(
امتیاز از
)
کتاب‌هایی که باید برای فهم عاشورا بخوانیم
صدای شیعه: نهضت عاشورا در فرهنگ شیعه و ایران چنان ریشه دار است که در تمام شاخه‌های فکری و هنری براحتی می‌توان ردپایی آن را یافت. به همین خاطر است که در زمینه عاشورا و قیام امام حسین (ع) براحتی می‌توان برای تالیفات نوشته شده در این مورد یک شاخه جداگانه تعریف کرد و به‌آن پرداخت. حوزه این شاخه نوشتاری نیز آن قدر گسترده است که از ادبیات نمایشی مکتوب یعنی متن تعزیه‌ها را شامل می‌شود تا تعریف و تحلیل این واقعه در ادبیات کلاسیک.
اما در دوران معاصر نیز نویسندگان بسیاری درباره عاشورا و نهضت امام حسین (ع) نوشته‌اند. در این مطلب می‌خواهیم به شاخص‌ترین این کتاب‌ها اشاره کنیم:
1. «عاشورا و قیام امام حسین(ع)» از نگاه آیت الله العظمی روحانی
این کتاب مجموعه غنی از پرسشهایی درباره امام حسین (ع) و قیام ایشان می باشد که توسط آیتالله العظمی سید صادق روحانی به آنها پاسخ داده شده است . ایشان در بخش اول و دوم کتاب به سئوالاتی درباره اهداف قیام امام حسین(ع)، علت شهادت امام(ع)، علم امام(ع) از سرنوشت، علت صلح امام حسن(ع)، عدم صلح امام(ع) با یزید، نقش امام(ع) در جنبشهای آزادیبخش و اصلاحطلب، ریشههای استبداد در فرهنگ و ذهنیت مسلمانان، چگونگی احیای تعالیم اسلامی در غرب ، و در بخش های سوم وچهارم به سوالاتی درباره پرتاب کردن خون علی اصغر(ع) به آسمان، علت ممانعت حضرت(ع) از مشارکت زنان در جهاد، قیام مختار، نقش حضرت زینب(س) در قیام عاشورا، ارتباط سوره فجر و امام حسین(ع)، مقام حضرت عباس(ع) و حضرت زینب(س)، سرگذشت حضرت رقیه(س) در حادثه عاشورا، ثواب زیارت امام حسین(ع) و... پاسخ داده اند.
این مرجع تقلید در بخشهای پنجم و ششم این کتاب به سئوالاتی درباره سند زیارت عاشورا، آداب زیارت، لعنهای زیارت عاشورا، منظور از چهار ملعون در زیارت عاشورا، آثار و ثواب این زیارت، سند زیارت ناحیه، احکام عزادری، شیوه صحیح مداحی، تعزیه، سیاه پوشیدن در عزاداری ائمه(ع)، تربت سیدالشهدا(ع)، طبل و علم در عزاداریها، برهنه شدن در عزاداریها و... پاسخ میدهند ودر بخش هفتم نیز نظرات این مرجع تقلید درباره مخالفت با بخشنامهای شدن عزاداریها، و پیام ایشان به مناسبت ماه محرم و پیام به جوانان بحرینی برای برگزاری باشکوه مراسم عزاداری سیدالشهدا(ع) آمده است.
برای تهیه این کتاب می توانید از طریق آدرس زیر اقدام نمائید:
http://www.ketabeparsi.com/index.php?productID=810
2. قیام جاودانه
استاد محمدرضا حکیمی، در این کتاب به یک معضل بنیادی در رابطه با قیام عاشورا اشاره می‌کند و آن را مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهد. این که شیعه بیشتر بر مصائب عاشورا گریست و کمتر در مسائل عاشورا اندیشید، شیعه عاشورا را نگاه داشت لیکن درست نشناساند. او از این جهت به شیعه آفرین می‌گوید که عاشورا را زنده نگه داشت و دریغ می‌خورد از این که چرا آن را نشناخت. نویسنده معتقد است عاشورا هنوز هم چنان که باید و شاید شناخته شده نیست.
3. حماسه حسینی
«حماسه حسینی» عنوان سه جلد کتاب از استاد مرتضی مطهری است که مشتمل است بر سخنرانی‌ها و یادداشت‌های استاد.
این مطالب در حوزه زمانی سال‌های 1347 تا 1356 را در برمی‌گیرد و بیشتر سخنرانی‌هایی است که در این دوره ایراد شده یا نوشته شده است. این کتاب تا به حال بیش از 30 بار تجدید چاپ شده است. «حماسه حسینی» تاریخ‌نگاری نیست، بلکه تحلیل تاریخ است و در آن به جنبه درس‌آموزی و الگوگیری از قیام امام حسین (ع) و لزوم پیراستن آن از تحریفات تکیه و تاکید شده است.
از نظر استاد بهترین واژه‌ای که بیانگر عمق نهضت حسینی است کلمه حماسه است، نه نهضت یا قیام یا شورش و جز اینها؛ چرا که «کلمه حماسه به معنای شدت و صلابت است و نیز به معنای شجاعت و حمیت. چنان که در ادبیات فارسی و عربی شعر و نثر حماسی داریم، حادثه و شخصیت حماسی نیز هست. شخصیت حسین بن علی علیهماالسلام صبغه حماسی دارد و باید با وجود و سرگذشت او یک احساس حماسی داشته باشیم، نه یک احساس تراژدی و مصیبت، رثا و نفله شدن.»
