انسان می‌تواند مظهر صفات خداوند از جمله خلاقیت باشد

به گزارش ایران، سخنان رئیس‌جمهور در دومین جشنواره «علم تا عمل» به فراخور موضوع این جشنواره ایراد شده بود و خلاقیت را به عنوان یکی از صفات خداوند که در انسان متبلور شده و تولید علم از جلوه‌های آن است، مورد اشاره داشت؛ اما متأسفانه این سخنان در فضای سیاسی با تفاسیر ناصوابی روبه‌رو شد. بر این اساس تعبیر دکتر احمدی‌نژاد مبنی بر اینکه «خداوند توانایی خلق هر آنچه که خود آفریده را در ذات انسان قرار داده است» به تفکرات اومانیستی تعبیر شد. این در حالی است که اساتید علوم دینی و فلسفه، در تعریف از اومانیسم می‌گویند: «در این تفکر رابطه میان خدا و بشر قطع است و پیروان این مکتب اعتقادی به وجود خدا ندارند و انسان را خود خدا می‌دانند» و به همین دلیل هرگونه‌ رگه‌های اومانیستی را در سخنان رئیس جمهور رد می‌کنند.
جمعی از اساتید فلسفه، محققان علوم دینی و نمایندگان مجلس در گفت‌وگو با به تبیین ادله خود در این زمینه پرداخته‌اند:
انسان جلو‌ه‌ای از خلاقیت است
دکتر اسماعیل منصوری لاریجانی، استاد فلسفه و عرفان اسلامی در گفت‌وگو با می‌گوید: مراد رئیس‌جمهور از بیان اینکه «خداوند توانایی خلق هرآنچه که خود آفریده را در ذات انسان قرار داده است» این است که انسان چون مخلوق خداوند است و به عبارتی خلیفئ‌الله و مظهر اسماء و صفات الهی محسوب می‌شود پس می‌تواند خلاق هم باشد.
وی ادامه می‌دهد: مقایسه خالق با خلق درست نیست، چرا که خداوند در جایگاه کبریایی قرار دارد، اما بحث رئیس‌جمهور نه مقایسه انسان با خدا که در حقیقت بحث تولید و ابتکار انسانی است که به نوعی خلاقیت نیز محسوب می‌شود. منصوری لاریجانی با بیان اینکه خداوند به طور مطلق خلاق است و هر آنچه اراده کند خلق می‌کند، می‌گوید: خداوند بدون سابقه و فی‌البداهه خلق می‌کند، اما انسان با ترکیب عناصری که خداوند خلق کرده است قادر به خلق چیزی خواهد بود.این استاد فلسفه با تأکید بر اینکه صنعت خلاقیت در انسان، اما در حد ظرفیت او وجود دارد، تصریح می‌کند: اینکه برخی‌ها سخنان رئیس‌جمهور را به بحث اومانیسم و انسان‌گرایی ربط می‌دهند از اساس غلط و بی‌ربط است، چرا که اصولاً بحث‌های ماورایی خلاف اصالت اومانیستی است.
به گفته منصوری لاریجانی، در تفکر اومانیستی رابطه میان خدا و بشر قطع است و در اصل پیروان این مکتب اعتقادی به وجود خداوند ندارند و انسان را خود خدا می‌دانند.
وی ادامه می‌دهد: مراد رئیس‌جمهور این است که انسان جلوه‌ای از خلاقیت خداست و البته جز این هم نیست.
منصوری لاریجانی معتقد است که انسان به عنوان جلوه خداوند، هم خلاقیت و هم ظرفیت خلاقیت را دارد، درحالی که اومانیسم یک تفکر الحادی است و ربطی به حرف رئیس‌جمهور ندارد. اومانیسم کجا و حرف رئیس‌جمهور کجا.
انسان باید تجلی صفات خداوند در زمین باشد
در همین حال عضو جامعه مدرسین و عضو شورای عالی حوزه علمیه قم گفت: انسان‌ها برای به دست آوردن همه صفات خداوند به جز صفات ذاتی که تنها خاص خداوند می‌باشد، خلق شده‌اند و می‌توانند مظهر و تجلی این صفات در روی زمین شوند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمود رجبی در گفت‌وگو با خاطرنشان کرد: انسان با ایمان و تلاش اختیاری خود می‌تواند به جایی برسد که مظهر صفات خداوند در زمین باشد همان گونه که انسان‌های کاملی مانند پیامبر اسلام (ص) و ائمه طاهرین(ع) به این درجه از کمال رسیدند و مظهر صفات الهی در زمین شدند. وی اظهار داشت: خداوند همه صفات را از خود دارد ولی مخلوق هر چه دارد از خداوند است و انسان می‌تواند این صفات را در سایه افاضات الهی کسب کند. قائم مقام مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: برخی از صفات مثل ازلیت و ابدیت و نامحدود بودن خاص خداوند است که انسان نمی‌تواند داشته باشد. وی با اشاره به خالق بودن انسان نیز گفت: مفسرین از آیه شریفه «تبارک الله احسن الخالقین» استفاده کردند که موجودی مانند انسان می‌تواند خالق باشد ولی خداوند بهترین خالق است.
