اگر امام باقر (ع) هم بجای سیدالشهدا (ع) بود در کربلا قیام می کرد

حجت الاسلام والمسلمین محمد غفوری، عضو هیئت علمی گروه سیره اهل بیت (ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی درباره جایگاه امام محمدباقر (ع) در تاریخ تشیع به ویژه از منظر علمی به خبرنگار شبستان گفت: بررسی زندگی ائمه (ع) و سیر اثرگذاری زندگی آنها را باید در کنار یکدیگر در نظر گرفت، امام باقر (ع) در بازه ای از زمان قرار گرفت که شیعیان پس از واقعه کربلا تحت سلطه حکومت وقت قرار گرفته و با شدتی بی مانند سرکوب می شدند.

وی اظهار کرد: البته پیش از این هم در دوران معاویه و یزید شیعیان سرکوب شده بودند اما در این دوران به ویژه حکومت مروان سرکوب شیعیان با شدتی چندین برابر انجام و پس از آن نیز این حالت حفظ شد به گونه ای که شیعه فضایی برای بالندگی و بروز و ظهور جدی در جامعه ندارد و مجالی برای بیان عقاید نیست.

حجت الاسلام غفوری با بیان این مطلب که اقدامات امام باقر (ع) برگرفته از اقدامات پدر بزرگوارشان امام سجاد (ع) بود، تصریح کرد: ایشان با کادرسازی های امام سجاد (ع) توانست به تربیت شاگردان زبده پرداخته و علم خود را برای تربیت شخصیت های بزرگ ارائه کند.

کادرسازی نقطه عطف قیام فرهنگی امام باقر (ع)

عضو هیئت علمی گروه سیره اهل بیت (ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انسجام بخشی به شیعیان با تمام توان را وجهه همت امام باقر (ع) خواند و بیان کرد: انسجام نیروها در کنار تعلیم آموزه های اسلام با هدف پراکنده کردن آنها در نقاط مختلف و بسط آموزه های اهل بیت (ع) از محورهای اصلی فعالیت امام پنجم (ع) شیعیان بود که درپی همزمانی با افول قدرت بنی امیه اوج گرفت و به شاگردپروری توسط ایشان انجامید.

وی با اشاره به همزمانی افول قدرت در بنی امیه و انتقال خلافت به خاندان بنی عباس با دوران امامت امام باقر (ع) عنوان کرد: باید توجه داشت دشمنان همواره از فعالیت ائمه (ع) ممانعت می کردند اما در برخی از برهه های زمانی مجبور به عقب نشینی شده و نمی توانستند از رشد شیعیان جلوگیری کنند از این رو ناخواسته کوتاه می آمدند، امام باقر (ع) با استفاده از این موقعیت درپی کادر سازی بودند چراکه از مشکلات اصلی تشیع فقدان نیروهای متعهد و مخلص بود.

حجت الاسلام غفوری با بیان این مطلب که امروز هم علی رغم شمار بالای شیعیان نبود انسجام و کادرهای تخصصی مانع از تحقق اهداف می شود، ابراز کرد: انسجام میان شیعیان و تعامل آنها در کنار احترام متقابل به یکدیگر همواره از تاکیدات امام پنجم (ع) بوده است، علاوه بر این برای برقراری رابطه حسنه شعیان و مسلمانان با یکدیگر پافشاری می کردند، این توجهات در کنار تشکیلات پایه ریزی شده که در دوران امامت موسی ابن جعفر (ع) به اوج خود می رسد به فضاسازی برای تعامل شیعیان می انجامد.

وی تاکید کرد: امام باقر (ع) با استفاده از فضاسازی های انجام شده توسط امام چهارم (ع) به تربیت چهره های اثرگذار در تاریخ تشیع همت گماردند و هرچه پیش می رویم دوران امام امام جعفر صادق (ع) با آزادی بیشتری همراه است مکتب شیعه اثنی عشری قوت یافته و توسط امام ششم شیعیان راه اندازی می شود.

درک قیام کربلا دلیلی بر جهاد نظامی علیه خلافت نیست

حجت الاسلام غفوری درباره اثرگذاری درک مستقیم واقعه کربلا توسط امام باقر (ع) بر همت گماشتن ایشان برای تربیت چهره های علمی و دوری از قیام و جهاد نظامی اعلام کرد: این تکلیف الهی است که امام در شرایط مختلف قیام نظامی کند یا قیام علمی و فرهنگی و اینها به شرایط زمانی بستگی دارد، یعنی اگر امام حسین (ع) در زمان امام باقر (ع) بودند به نهضت علمی می اندیشیدند و اگر امام باقر (ع) در زمان سیدالشهدا (ع) بودند به قیام تاریخی کربلا دست می زدند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تاکید کرد: ما شیعیان بر این باور هستیم که امامان بنابر وظایف محوله از سوی پروردگار و نیز مقتضیات و مصالح روز جامعه اقدام به قیام در عرصه های مختلف نظامی، سیاسی، علمی و فرهنگی کرده اند از این رو حضور امام پنجم (ع) در واقعه کربلا باعث نمی شود که بگوییم ایشان حتما باید قیام نظامی بکند و دیگر ائمه باید به اقدام فرهنگی اکتفا کنند.
وی ادامه داد: این در حالی است که دیده می شود موسی ابن جعفر (ع) که واقعه کربلا را درک نکرده است نسبت به سه امام پیش از خود به قیام علیه خلافت بنی عباس بیشتر مبادرت دارند، از این رو توسط هارون الرشید زندانی می شوند و رفتارهای ایشان به قیام های نظامی شبیه تر است در حالی که امام باقر (ع) در چنینی شرایطی عمل نکرده اند چراکه تکلیف ایشان الهی است و بر اساس آن عمل می کنند.

امامان بر اساس مقتضیات زمانی عمل کرده اند

حجت الاسلام غفوری با بیان این مطلب که پس از واقعه کربلا اهل بیت (ع) به این نتیجه می رسند که باید در جبهه فرهنگی و علمی همت کنند، گفت: این جامعه است که امامان را وادار به کادرسازی می کند چراکه ما می بینیم در جریان جنگ امام حسن (ع) با معاویه یاران به بهای مقام و پول امام را تنها گذاشته و حتی قصد جان مبارکشان را کردند بنابراین کادر سازی نیاز اصلی جامعه شیعی است.

وی خاطرنشان کرد: فقدان نیروهای انقلابی و کادرسازی های آگاه زمینه شهادت ائمه (ع) را فراهم می کند، از این رو اگر جامعه به این باور برسد که امامان رهبران اصلی هستند این مشکلات بروز نیافته و مردم به سوی ائمه روی می آورند بنابراین اهل بیت (ع) می کوشند جامعه را از طریق گسترش آموزه های اهل بیت (ع) جذب کنند، و تلاش ائمه (ع) برای بیداری جامعه و بسط آموزه های اصیل شیعی است.