امام باقر و امام صادق(ع) پدران علمي بشريت هستند

صدای شیعه: حجت الاسلام 'سيدضياءالدين صالحي خوانساري' روز يکشنبه در گفت و گو با خبرنگار معارف ايرنا افزود: دانشگاه استراسبورگ فرانسه در سال 1356 ضمن برگزاري کنگره اي با حضور 37 دانشمند معروف جهان از جمله امام موسي صدر به بررسي نظريات علمي پنجمين و ششمين امام شيعيان پرداخت و در پايان اين همايش با صدور بيانيه اي اعلام کرد که امام باقر و امام صادق (ع) دو پدر علمي بشريت هستند.
وي درباره انتساب فقه شيعه به فقه جعفري گفت: در اواخر قرن اول هجري يعني اواخر قرن هفتم ميلادي تفکر اسلام، قرآن و عترت از سه محور با تهاجم روبرو بوده است. اول هجمه مسيحيت عليه اسلام با اين تفکر که مسيحيت، ديني مبتني بر علم است ولي اسلام ديني بر پايه تعبد است و تعبد نشانه جهل است.
اين استاد حوزه افزود: گروه دوم حمله خوارج نهروان بود که اين گروه در زمان امام صادق (ع) به يک مکتب تبديل شده بود و با معرفي يک اسلام جامد تلاش مي کرد تا آموزه هاي امامت و اهل بيت را زير سوال ببرند.
وي اضافه کرد: گروه سوم هجوم صوفيه بود که در آن زمان بستري را براي خود فراهم کرده بودند و مسلمانان و علويان را از برخي امور مانند ازدواج و کار برحذر مي داشتند و زندگي سردي را با عنوان عرفاني گري در جامعه ترويج مي کردند.
صالحي گفت: اين سه عامل باعث شد تا امام صادق (ع) با برگزاري کلاس هاي درسي، بسياري از علوم عقلي و علوم انساني همانند فيزيک، شيمي، رياضيات، نجوم و ساير علوم را تدريس کنند و به عبارت ديگر همان کاري را که پدر بزرگوار آن حضرت يعني امام باقر (ع) شروع کرده بودند با وسعت بيشتري ادامه دهند.
وي در ادامه گفت: از آنجا که بخشي از هجمه هاي دشمنان مربوط به مسائل عبادي بود و تفکر ديني را تهديد مي کرد؛ امام صادق (ع) بخش زيادي از آموزش خود را به فقه و اصول اختصاص دادند. البته آن حضرت مباحث ديگري را نيز در اين زمينه مطرح کرده اند ولي شالوده مباحث اصول فقه و فقه عملي را امام ششم (ع) پايه گذاري کردند. به همين دليل گفته مي شود مکتب فقه جعفري وگرنه تفکر شيعي منسوب به علي (ع) است که پيامبر گرامي اسلام (ع) آن را پايه گذاري کرده بودند.
اين استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب مبني بر ايجاد کرسي هاي آزادانديشي فقهي، گفت: همانگونه که مي دانيم اسلام از هيچ گونه مصاحبه و مناظره نگراني ندارد؛ چون دين اسلام يک دين کامل است و هيچ نقصي ندارد و لذا رهبر انقلاب موضوع آزادانديشي فقهي را مطرح کردند.
وي افزود: پيشنهاد رهبر معظم انقلاب مبني بر تاسيس کرسي هاي آزادانديشي فقهي براي دستيابي به انديشه هاي فقهي برتر است و اين مساله ثابت مي کند که موضوع تضارب آرا و عدم تحکم فتاوي در شيعه رايج است.
اين پژوهشگر ديني با بيان اين که در زمان امام صادق (ع) نيز کرسي آزادانديشي وجود داشت؛ افزود: در آن زمان برخي از شاگردان آن حضرت که در مقابل علم امام زانو زده و از محضر امام ششم (ع) درس مي گرفتند؛ پس از مدتي به تاسيس مذاهبي روي آوردند و مذاهب حنفيه، مالکي و شافعي از جمله آنهاست که راه خود را از امام جدا کردند و به صورت مستقل عمل کردند.
وي در ادامه گفت: تفاوت فقه جعفري با ساير مذاهب در اين است که اگر مفتي در ساير مذاهب فتوا صادر کند تمام فتواهاي ديگر باطل مي شود ولي در فقه جعفري موضوع تضارب آراء و فتاوا وجود دارد يعني مجتهد بر اساس منابع چهارگانه (قرآن، سنت، اجماع و عقل) فتوايي صادر مي کند که ممکن است با فتاواي ساير مراجع تفاوت داشته باشد و اين مساله نشانگر آن است که تضارب آراء نشاطي را در فقه شيعه بوجود آورده که مباحث درس هاي خارج فقه مراجع را پررونق تر و شيرين تر کرده است.
وي با بيان اين که الگوي تفکر فقهي حضرت امام (ره) مبتني بر انطباق فقه با زمان است؛ افزود: فقه شيعه فقهي است که مقتضيات زمان را درک کند و آن فقهي که اين نيازها و مقتضيات را درک نکند از يک طرف مزاحم دين و مسلمين است و از طرف ديگر از رشد اسلام جلوگيري مي کند و همين مساله مي تواند انگشت اتهام را از سوي کساني که با اسلام مشکل دارند؛ به سوي دين اسلام متوجه کنند و به همين دليل امروزه ضرورت فتاواي منطبق با زمان بسيار بيشتر از گذشته است.
اين استاد دانشگاه افزود: اصولا شرط فتوا و مرجعيت، درک زمان است تا يک مرجع ديني بتواند با توجه به نيازهاي جامعه فتوا دهد و جامعه اسلامي را در روزگاري که حتي مکاتب جعلي مدعي به کمال رساندن انسان هستند؛ رو به رشد و تعالي رهنمون شوند.
وي اضافه کرد: از طرف ديگر درک کردن اقتضاي زمان به آن معني نيست که مباني و اصول فقهي را زيرپا بگذاريم و همانگونه که مي دانيم برخي از مباني را حتي امام معصوم (ع) نمي تواند ناديده بگيرد چه رسد به مراجع و عالمان ديني و در چارچوب مباني ديني مي توان نيازهاي جامعه را درک کرد و مراجع ديني ثابت کرده اند که دين اسلام با توجه به شرايط روز جامعه قابل انعطاف بوده و با زمان قابل تطبيق است.
حجت الاسلام خوانساري همچنين گفت: در بحث مرجعيت از آنجا که انديشه و تعقل يک انسان عادل بر اساس تضارب آراء مطرح است؛ فقهاء مي توانند در بخش قبل از فتوا، يک فقه نوين جعفري و مباني نوين فقهي را بر اساس آموزه هاي قرآن و عترت طراحي کنند تا فقه جعفري به روزتر و کارآمدتر شود و اين همان الگويي است که رهبر معظم انقلاب مطرح کردند.
وي در پايان گفت: چنانچه فقها و علماي شيعه الگوي نويني از فقه را بر اساس چارچوب قرآن و عترت طراحي کنند يقينا طراوت و تازگي بيشتري را در فقه احساس خواهيم کرد.