رجبی اظهار داشت: انسان می‌تواند خلق کند ولی این خلاق بودن، وابسته به خداوند است.
رجبی گفت: بعد خلاقیت تجلی یکی از صفات الهی است و هر اندازه قدرت ایمان و معنویت انسان در سایه عمل به دستورات الهی بیشتر باشد، قدرت و خلاقیت او در این جنبه بیشتر خواهد شد ولی آنچه دارد از خداوند منان است.
محقق و کارشناس فلسفه: انسان واجد مراتبی از علم و ذات الهی است
بهروز فرنو، محقق و کارشناس فلسفه نیز در این‌باره به خبرنگار می‌گوید: براساس آموزه‌های قرآنی حقایق و اسما به نحو کامل از آن خداوند است و فقط مراتبی از این حقایق و اسما به نام حقیقت الهی به انسان تعلیم شده است. او درباره توانایی انسان درخصوص خلق آنچه خدا آفریده می‌گوید: «انسان واجد مراتبی از علم و ابداع و ذات الهی است و فقط در حد همت و بضاعت خودش می‌تواند مراتبی از این صنعت و صفات را احراز کند. علم هم جزو صفات الهی است و نزد خداوند است و مراتب نازل‌تر آن شامل انسان می‌شود.»
فرنو درباره خلق به دست انسان می‌گوید: «ابداع و خلاقیت و ساختن به معنای اکمل از صفات الهی است و مراتب نازل‌تر آن نزد انسان است که موجب ساخت و ابداع و اختراع می‌شود. این صفت در فرهنگ مدرن و علم مدرن معنایی متفاوت یافته است.
این محقق فلسفه همچنین تصریح می‌کند: «اگر هم مقامات و شخصیت‌ها و مسئولان ما مطالبی با این مضمون که انسان قادر به خلاقیت است مطرح کرده‌اند قطعاً با علم به این موضوع که انسان قادر به خلاقیت است اما در حدی نازل‌تر از خداوند، بوده است.»
انسان باید متصف به اوصاف پروردگار عالم باشد
در همین مورد عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: انسان به عنوان اشرف مخلوقات و خلیفئ‌الله روی زمین، باید متصف به اوصاف پروردگار عالم باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن ملک محمدی به گفت: اگر انسان معرفت حقیقی نسبت به خداوند پیدا کند و بنده واقعی و خالصی باشد می‌تواند کارهای خارق العاده انجام دهد.
وی اظهار داشت: انبیای الهی و ائمه اطهار(ع) چون عبد خالص خداوند رحمان بودند به اذن پروردگار، با قدرت تصرف در عالم، کارهایی فوق تصور بشر را انجام دادند.
نماینده مردم دامغان در مجلس شورای اسلامی، به نمونه‌هایی از معجزات اشاره کرد و گفت: پیامبر اکرم(ص) ماه را دو نیم تقسیم کردند و به همه عالم، فرمان می‌دادند و در حالات حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) نیز نقل شده است که ایشان خورشید را به عقب برگرداندند.
وی گفت: از اینگونه کرامات در زندگانی ائمه معصومین(ع)، بندگان خالص و اولیای الهی و علمای بزرگوار زیاد است. ملک محمدی اظهارداشت: در قرن و زمان خود نیز مشاهده کردیم که امام خمینی(ره) چه تحولاتی را در جهان ایجاد کردند.
وی افزود: اگر انسان الهی و خدایی شده و در رفتار، گفتار و کردار آئینه جلال و جمال خداوند متعال شود قدرت فوق‌العاده پیدا خواهد کرد، لذا باید با بندگی خداوند و دوری از گناه، سعی کنیم تقرب به ذات مقدس باری تعالی پیدا تا بر همه عالم قدرت نفوذ پیدا ‌کنم.
ملک محمدی همچنین گفت: صفات الهی شامل صفات سلبی و ثبوتی است، خالق عالم، خداوند است و هر موجود دیگری به اذن‌الله می‌تواند کارهایی را انجام دهد.