4. روایت دلتنگی
یکی از نویسندگانی که حضور پررنگی در عرصه ادبیات عاشورایی دارد سیدمهدی شجاعی است. او بخصوص در کتاب «از دیار حبیب» به شخصیت حبیب ابن مظاهر با نثری شاعرانه می‌پردازد و با بیانی احساسی به مرثیه‌سرایی درباره هر کدام از شخصیت‌های حاضر در عرصه عاشورا می‌پردازد. این کتاب روایتی ساده و صمیمی از چگونگی پیوستن حبیب ابن مظاهر به سپاه امام حسین(ع) و شرحی از شهادت اوست. از دیار حبیب، روایت پایمردی پیرمردی عاشق در راه امامی صادق، رنج‌نامه‌ای از دل خسته و تنهای حبیب و بازگویی تنهایی‌های امام حسین(ع) است. این نوشتار، مقتلی جانسوز از حبیب حسین؛ حبیب ابن مظاهر را در 10 نگاه و روایت عاشقانه به تصویر می‌کشد و حرف‌های قلب خسته و شرحه شرحه حبیب را در آینه واژگان شرح می‌دهد. «پدر، عشق و پسر» دیگر کتابی است که در آن سیدمهدی شجاعی نگاهی دیگر به کربلای حسین دارد. نگاهی مستند و نو، سرشار از واقعیت‌هایی که هرچه پیش می‌رود، عظمت اندوه حسین را بیشتر بازمی‌نمایاند. این نوشتار، نگاهی به قامت پرسوز سرو زندگانی امام حسین(ع) حضرت علی‌اکبر است. نگاهی از پنجره یک چشم نجیب و پرراز، نگاهی از چشمان یک اسب: «سوار من، دلاور من، علی اکبر، از من فرود آمد و بال بر زمین گسترد تا پاهای به پیشواز آمده پدر را ببوسد. امام نیز با همه عظمتش بر زمین نزول کرد. دو دست به زیر بغل‌های پسر برد و او را ایستاند و در آغوش گرفت.»
5. پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین(ع)
اثر مرحوم دکتر سیدجعفر شهیدی، با شیوه‌ای تحلیلی می‌کوشد علل و عوامل پیدایش حادثه عاشورا را در لابه‌لای گزارش‌های تاریخی پژوهش‌هایی بررسی کند. از مهمترین عناوین این نوشتار می‌توان بررسی اوضاع سیاسی و اقتصادی و بافت قومی نژاد عرب و تضادهای دو تیره بزرگ عدنانی و قحطانی و شعبات آن از قبل از اسلام تا سال 61 هجری قمری و ادامه تنش‌های قومی پس از سال 61 اثرات ظهور اسلام در جزیره العرب و خارج آن، رواج شبهات کلامی، بر اثر نفوذ فرهنگ های فلسفی و کلامی بلاد مفتوحه، رقابت مراکز قدرت در پنج شهر مهم آن روز مکه و مدینه و بصره و کوفه و دمشق را نام برد.
6. پرتوی از عظمت امام حسین(ع)
این اثر پژوهشی، توصیف و تحلیلی درباره شخصیت و قیام امام حسین(ع) به شمار می‌آید. آیت الله العظمی لطف‌الله صافی گلپایگانی، در آغاز به کتاب‌هایی که درباره قیام امام نوشته شده‌اند، اشاره دارد و می‌گوید: «امروزه بیشتر از تحلیل حوادث و علل و نتایج آن سخن می‌رود، حال آنکه درگذشته بیشتر به توصیف حوادث پرداخته می‌شد.
کتاب‌هایی که شامل تحلیل تاریخی حوادث کربلاست، نسبت به کتاب‌هایی که متن حوادث را نگهداری کرده، بسیار کم اند. در عین حال اهمیت کتاب‌هایی که متن حوادث را نگه داشته‌اند در نزد ما محفوظ است.»
7. حسین بن علی(ع) حماسه تاریخ
مطالب این اثر در سه بخش تنظیم شده‌اند. بخش نخست به تکوین شخصیت، ارگانیزم روحی، افکار، ایده‌ها، زندگی خصوصی و موقعیت اجتماعی امام حسین(ع) می‌پردازد. در بخش دوم، عوامل اساسی انحرافات جامعه اسلامی طی چند دوره از مرگ پیامبر(ص) تا زمامداری علی(ع) و از شهادت علی(ع) تا مرگ معاویه بررسی می‌شوند. بخش سوم کتاب مرحوم استاد محمد جواد حجتی کرمانی، به تبیین استراتژی انقلاب امام حسین(ع) و تأثیرات و پیامدهای آن اختصاص دارد.
8. فرهنگ عاشورا
تالیف جواد محدثی، شامل اطلاعاتی مختصر و مستند و به ترتیب حروف الفبا است. هدف از تدوین این فرهنگنامه آن است که یک مجموعه یک‌جلدی، فشرده، در دسترس و کاربردی حاوی لازم‌ترین دانستنی‌ها پیرامون موضوعاتی که به نهضت جاوید امام حسین(ع( )چه در عصر حادثه چه در زمان‌های پس از آن تا امروز) مربوط می‌شود، ارائه شود.
نکته جالب درباره کتاب این است که برخلاف دیگر فرهنگ‌های موجود در زمینه‌های مختلف که معمولا فقط ابزار کار نویسندگان و پژوهشگران جدی است، این فرهنگ براحتی می‌تواند از سوی یک خواننده عادی هم مورد خوانش قرار بگیرد.
انتهای پیام