ایرانیها گاهی بیش از خود غربیها به اندیشه‌های آنها توجه دارند!

در این نشست دکتر ناصر فکوهی استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه کتاب "سقراط‌هایی از گونه‌ای دیگر" مخاطب ایرانی را با ابعاد دیگری از اندیشه مواجه می‌کند گفت: نکته مثبت کتاب این است که مخاطب ایرانی را با ابعاد جدیدی از اندیشه آشنا می‌کند.

وی افزود: نگاه ایرانی‌ها به غرب بوده و گاهی بیش از خود آنها به اندیشه‌های آنها توجه و پرداخته شده است. چنین کتابهایی باعث می‌شوند غیر از اندیشه غربی با اندیشه‌های عربی نیز آشنا شویم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه فهم درستی گاهی از خود مفهوم غرب وجود ندارد گفت: برخی مفهوم غرب را به خوبی درک و فهم نکرده‌اند و از غرب ستیزی نیز صحبت می‌کنند. باید توجه داشت که غرب ستزی از جریانهای یونانی، لاتین(رومی)، مسیحی، اسلامی و یهودی است. اسپانیای اسلامی در قرن پانزدهم میلادی بهترین محل برای تعریف کردن غرب است. این غرب ستیزی و حمله به آن معلوم نیست حمله به چه جریانی است.

وی افزود: کارهایی که در ارتباط با اندیشه‌های عربی، اندیشه هندی و اندیشه چینی برای نمونه می‌شود از این جهت نیز حائز اهمیت است که تمرکز اندیشه را تنها در غرب ندانیم.

فکوهی در ادامه با اشاره به اهمیت ابن خلدون در ایران و نزد اندیشمندان ایرانی گفت: با وجود اهمیتی که در دیار ما برای ابن خلدون وجود دارد ولی کتاب مهمی درباره او نداریم. این در حالی است که در کشوری مانند فرانسه ترجمه‌های دقیق و انتقادی از او داریم.

وی افزود: غرب بر روی اندیشه عربی خوب کار کرده است. ما باید به طور مسقیم اندیشه عربی را بشناسیم نه از طریق آثار غربی یا با اندیشمندان عربی که در آکادمی‌های غرب، مانند ادوارد سعید، تحصیل کرده‌اند. این گونه کتابها می‌تواند ما را به این مسیر رهنمون شود.

فکوهی در ادامه با اشاره به تحولات کنونی در جهان عرب تصریح کرد: برخی این جریانات را توطئه می‌دانند در حالی که این ایده نادرست است، این تحولات ناشی از جریانهای فکری در دنیای عرب است.

وی در ادامه به سخنرانی چند ماه گذشته آدونیس شاعر معروف عرب اشاره کرد و گفت: آدونیس شاعر معروف جهان عرب در سخنرانی چند ماه پیش خود که پیش از تحولات کنونی جهان عرب بود روشنفکران عرب را افرادی ترسو و بی فایده قلمداد کرد که کار آنها خدمت به قدرتهای فاسد است.

فکوهی در ادامه به تحقیق خانم دکتر حائری استاد دانشگاه جان هاپکینز اشاره کرد و گفت: حائری معتقد است که رابطه‌ای میان زبان عربی فصیح و زبان عربی عام وجود دارد. روشنفکران سکولار در جهان عرب، عربی فصیحی را به وجود آوردند که بر اساس متن قرآن بود اما سکولار. این سؤال در این پژوهش مطرح بود که آیا مردم از زبان فصیح عربی سکولار درکی غیر دینی دارند یا نه.

وی افزود: حائری بررسی کرده که مردم از چه طریقی با زبان سروکار دارند. بر اساس یافته‌های او مردم اغلب از طریق قرآن و مراسم مذهبی با زبان سروکار دارند. بر این اساس روشنفکر سکولار نمی‌تواند با سیستم اجتماعی یک رابطه عادی داشته باشد چرا که سیستم اجتماعی زبان او را نمی‌فهمد.

فکوهی یادآور شد: روشنفکرانی در جهان عرب نیز هستند که گرایش دینی دارند و از زبان دینی استفاده می‌کنند. این موضوع در فرهنگ فرآیندی ایجاد می‌کند که سکولاریزاسیون گفتمان دینی نامیده می‌شود.

استاد دانشگاه تهران در پایان تأکید کرد: عدم توانایی در ارتباط بین سیستم فکری و سیستم اجتماعی علاوه بر عامل زبان به این مسئله برمی‌گردد که روشنفکران در خود غرق هستند و مسئله آنها در درجه اول خودشان هستند.
مهر