وی یادآورشد: هیچ تأثیری در عالم وجود امکان‌پذیر نیست مگر از جانب خداوند متعال. ملک محمدی افزود: خالق، رازق، ستار، غفار، اول و آخر، ظاهر و باطن، قدرت مطلق و علم مطلق اختصاص به خداوند دارد ولی ما می‌توانیم با بندگی خداوند به جایگاه و مقامی دست پیدا کنیم که با اذن و عنایت خداوند، در تأمین نیازهای بندگان خداوند کارهای خارق العاده‌ای انجام دهیم.
وی ادامه داد: تمام این خلاقیت‌های انسان، در راستای تبعیت و معرفت از خداوند و دوری از گناه است.
علم و اخلاق، خلاقیت بشر را افزایش می‌دهد
یک استاد فلسفه گفت: از لحاظ دینی و حکمی معتقد هستیم که خداوند انسان را به صورت خودش آفریده است که در روایات هم داریم و معنایش این است که انسان نزدیک‌ترین موجود به خداوند است.
دکتر ان‌شاءالله رحمتی افزود: خداوند همه اسما را به انسان ‌آموخت و بعد از آموختن اینها بود که ملائکه موظف به سجده شدند. وی توضیح داد: باید توجه داشت که این شباهت در این جهان بالقوه است نه بالفعل؛ نه واقعاً خداگونه «باشد» بلکه باید «بشود» که در این صورت این صفات را در خودش به فعلیت برساند، آن وقت کار خدایی هم می‌تواند بکند و از خلاقیت الهی هم بهره ببرد. رحمتی تصریح کرد: اما فهم اهریمنی از این آفرینشگری هم وجود دارد و همیشه الهی و ربانی نیست، یعنی جاهایی که بدون متخلص به صفات خداوند از این صفت استفاده می‌کند. وی اظهار داشت: آنچه عقل و وجدان بشری اتفاق دارد، مؤدب بودن به آداب اخلاق است همچون راستگویی‌و امانتداری... در این صورت بهره‌ای از اسمای خداوند که در واقع صفات و کمالات اخلاقی هســـتند، نمی‌برد. این استاد دانشگاه افزود: هرگاه کسی ادعا کند از راهی غیر از این می‌تواند صفت الهی پیدا بکند، صفت اهریمنی دارد. بسیاری جاهایی که حق پایمال می‌شود، چنین صفاتی در عین خلاقیت بروز کرده است. رحمتی تأکید کرد: دانش معنای گسترده‌ای دارد و علمی که در خلاقیت به انسان کمک می‌کند، دانایی و حکمت به معنای فرهیختگی است. علوم در صورتی ارزشمند هستند که نه فقط مهارت، بلکه به فرزانگی برسد و چشم انسان را به حقایقی فراتر از عالم باز می‌کند.
انسان می‌تواند تمام صفات خداوند را به صورت ناقص در خود داشته باشد
یک عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به آیاتی از کلام‌الله مجید گفت: ما در قرآن کریم داریم که انسان می‌تواند رنگ خدایی به خود بگیرد، یعنی قادر است تمام صفات خداوند را به‌صورت ناقص در خود داشته باشد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی طباطبایی‌نژاد در گفت‌وگو با خاطرنشان کرد: صفات کامل تنها مربوط به ذات خداوند است، اگر خداوند، رزاق است ما هم می‌توانیم رزاق باشیم و به دیگران روزی دهیم، اگر باری تعالی، رحیم و رحمان است ما هم می‌توانیم رحمانیت و رحیمیت را داشته باشیم.
نماینده اردستان در مجلس شورای اسلامی یادآورشد: ما می‌توانیم صفاتی که برای خداوند است را در خود ایجاد کنیم و با این صفات، کار خدایی انجام دهیم. طباطبایی‌نژاد اظهار داشت: انسان خلیفئ‌الله بر روی زمین است و این خلیفئ اللهی به این معناست که کارهایی که به‌طور کامل از خداوند برمی‌آید، انسان می‌تواند به‌طور ناقص آنها را در خود ایجاد کند و در این صورت انسان اشرف مخلوقات و خلیفئ‌الله خواهد بود.
این نماینده مجلس شورای اسلامی یادآورشد: اگر انسان این ویژگی‌ها را نداشته باشد و نفع او به کسی نرسد، رحم و عطوفت نداشته و به جای روزی‌رسانی به دیگران، غاصب باشد، بدترین موجود روی زمین خواهد شد.
وی اظهار داشت: سقوط ارزش‌های انسانی، انسان را چنان به سقوط می‌کشاند که به بدترین و پست‌ترین موجود روی زمین تبدیل خواهد شد.
طباطبایی‌نژاد همچنین با اشاره به این که انسان می‌تواند خالق بسیاری از نیازهای جامعه باشد، گفت:انسان می‌تواند متفکر و خالق بسیاری از نیازهای جامعه باشد و نیازهای خلق خدا و جامعه را برطرف کند.