارد.
*خورشيدگرفتگي جزئي
هرگاه خورشيدگرفتگي اتفاق مي‌افتد، در مکان‌هايي از سطح کره زمين که از خط واصل مرکز خورشيد و مرکز کره ماه دور هستند، امکان رؤيت گرفت کلي يا گرفت حلقوي وجود ندارد. در چنين نقاطي - که شامل مساحت بيشتري از زمين ميشود - دو قرص خورشيد و ماه هم‌مرکز ديده نمي‌شوند و در نتيجه روي تاريک ماه، تنها قسمتي از قرص خورشيد را مي‌پوشاند که به اين حالت گرفت جزئي گفته ميشود.
*خورشيدگرفتگي مرکب
در بعضي از خورشيدگرفتگي‌ها، از سطح زمين اندازه ظاهري ماه و خورشيد خيلي به يکديگر نزديک است. در اين وضعيت که خيلي به ندرت رخ مي‌دهد، ممکن است در نقاطي از سطح زمين خورشيدگرفتگي کلي و در نقاط ديگري خورشيدگرفتگي حلقوي ديده شود که به اين حالت خورشيدگرفتگي مرکب اطلاق مي‌گردد. در اين حالت نيز در ديگر نقاط سطح زمين، خورشيدگرفتگي جزئي ديده خواهد شد.
بنابر تعاليم اسلام و نظر تمام مراجع تقليد، خواندن نماز آيات بر تمام مکلفيني که کسوف را درک مي‌کنند واجب است.
*کيفيت نماز آيات
نماز آيات دو رکعت است که هر رکعت پنج رکوع دارد و به سه طريق خوانده ميشود:1- بعد از نيت تکبير بگويد و يک حمد و يک سوره تمام بخواند و به رکوع رود، سپس سر از رکوع بردارد و دوباره يک حمد و يک سوره بخواند باز به رکوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از رکوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول به جا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.2- بعد از نيت و تکبير و خواندن حمد، آيههاي يک سوره را پنج قسمت کند و يک آيه يا بيشتر از آن را بخواند و به رکوع رود و سربردارد و بدون اين که حمد بخواند قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به رکوع رود و همينطور تاپيش از رکوع پنجم، سوره را تمام نمايد و بعد از آن به رکوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن دو سجده کند و رکعت دوم را هم مثل رکعت اول بجا آورد و بعد از سجده دوم تشهد بخواند و سلام دهد.3- رکعت اول را به طريق اول بخواند و رکعت دوم را به طريق دوم، (توضيحالمسائل امام(ره)، مسائل 9 -1507). در ضمن پيش از رکوع دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم نماز آيات مستحب است قنوت بخواند و اگر فقط يک قنوت پيش از رکوع دهم بخواند کافي است، همان، مساله 1512). لازم به ذکر است که نماز آيات به سبب چهار چيز واجب مي شود:1-گرفتن خورشيد.2- گرفتن ماه.3- زلزله (در موارد ذکر شده، ترسيدنشرط نيست).4- رعد و برق و بادهاي سياه و سرخ، درصورتي که بيشتر مردم بترسند (بنا براحتياط واجب) (همان، مساله 1491 ).
مرکز خبر حوزه
انتهای پیام